واکنش معین به انتشار اخباری درباره رفت و آمد پنهانی‌اش به ایران قسمت آخر فصل چهارم «زیرخاکی» امشب پخش می‌شود (۸ فروردین ۱۴۰۳) احسان علیخانی از آغاز تولید فصل دوم جوکر خبر داد دفتر واشنگتن «ایران اینترنشنال» تعطیل شد + عکس ضرغامی: ایران، ارزان‌ترین بلیط اماکن گردشگری را دارد اسکارلت جوهانسون وارد «دنیای ژوراسیک» می‌شود؟ سعید راد در بیمارستان بستری شد فروش ۷ میلیارد تومانی سینما‌های خراسان رضوی در هفته اول ۱۴۰۳ برنامه تعطیلی سینما‌های کشور در شب‌های قدر شعرخوانی شاعران در محضر رهبر انقلاب + فیلم و متن برگزاری نشست علمی و فرهنگی «حسنه ماندگار» در مشهد واکنش قاضی شهریاری به اظهارات یکتا ناصر در اینستاگرام چه بود؟ قسمت چهاردهم ویژه‌برنامه افطار «هلال» امشب پخش می‌شود (۶ فروردین ۱۴۰۳) + تیزر انتشار اولین تصاویر از «اریک»، سریال جدید نتفلیکس | عروسک‌گردانیِ بندیکت کامبربچ یکتا ناصر و منوچهر هادی در دادسرای جنایی + عکس آمار پرفروش‌ترین فیلم‌ها در سینما‌های خراسان‌رضوی طی هفته‌ای که گذشت (۵ فروردین ۱۴۰۳) قسمت سیزدهم ویژه‌برنامه افطار «هلال» امشب پخش می‌شود (۵ فروردین ۱۴۰۳) + تیزر فیلم های پر فروش اکران نوروز ۱۴۰۳ تا ۴ فروردین + میزان فروش | تمساح خونی در صدر فیلم‌های سینمایی امروز تلویزیون (۴ فروردین ۱۴۰۳)
سرخط خبرها

کدام ویژگی‌های استاد عثمان محمدپرست او را از دیگران متمایز کرده است؟

  • کد خبر: ۳۱۰۶۰
  • ۳۱ خرداد ۱۳۹۹ - ۱۱:۴۵
  • ۲
کدام ویژگی‌های استاد عثمان محمدپرست او را از دیگران متمایز کرده است؟
همچنان که عثمان هیچ پیشینه خانوادگی در موسیقی مقامی نداشته، جایگزینی هم در این هنر فاخر از خود به جا نگذاشته و هیچ کدام از فرزندانش هنر پدر را به صورت حرفه‌ای دنبال نکرده اند.
غلامرضا زوزنی / شهرآرانیوز -  عثمان محمدپرست که چند سالی است نام خانوادگی اش را به محمددوست تغییر داده معروف به عثمان خوافی است. او در سال ۱۳۰۷ دیده به جهان گشود و هنوز نوجوان بود که به نواختن دوتار مشتاق شد. عثمان برخلاف اغلب خنیاگران نامی موسیقی مقامی دوتارنوازی را از پدرش و اجداد پدری اش به ارث نبرده است و مجالست و همنشینی هشتادساله او با دوتار، بدون هیچ عقبه خانوادگی است.
 
همچنان که عثمان هیچ پیشینه خانوادگی در موسیقی مقامی نداشته، جایگزینی هم در این هنر فاخر از خود به جا نگذاشته و هیچ کدام از فرزندانش هنر پدر را به صورت حرفه‌ای دنبال نکرده اند.
 
به نظر خیلی از پژوهشگران و موسیقی دانان عثمان مبدع سبک سازی و آوازی خویش است و این موضوع باعث شده به شیوه منحصر به فردی در نوازندگی دوتار و خوانندگی برسد.
 
وجه تمایز دیگر عثمان با سایر خنیاگران موسیقی مقامی این است که او در کنار فعالیت‌های عام المنفعه اش صد‌ها مدرسه برای تحصیل دانش آموزان ساخته که همه را به لطف سرپنجه دوتار نوازش ممکن کرده است. عثمان که چند سال پیش برای درمان دیسک کمر زیر تیغ جراحی رفت، از آن به بعد دیگر قادر به نواختن دوتار نیست.
 
