محقق تاریخ محلی از آیین‌ها و رسومات خاص نوروز در مشهد می‌گوید

به گزارش شهرآرانیوز، رضا سلیمان‌نوری در خصوص آیین‌های نوروزی خراسان که به فراموشی سپرده شده‌اند، اظهار کرد: در بحث این‌که اصالت آیین‌های نوروزی حفظ شده یا نشده، باید این مقوله را در نظر گرفت که با پیشرفت تکنولوژی بسیاری از روحیه‌ها تغییر کرده و به دنبال تغییر روحیه‌ها، سنت‌ها نیز مدرن و جدید شده‌اند؛ اصل سنت حفظ شده است اما وسایل اجرای سنت تغییر کرده است.

وی افزود: یک نمونه ملموس برای این موضوع، مساله لحظه تحویل سال در حرم مطهر رضوی است، لحظه تحویل سال در حرم بر اساس اسناد موجود با خاموش کردن چراغ‌های پیه‌سوز داخل حرم اعلام می‌شده، که این روند بعدها به سه بار خاموش و روشن کردن سیستم برق حرم تبدیل می‌شود و تا اوایل دهه 70 نیز این کار ادامه داشته است.

این خراسان‌پژوه خاطرنشان کرد: پس از این روش در کنار خاموش و روشن کردن، گفتن یا مقلب‌القلوب و اجرای مراسم کامل نیز انجام می‌شده است و این کار به دلیل این است که سیستم صوتی حرم کامل شده و می‌تواند پاسخگوی تمام مردم در نقاط مختلف حرم باشد.

سلیمان‌نوری ادامه داد: مدتی بعد خاموش و روشن کردن سیستم برق در حرم حذف شده و فقط استفاده از سیستم صوتی برای بقعه منوره و رواق‌های اطراف و نه تمام حرم اجرا می‌شود، امسال نیز به دلیل شرایط به وجود آمده لحظه سال تحویل از حرم به صورت تصویری پخش خواهد شد.

وی تصریح کرد: روند سنت که اعلام تحویل سال نو در حرم مطهر رضوی است باقی مانده؛ اما در طول زمان وسایل اعلام این لحظه تغییر کرده است، آنچه از این سنت حفظ شده، نقاره‌زنی لحظه سال نو و اعلام تحویل سال است که امسال به دلیل برگزاری نوروز موسوی این برنامه نیز انجام نمی‌شود.

رئیس هیئت مدیره انجمن چهارباغ اضافه کرد: نوروز موسوی به این معنی است که سالگرد شهادت امام موسی کاظم‌(ع) با تحویل سال یکی شده و به دلیل تقارن مناسبت‌ها امسال نقاره‌زنی در حرم مطهر که قرار است به صورت تصویری از تلویزیون پخش شود را نخواهیم داشت.

آیین‌ها و رسومات خاص نوروز در مشهد

سلیمان‌نوری در مورد آیین‌های خاص مشهد برای نوروز، عنوان کرد: آیین‌های خاص مشهد که بر اساس وجود بقعه منوره در شهر به وجود آمده‌اند مانند سنت قدیمی مشهد به نام عیدی امام رضا(ع) است که از یک هفته مانده به تحویل سال هر فردی که برای زیارت به حرم می‌رفته، سکه‌های خرد داخل جیبش را در چهار طرف حوض (اسمال طلا) می‌انداخته و لحظه تحویل سال مردمی که به زیارت آمده‌اند سکه‌ها را به عنوان عیدی امام‌رضا(ع) و برای برکت پولشان بر می‌داشتند.

وی ادامه داد: امروزه ساختار قبلی صحن کهنه تغییر کرده و برخی از قدیمی‌های مشهد برای سال نو در صحن آزادی این کار را انجام می‌دهند؛ این کار یکی از سنت‎های خاص حرم مطهر رضوی است که توسط برخی از قدیمی‌های مشهدی انجام می‌شود.

این خراسان‌پژوه افزود: سنت دیگر این است که معمولا به دلیل تفکرات سنتی مردم مشهد، آقایان سر سفره هفت‌سین حاضر نمی‌شوند و سال نوی خود را در اطراف حرم و یا خود حرم مطهر تحویل می‌کنند که در حال حاضر این سنت کم و بیش اجرا می‌شود.

سلیمان‌نوری یادآور شد: یکی دیگر از سنت‌های نوروزی در مشهد این است که آقایانی که لحظه سال تحویل را طبق سنت‌های قدیمی در حرم گذراندند، زمان ورود به خانه باید به ترتیب سن و یا به ترتیب توان مالی و هزینه‌ای که برای خانه می‌کنند، وارد ‌شوند و همیشه نان یا سبزی را به عنوان برکت تازه خانه به همراه دارند.

وی عنوان کرد: قدیمی‌های مشهد لحظه سال تحویل را زیارت مختصری از امام‌رضا(ع) انجام می‌دادند، سپس به زیارت اهل قبور بزرگان فامیل می‌رفتند و پس از آن دید و بازدید خود را آغاز می‌کردند؛ اما این سنت به طور تقریبی منسوخ شده و بسیار کم اجرا می‌شود. آیین‌های گفته شده مختص روز اول نوروز است و در ادامه دیدارهای نوروزی است که بر اساس بزرگی، کوچکی و نسبت‌ها انجام می‌گیرد.

معرفی سنت‌ها مهم‌ترین‌ تدبیر برای جلوگیری از فراموش شدن آن‌هاست

رئیس هیئت مدیره انجمن چهارباغ معرفی سنت‌ها را مهم‌ترین‌ تدبیر برای جلوگیری از فراموش شدن آن‌ها دانست و تشریح کرد: زمانی که سنت‌ها را معرفی نمی‌کنیم، پس از ازبین رفتن نسل قدیم، نسل جدید اطلاعی از سنت‌ها ندارد تا بتواند آن‌ها را اجرا کند؛ اطلاع‌رسانی سنت‌ها مهم‌ترین موضوع است که متاسفانه نبود فرهنگ فولکلور قوی نه در خراسان و نه در کشور باعث وجود چنین اتفاقی شده است.

سلیمان‌نوری اضافه کرد: حتی در کتاب‌ها و مقالاتی که در مورد سنت صحبت می‌شود عمق سنت مطرح نشده و فقط رویه آن مورد توجه بوده است، اگر مفهوم سنت‌ها برای مردم مشخص شود امکان دارد که رویه سنت‌ها تغییر کند اما اصل آن‌ها هیچ وقت تغییر نخواهد کرد.

وی ادامه داد: ایرانی بدون سنت‌ها ایرانی نیست، باید به هر نحوی در رسانه‌ها، بیانیه‌ها و کتاب‌ها، سنت‌ها و ریشه‌های آن برای مردم بازگو شود تا خود مردم برای حفظ آن تلاش کنند.

منبع: ایسنا