حسن فروازنفر - در حالی ۳ روز پیش سامانه ۱۲۴ با هدف آگاهی شهروندان از قیمت تمامشده کالاها و خدمات رونمایی شد که گزارشهای میدانی شهرآرا از بازارهای شهر نشان میدهد قیمتهای اعلامشده در این تارنما با واقعیتهای بازار همخوانی ندارند. به عنوان مثال، در این سامانه قیمت هر کیلوگرم برنج طارم اعلا ۲۰ تا ۲۳ هزار تومان اعلام شده است. این در حالی است که این کالا در بازار تا ۳۰ هزار تومان نیز به فروش میرسد. همچنین در حالی این تارنما قیمت حداکثر قیمت برنج پاکستانی را ۱۰ هزار و ۷۰۰ تومان اعلام کرده است که در مشهد، این نوع برنج تا کیلویی ۱۳ هزار تومان نیز به فروش میرسد. بررسیهای میدانی شهرآرا از بازارهای شهر نشان میدهد بیشتر کالاها و خدمات با قیمتهایی بیشتر از قیمتهای اعلامی در سامانه ۱۲۴ عرضه میشوند. با این حال، مواد غذایی در بازار شکاف قیمتی کمتری با قیمتهای ۱۲۴ دارد، اما بررسی لوازم خانگی و صوتی و تصویری نشان میدهد بعضا یخچال، تلویزیون و ... تا ۲ برابر قیمت اعلامشده در سامانه ۱۲۴ عرضه میشوند.
قیمت چه کالاهایی در سامانه ۱۲۴ وجود دارد؟
۱۰۰ قلم کالایی که تارنمای قیمت کالاهای اساسی و سامانه ۱۲۴ سراغ آنها رفته است در چند گروه عمده از جمله مواد غذایی، لوازم مصرفی خودرو، لوازم بهداشتی، لوازم خانگی و مصالح ساختمانی تقسیم میشوند. در گروه مواد غذایی میتوان قیمت انواع غلات و حبوبات از قبیل برنج داخلی و خارجی، نخود، لوبیا، لپه، عدس و ماکارونی، قیمت انواع میوه و صیفیجات از قبیل گوجه، خیار، پیاز، سیبزمینی، هندوانه، موز و خرما، قیمت انواع مواد پروتئینی از قبیل گوشت قرمز و مرغ، لبنیات، تخممرغ و دام زنده، قیمت قند و شکر، روغن خوراکی و ... را مشاهده کرد. سایت قیمت کالاهای اساسی در گروه لوازم مصرفی خودرو قیمت لاستیک و روغن موتور را هم اعلام میکند. در سامانه ۱۲۴ میتوان قیمت انواع لوازم بهداشتی مثل دستمال کاغذی، مایع ظرفشویی و دستشویی، پودر لباس و صابون را مشاهده کرد. گروه لوازم خانگی سایت قیمت کالاهای اساسی قیمت تلویزیون، یخچال فریزر، ماشین لباسشویی و اجاق گاز پنجشعله را اعلام میکند. لوازم تحریر مثل کاغذ و دفترچه از دیگر کالاهایی است که میتوان قیمت آنها را از نرمافزار قیمت کالاهای اساسی و سامانه ۱۲۴ استعلام کرد. در سایت قیمت کالاهای اساسی قیمت روز سیمان، گچ، تیرآهن، میلگرد، ورق آهنی و سیم و کابل هم در گروه مصالح ساختمانی قابل مشاهده است، اما بعید به نظر میرسد زیاد به درد کاربران عمومی بخورد. شاید فکر کنید موضوع نرمافزار قیمت کالاهای اساسی یک اتفاق جدید و شگفتانگیز است، اما باید بگوییم سامانه ۱۲۴ پیش از این هم فعالیت میکرد و در این سامانه میتوانستیم قیمت مصوب کالاها را مشاهده کنیم، قیمتهایی که صرفا روی یک تکه کاغذ نوشته میشوند و در فروشگاهها خبری از آنها نیست. حالا سامانه ۱۲۴ کمی بهروز شده است. شکل و شمایل آن تغییر کرده و کمی جذابتر شده است، اما محتوا همان محتواست و قیمتها همان قیمتهایی که کسی کاری به کارشان ندارد.
دماسنج بازار
این موضوعات را با معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در میان میگذاریم. او معتقد است این سامانه میتواند دماسنج بازار و شاقولی برای سنجش وضعیت استان نسبت به میانگین کشوری باشد. رضا شجاعی میگوید: تمام فعالان اقتصادی کشور در این سایت اعلام قیمت میکنند. خروجی سایت عددی است که میانگین کشوری، و حاصل قیمت ۳۱ استان کشور است. بر این اساس، قیمتهای اعلامی ممکن است انطباق کاملی با قیمتهای بازار مشهد نداشته باشد. وی میافزاید: این سامانه در دسترس مردم و اصحاب رسانه است که وضعیت استان را در مقایسه با استانهای دیگر ارزیابی کنند. قیمت برخی کالاها در مشهد از میانگین کشوری کمتر و برخی کالاها گرانتر از میانگین قیمت کشوری است.
معاون بازرسی و نظارت سازمان صمت استان میافزاید: در سامانه ۱۲۴ این امکان به کاربران داده شده است که مردم شکایات خود را هم از طریق همین سامانه اعلام کنند. این موضوع میتواند در برخی کالاها که قیمت آنها از نرخ میانگین کشوری بیشتر است زمینه شکایت را فراهم کند، اما صرف ثبت شکایت به معنی وقوع تخلف نیست و باید بررسی شود.
وی در این باره توضیح میدهد: سامانه جدید با سایت قدیمی تفاوتهایی دارد از جمله اینکه سایت ارتقا پیدا کرده است. مدیریت سایت در تهران است و هرروز اشکالات آن برطرف میشود. برخی از گروههای کالایی دیگر نیز قرار است به این سامانه اضافه شود.
با این حال، یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه نمیتوان قیمتها را در بازار به صورت دستوری کنترل کرد، میگوید: کنترل دستوری کالا فقط از طریق تزریق ارز به اقتصاد کشور از طریق واردات فراوان و ارزان نگهداشتن دلار ممکن است. هماکنون به دلیل شرایط اقتصادی کشور، این مسئله غیرقابلاجراست. از این رو، قیمتها افزایش یافته است.
علی عقیلی میافزاید: خود مسئولان میدانند که نمیتوان برای عرضه کالاها به قیمت سامانه ۱۲۴ به بازار فشار آورد، زیرا در عمل، هزینه تمامشده کالاها برای فعالان اقتصادی بیش از معیارهای این سامانه است. از این رو، پیشبینی میشود این سامانه نتواند تأثیری بر آرامش بازار بگذارد. وی تأکید میکند: بهترین راهکار برای بازگشت آرامش به بازار بهبود وضعیت اقتصادی کشور و ایجاد ثبات در وضعیت کسب و کار است.