خودش می‌گوید از آن روزی که دوتار را کنار گذاشته احساس می‌کند زنده نیست. در ادامه این نوشتار و در میان همه علاقه‌مندان به او به سراغ هوشنگ جاوید، حسینعلی مردانشاهی و مجتبی قیطاقی، سه پژوهشگر و همنشین استاد محمددوست رفتیم و آن‌ها درباره این میراث ماندگار موسیقی ایران و اهمیت جایگاه و مقامش سخن گفتند.

عثمان از هنرش سوءاستفاده نکرد

هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی مقامی درباره دلایل اینکه فرزندان عثمان محمددوست راه او را ادامه نداده اند توضیح می‌دهد: «عثمان در طول زندگی اش خدمات زیادی در زمینه‌های مختلف انجام داده که مردم آن‌ها را نادیده گرفته اند.
 
همچنین به دلیل کم کاری مسئولان فرهنگی در گذشته و زمان حال چهره عثمان به خوبی معرفی نشده تا نسل جوان جامعه با او آشنا شوند. از سوی دیگر این هنرمند در دوران فعالیت‌های هنری اش دیده است که مسئولان توجه چندانی به هنر‌های بومی ندارند و فقط در ظاهر از این هنر‌ها یاد می‌کنند.
 
تمام این اتفاقات عثمان را ناراحت و دل شکسته کرده و باعث شده او ترجیح دهد فرزندانش پا به این عرصه نگذارند.» به گفته جاوید، عثمان هیچ وقت برای درآمد ساز نزده است، مگر اینکه می‌خواسته کار خیری انجام دهد و از آن بهره‌ای برای مردم به دست بیاورد. او درباره اقدامات ارزنده عثمان به غیر از موسیقی می‌گوید: «زمانی که خواف هیچ ارتباطی با شهر‌های دیگر نداشت، عثمان گواهی نامه پایه یک رانندگی می‌گیرد بعد اتوبوس می‌خرد و باعث راه اندازی مسیر خواف و مشهد و بعد خواف به تهران می‌شود.»
 
جاوید همچنین تصریح می‌کند: «او بعد از انقلاب بنیادی را به اسم «یاری» راه اندازی و شروع به مدرسه سازی می‌کنند» به گفته این پژوهشگر عثمان تنها هنرمندی است که از هنر خودش سوء استفاده نکرده و نخواسته منبع درآمدی نیز از آن داشته باشد.
 
جاوید همچنین به این نکته اشاره می‌کند که محمددوست برای اینکه هنر را یاد بگیرد در زندگی ضرر کرده است. اما همین مشکلاتی که گذرانده باعث شده است قدر هنر و فرهنگ را بداند.
 
این پژوهشگر یادآور می‌شود: «در بزرگداشت‌هایی که برای عثمان در خواف و تهران برگزار شد مسئولان ارشاد قول دادند تا برای ضبط و ثبت آثار عثمان همکاری کنند، اما درنهایت این اتفاق رخ نداد یعنی همه چیز در حد شعار بود و تمام شد.»
 
او همچنین با تأکید بر لزوم حمایت از هنرمندان تا زمانی که زنده هستند می‌گوید: «تا وقتی این مرد می‌توانست در عرصه‌های هنری جولانی داشته باشد خیلی‌ها از او استفاده کردند، اما الان که در خانه افتاده است کسی از عثمان سراغی نمی‌گیرد.
 
متأسفانه در دهه‌های اخیر در جامعه ما عده‌ای منتظر هستند تا بزرگی از دنیا برود و تازه شروع به جوسازی کنند.» جاوید همچنین به کتابی که درباره عثمان با نام «خنیاگر تنها» نوشته اشاره می‌کند: «من با جمع آوری مقالاتی که درباره عثمان بود و همچنین مصاحبه‌هایی که خودم با او گرفتم، کتابی تدوین کردم. حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی قرار بود این کتاب را چاپ کند، اما آن قدر تعلل کرد که زمانش گذشت. از این رو الان با ناشر دیگری صحبت کرده ام که اگر امکان آن باشد این کتاب چاپ شود و علاقه‌مندان حرف‌های ناگفته عثمان را آنجا بخوانند.»

