آدامس ب/نجو

سمیرا منشادی| آدامس یکی از پرطرف دارترین تنقلاتی است که در سراسر دنیا از آن استفاده می شود. جویدنی ناتمامی که تا پیش از اینکه اشکال امروزی آن وارد بازار شود مردم از صمغ درختان و گیاهان مختلف به جای آن استفاده می کردند. ایرانی ها هم با اینکه سابقه چندهزارساله در مصرف این خوراکی پرطرف دار دارند، نه سرانه مصرفشان نسبت به خیلی از کشورها بالاست و نه توانسته اند همپای بسیاری از کشورها در این صنعت رشد کنند. برای همین بیشتر از نیمی از آدامس های مصرفی درکشورمان وارداتی و از نوع قاچاق است.استفاده از شیرین کننده ها در آدامس موضوع چالش برانگیزی است که همیشه درباره آن حرف و حدیث های زیادی وجود داشته و دارد. درگذشته از قندهای طبیعی برای این منظور استفاده می شد ولی مدتی است که شیرین کننده های مصنوعی جای آن ها را گرفته اند. قندهایی که ازنظر تولیدکنندگان آن ها، کاملا بی خطرند و دیگر نباید نگران پوسیدگی های دندانی و دیگر عوارض مصرف قندهای طبیعی بود. این درحالی است که نتیجه تحقیقات برخی پژوهشگران خلاف آن را ثابت کرده است. برای همین این موضوع را با دکتر مرتضی اخوان، دندان پزشک در میان گذاشتیم تا نگاهی دقیق تر به میزان زیان و ضرر استفاده از این نوع قند ها داشته باشیم.

جویدنی به ظاهر بی خطر
قبل از اینکه بخواهیم درباره استفاده از قندهای مصنوعی در آدامس ها صحبت کنیم، اجازه بدهید به یک نکته مهم اشاره بکنیم. زیاده روی در مصرف آدامس حتی به شرط بی خطر بودن آن، درست مانند هر ماده خوراکی دیگری ضرردارد. بنابراین جدا از اینکه درهنگام خرید چنین محصولاتی باید به استاندارهای لازم و مجوزهای بهداشتی در تولید آن توجه داشت باید مراقب میزان مصرفمان هم باشیم.
آدامسی که امروزه در دسترس عموم قرار دارد، ماده ای نرم و لاستیکی است که برای جویدن تولید شده و نه برای بلعیدن، پس تا زمانی که کودکی توانایی جویدن پیدا نکند نباید به او آدامس داد. همان طور که پیش از این هم اشاره شد در گذشته از صمغ گیاهانی مانند سقز استفاده می شد ولی امروزه در ترکیب همه آدامس ها از موادی مانند طعم دهنده های مصنوعی، مواد نگهدارنده، رزین، نرم کننده ها و شیرین کننده ها مصنوعی استفاده می شود.

قندهای پرحرف وحدیث
تماس مستقیمی که آدامس ها برای مدت طولانی با محیط دهان و دندان دارند باعث شده است تا استفاده از قند در آن ها بیش از سایر مواد مورد توجه قرار بگیرد. درمضربودن قند معمولی یا همان ساکاروز که تاپیش از این در آدامس ها استفاده می شد، بحثی نیست. پوسیدگی های دندانی، چاقی و اضافه وزن، مقاومت به انسولین و ابتلا به دیابت برخی از آسیب هایی است که می تواند مصرف زیاد این نوع از آدامس ها ایجاد کند. اما با گذشت زمان و کشف شیرین کننده های مصنوعی تولیدکنندگان آدامس هم به سمت استفاده از آن ها رفتند، چون قدرت شیرین کنندگی آن ها تا 200 برابر بیشتر از شکر بود و کالری و قیمت کمتری هم داشتند.
اسپارتام جزو اولین قندهای مصنوعی بود که در آدامس ها استفاده شد، مدتی بعد برخی مدعی شدند که این قندها می توانند سبب مشکلات مختلفی از سردرد گرفته تا چاقی و سرطان شوند. با این حال، هیچ گاه مدرک مستحکمی دال بر سرطان زا بودن یا افزایش وزن ناشی از مصرف آن پیدا نشد. همچنین رابطه ای بین مصرف اسپارتام و سندرم متابولیک یا سردرد نیز کشف نشد. این موضوع تاثیر سوئی بر فروش این محصولات داشت و باعث شد که برخی از تولیدکنندگان به سراغ شیرین کننده های دیگر بروند که همه آن ها تقریبا وضعیت مشابهی دارند، یعنی به نسبت شکر سفید بهترند ولی می توانند مضراتی داشته باشند که هنوز هیچ کدام آن ها تایید نشده و در حد حد س و گمان است.

آدامس بجویم یا نجویم؟
از آنجایی که اکنون نمی توان درباره خوب و بد استفاده از شیرین کننده های مصنوعی اظهارنظر قطعی کرد، کارشناسان حوزه سلامت تنها توصیه به مصرف به اندازه و مناسب این محصولات دارند، یعنی استفاده از آدامس های دارای تاییدیه وزارت بهداشت آن هم به مدت 20دقیقه بعد از صرف غذا، چون جویدن بیشتر از این مدت زمان می تواند مشکلات گوارشی را برای فرد ایجاد کند. در ادامه به برخی از مضرات زیاد جویدن آدامس هم اشاره ای خواهیم کرد.
پوسیدگی دندانی: باکتری های بد داخل دهان از قندها (طبیعی یا مصنوعی) تغذیه می کنند و میزان پلاک ها روی دندان ها را افزایش می دهند که با گذشت زمان پوسیدگی های دندانی را سبب می شود.
آزادشدن جیوه: آدامس برای افرادی که دندان شکسته یا پر شده با آمالگام دارند می تواند به طور غیرمستقیم آسیب زا باشد. زیرا موادی که برای پرکردن دندان ها استفاده می شوند پایه جیوه دارند و جویدن زیاد آدامس آن جیوه را آزاد می کند.
ایجاد نفخ: در حین جویدن آدامس، افزون بر قورت دادن بزاق، هوا نیز فرو داده می شود که باعث بروز نفخ خواهد شد. بنابراین افرادی که درطول روز زیاد آدامس می جوند بهتر است که یک وعده غذایی پُرفیبر داشته باشند.
بالابردن قند: استفاده از دو یا سه آدامس درطول روز در طولانی مدت، می تواند در بالا بردن سطح قند خون موثر باشد. این موضوع برای آدامس هایی که درتولید آن ها از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می شود هم صدق می کند.
گرفتاری در دام اعتیاد: جویدن آدامس با صدای بلند و ترکاندن آن در محیط های آموزشی یا ادارات، یک عادت نادرست و ناخوشایند است که کم کم روند اعتیاد به خودش می گیرد.

«طوطی» و «طاووس» جزو اولین برندهای آدامس در ایران بودند که با آمدن آدامس «خروس» در سال ۱۳۳۵ این دو برند هم کم کم ازبازار کشورمان حذف شدند

200

سرانه مصرف آدامس در ایران ۲۰۰ گرم است، یعنی یک سوم کشوری مانند امریکا

1

سهم ایران از بازار جهانی آدامس نزدیک به یک درصد است

1200 میلیارد

گردش مالی آدامس در کشورمان بیش از ۱۲۰۰میلیارد تومان است که ۵۷.۷ درصد آن به صورت قاچاق و غیرقانونی است

70

۷۰ درصد بازار آدامس ایران در دست 2شرکت خارجی معروف دنیاست

6 هزار

قدمت استفاده از آدامس در دنیا به 6000سال قبل برمی گردد.