پژوهشگران مشهدی موفق به تولید سلول‌های بنیادی کبد و پانکراس شدند

به گزارش شهرآرانیوز، استادیار گروه بیوشیمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و پژوهشگر این طرح تحقیقاتی اظهار کرد: در این طرح با استفاده از مهندسی بافت، از داربست‌های زیست سازگار پذیر برای تمایز سلول‌های IPS انسانی به سلول‌های شبه کبدی و پانکراس استفاده شد که نتایج نشان داد با استفاده از داربست‌های فوق، سلول‌های تمایز یافته مارکر‌های بیوشیمیائی و مولکولی را بهتر از زمانی که داربست استفاده نشده است نشان می‌دهند.
دکتر مبرا با بیان اینکه سلول‌های بنیادین مادر تمام سلول‌های بدن هستند و به سلول‌های جنینی، بالغین و بند ناف تقسیم بندی می‌شوند خاطر نشان کرد: برای رسیدن به درمان پایدار در تعداد قابل توجهی از بیماری‌ها ناگزیر به استفاده از سلول‌های بنیادی و مهندسی بافت هستیم.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطر نشان کرد: با توجه به بیماران کبدی و پانکراسی و شیوع روز افزون دیابت، باید سلولی تولید می‌کردیم که شبیه سلول‌های طبیعی بدن باشد، اما مورد دیگری این بود که داربستی تولید کنیم که سلول‌ها روی آن سوار شوند و با حداکثر شباهت به سمت پانکراس و کبد تمایز پیدا کنند.
وی تصریح کرد: سلول‌های بنیادی انسان توانایی خود نوزایی دارد که این موضوع مزیت برجسته سلول‌های بنیادی بود و مشخصه قابل توجه آن این بود که تبدیل به سلول بالغ می‌شود.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه سلول‌های بنیادین در اغلب بافت‌های بدن وجود دارد، بیان کرد بعنوان مثال وقتی پوست زخم خود به خود ترمیم می‌شود، این کار با همکاری و مداخله سلول‌های بنیادین است و این پتانسیل خوبی برای درمان است.
وی تصریح کرد: در گذشته سلول مغزی قلبی یا کلیوی اگر دچار مشکل می‌شد اینطور تصور می‌شد که این سلول از بین می‌رود و دیگر قابل بازیافت و ترمیم شدن نیست، اما پیشرفت علمی نشان داد می‌توان با استفاده از سلول‌های بنیادی بسیاری از بافت‌ها را تولید و به بدن بیمار پیوند زد.
استادیار گروه بیوشیمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: باتوجه به اینکه توانسته ایم تاکنون موفقیت‌هایی در این حوزه به دست آوریم، حمایت نهاد‌های علمی و همینطور مسئولان دانشگاه را می‌طلبد تا بتوانیم با تعریف طرح‌های تحقیقاتی در قالب پایان نامه‌های ارشد و دکتری مطالعات کاربردی را به سمت invivo و بالینی شدن پیش ببریم و این تحقیقات را برروی رده‌های مختلف حیوانی و در نهایت روی موارد انسانی به اثبات برسانیم.
دکتر مبرا در خصوص تاریخچه و اهمیت سلول درمانی گفت: سلول درمانی برای اولین بار در سال ۱۳۶۹ در تهران و توسط دکتر اردشیر قوام زاده در مرکز پیوند بیمارستان شریعتی برروی بیماران خونی انجام شد. تا کنون نزدیک به ۵۰۰ پیوند در کشور انجام شده است، ولی هنوز نیاز به تعداد بیشتری در کشور داریم؛ تقریبا ۱۸مرکز داریم که ۶ مرکز در تهران و ۱۲ مرکز در سطح کشور در این خصوص فعالیت می‌کنند.

با توجه به ظرفیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌توان این مهم را در دانشگاه راه اندازی نمود. تعداد مراکز پیوند سلول‌های بنیادی در کشور اندک است و مشهد این ظرفیت را دارد که بتواند به عنوان قطبی در این حوزه فعالیت کند چراکه بسیاری از همکاران در دانشگاه علوم پزشکی مشهد توانستند در حوزه پوست، غضروف و استخوان موفقیت‌های خوبی را کسب کنند از همین رو دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌تواند به عنوان مرکزی در حوزه سلول‌های بنیادی و پیوند شناخته شود و با توجه به حضور توریسم سلامت در این شهر می‌تواند توجه به این رشته علمی توفیقات زیادی را برای دانشگاه، شهر و استان به همراه داشته باشد.
در گذشته تصور براین بود که اگر سلول‌های بدن از بین روند دیگر نمی‌توان آنرا با سلول‌های سالم جایگزین کرد، اما اکنون با پیشرفت علم این تصور دیگر رنگ باخته و اکنون با استفاده از سلول‌های بنیادی دانشمندان به درمان دیابت، درمان ضایعات استخوانی و درمان بیماری‌های قلبی می‌پردازند.
از سال ۲۰۰۷ که یاماناکا سلول‌های بنیادی IPS انسانی را تولید کرد تاکنون تحقیقات زیادی صورت پذیرفته است که نشان می‌دهد استفاده از IPS سریعتر وبهتر به درمان پاسخ می‌دهد و اینکه IPS را می‌توان در محیط آزمایشگاه تولید و به بافت آسیب دیده تمایز و سپس پیوند زد.
رشد وتکثیر سلول‌های بافت بر روی داربست‌های سه بعدی شبیه بدن و در محیط آزمایشگاهی مهندسی بافت گفته می‌شود. بعبارتی تقلیدی از ساختار سه بعدی بدن میباشد. بطوریکه می‌توان قسمتی از بافت آسیب دیده را در محیط invitro ساخت و سپس پیوند زد. دانشمندان از سال‌ها قبل قادر به تست سلول‌های بنیادی در محیط آزمایشگاه بوده اند، ولی توسعه و تولید سلول و بافت در شرایط سه بعدی نزدیک به بدن اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است و برای ساخت یک بافت به شیوه مهندسی، نیز به طراحی یک داربست با ساختار فیزیکی مناسب با امکان چسبندگی سلول‌ها به آن، مهاجرت سلولی، تکثیر سلولی و تمایز سلولی و در نهایت رشد و جایگزینی بافت جدید است.
اولین بار الکسی کارل در سال ۱۹۰۰ واژه مهندسی بافت را مطرح و به همراه لیندربرگ آزمایشگاهی را برای نگهداری بافت‌ها در شرایط ازمایشگاهی و جایگزینی آن در بدن موجودات زنده راه اندازی کرد و پس از آن تحقیقات زیادی انجام شد تا اینکه سال ۱۹۸۰ پوست مصنوعی ساخته و بر روی یک بیمار آزمایش شد و از آن پس مهندسی بافت به عنوان شاخه جدیدی از علم شروع به گسترش کرد. موش گوژ پشت نماد مهندسی بافت بود.
در ایده مهندسی بافت هدف استفاده ار داربست‌هایی است که خاصیت قرار گیری سلول‌ها و بافت‌ها در بدن را تقلید نمایند و از لحاظ خاصیت دینامیکی با بافت مورد نظر تطبیق داشته باشد. بعنوان مثال داربست Polyethersulfone (PES) برای بافت‌های سخت و Polylactic acid or polylactide (PLLA) برای بافت‌های نرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما باید توجه داشت که از داربست‌های زیست سازگار پذیر استفاده شود که پس از مدتی از پیوند در خود بدن جذب وضرر و سمیتی برای بدن نداشته باشد.