هنری که موروثی نیست

علاقه‌مندان و هنرمندان موسیقی به ویژه موسیقی مقامی در اهمیت جایگاه و منزلت استاد عثمان محمد دوست متفق القول هستند. همه آن‌ها باور دارند که او یکی از شاخص‌ترین اساتید موسیقی مقامی خراسان است و در هنرش همتایی ندارد.

علی مردانشاهی، پژوهشگر موسیقی مقامی، می‌گوید عثمان از درخشان‌ترین خنیاگران موسیقی مقامی خراسان است: «اگر خراسان بزرگ را به آسمان موسیقی مقامی تشبیه کنیم، پایه‌ها و ستون‌های این آسمان در طرف شرق و جنوب استادانی، چون عثمان محمددوست هستند. ستونی که آسمان موسیقی مقامی در خواف به آن تکیه زده استاد محمددوست است.

او و سایر استادان هم نسلش قوام موسیقی مقامی خراسان هستند.» به گفته مردانشاهی اهالی موسیقی به خوبی با رنگ آواز و نوای عثمان و زنگ صدای دوتارش آشنا هستند. به محض اینکه صدای دوتار او بلند می‌شد اهالی موسیقی فورا می‌توانستند تفاوت‌های نوازندگی او را با دیگران تشخیص دهند.

او صاحب سبکی منحصر به فرد است: «استاد محمددوست در شناساندن موسیقی خطه خود به دنیا نقش انکار ناپذیری دارد. او به واسطه نشست و برخاست‌هایی که با هنرمندان و استادان موسیقی، نظیر محمدرضا شجریان داشت، توانست موسیقی مقامی خراسان را بیشتر از پیش سر زبان‌ها بیندازد.

می‌توان او را شاخص‌ترین فردی دانست که به شناخته شدن موسیقی مقامی کمک کرده است. مسلما موسیقی مقامی شخصی همانند او به خود ندیده است.»

خطر از بین رفتن موسیقی عثمان

عثمان محمددوست تنها استاد برجسته موسیقی مقامی است که هنرش را موروثی به دست نیاورده است.

او با تلاش و پشتکار خودش به موسیقی روی آورده و راه را در این عرصه ادامه داده است. از آنجا که بسیاری از فرزندان هنرمندان خنیاگر راه پدری را در موسیقی پیش گرفته اند در این میان افسوسی که بر دل عاشقان موسیقی مقامی وجود دارد این است که تقریبا هیچ کدام از فرزندان استاد عثمان دنباله رو او در موسیقی نبوده اند. محسن، فرزند ذوالفقار عسکریان، پسران استاد عبدا... سروراحمدی، پسران استاد پور عطایی، فرزندان استاد درپور و ... نمونه‌هایی از موروثی بودن موسیقی مقامی هستند که نشانی بر حیات آن دارند.

مردانشاهی که سال‌ها با استادان موسیقی مقامی در ارتباط بوده است، دراین باره می‌گوید: «اگر بخواهم به موضوع دقیق نگاه کنم و استاد محمددوست را با سایر استادان موسیقی مقامی قیاس کنم باید بگویم در قطع شدن راه موسیقایی استاد عثمان دو خطر وجود دارد. اول اینکه فرزندی از میان فرزندانش هنر او را فرا نگرفت. خطر بعدی این است که هنرمندان موسیقی که تازه پا به عرصه موسیقی مقامی گذاشته اند هم به سبک موسیقی عثمان بی توجه هستند.

نگرانی بیشتر ما این باید باشد که سبک استادی به بزرگی او غریب و مهجور مانده و امکان دارد چند سال دیگر شیرینی پنجه او را نداشته باشیم.»

مردانشاهی می‌گوید مهم‌تر از هر چیزی، این حال و هوای استاد عثمان محمددوست است که در موسیقی آن را یکه تاز کرده و هیچ جایگزینی ندارد: «انتخاب شعر و حافظه شعری او و حال و هوایی که در نوازندگی دوتار دارد تکرارنشدنی است و باید فکری به حال این کرد که این میراث استاد عثمان را در تاریخ موسیقی نگهداریم.»

به او بدهکاریم

عثمان محمددوست میراث دار بخشی از فرهنگ کهن موسیقی مقامی است که به باور مجتبی قیطاقی، مردم وظیفه پاسداشت آن را دارند. این پژوهشگر موسیقی می‌گوید بخشی از این پاسداشت بر عهده دستگاه‌های دولتی بوده که عثمان این خوشبختی را داشته تا از آن برخوردار باشد: «خدمات متعارف دولتی که در معرفی استاد عثمان محمددوست انجام شده در زمان خودش کم نظیر بوده است.

این استاد برجسته این خوشبختی را داشته که از توجه‌های دولت و مهر مردم برخوردار باشد. عثمان محمددوست در دهه هفتاد کنار چندین استاد موسیقی ایرانی همانند جلیل شهناز، فرامرز پایور، علی اصغر بهاری و ... به عنوان استاد موسیقی معرفی شد.»

اما در میان همه این توجهات و مهرورزی‌های مردمی و دولتی، آن چیزی که مغفول مانده ثبت و ضبط آثار او برای آیندگان است. تا الان هیچ مجموعه منسجمی از آثار استاد عثمان محمددوست ضبط نشده و در اختیار هیچ نهادی برای نشر قرار نگرفته است.

قیطاقی می‌گوید اجرا‌های پراکنده که در محافل عمومی و خصوصی از استاد ضبط شده تنها چیزی است که از سال‌ها تلاش و ناموری او در عرصه موسیقی به جا مانده است: «ما وظیفه داریم به او به عنوان کسی که رگه‌هایی از موسیقی خراسان در آثارش وجود دارد توجه کنیم.

من شخصا حاضر شدم به عنوان انجام یک کار پژوهشی خدماتی که عثمان محمددوست انجام داده را گردآوری کنم و آن‌ها را در قالب مجموعه‌ای منسجم منتشر کنم؛ اما او با این کار موافقت نکرد و این کار هرگز انجام نشد. بار‌ها و بار‌ها این موضوع را با استاد مطرح کردم و گفتم که در کنار مجموعه موسیقی‌های او که می‌توان آن‌ها را با کیفیت خوب ضبط کرد، روند پژوهشی کار او و روندی که به لحاظ تاریخی و سبکی به واسطه موسیقی عثمان دستخوش تغییر قرار گرفته را در قالب کتابچه‌ای منتشر کنیم. اما هرگز این اتفاق نیفتاد و ما و نسل آینده از وجود این گنجینه بی بهره ماندیم.»

شبهاتی میان نوازندگان موسیقی درباره فعالیت استاد عثمان محمددوست مبنی بر اینکه او میراث دار موسیقی شرق خراسان است یا نه وجود دارد که رئیس سابق انجمن موسیقی خراسان به آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید که رگه‌هایی از موسیقی شرق و جنوب خراسان در آثار استاد وجود دارد: «درست است چیزی که استاد عثمان اجرا می‌کند میانه موسیقی ایرانی و موسیقی شرق خراسان است، اما همان هم قابل احترام، ارج و استناد است.

این سبک موسیقایی اوست که از موسیقی شرق خراسان قطعاتش را شروع می‌کرد و در ادامه به ردیف موسیقی می‌رسید. او هنرش را به آن سبکی که دوست داشت اجرا کرد و تاثیرش را بر موسیقی مقامی گذاشت.»

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۲
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Canada
۱۳:۳۸ - ۱۳۹۹/۰۴/۰۸
0
0
ایشون استاد عثمان محمدپرست هستند نه محمددوست
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۴۷ - ۱۴۰۰/۱۲/۲۲
0
0
هنر ارثی آن دیارعثمان/ فردوسی عماد وعطارعثمان
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->