بهره هوشی یا آی کیو چیست؟ | آیا ما داریم خنگ می‌شویم؟

ایمان فروزان‌نیا / شهرآرانیوز؛ درحالی‌که تا چند سال قبل فکر می‌کردیم جزو باهوش‌ترین مردم جهان هستیم، حالا یک نماینده مجلس از این گفته که ضریب هوشی ما ایرانی‌ها پایین آمده است، آن‌قدر پایین که باید خودمان را خنگ فرض کنیم!

فکر می‌کنید چقدر باهوشید؟ یک زمان در مدرسه به ما می‌گفتند ما ایرانی‌ها جزو باهوش‌ترین مردم دنیا هستیم! گزاره‌ای که با رشد رسانه‌ها و در دسترس قرار گرفتنشان فهمیدیم درست نیست و کشور‌های زیادی هستند که مردمشان باهوش‌تر از ما ایرانی‌ها هستند و ما در جدول آدم باهوش‌های دنیا جایی آن وسط‌ها قرار گرفته‌ایم. راستش من از همین وسط بودن هم راضی ام و از آن لذت می‌برم، البته اگر بگذارند. منظورم مسئولانی هستند که با حرف‌هایشان ما را نگران می‌کنند. نمونه‌اش فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین که در مجلس گفته است ما داریم خنگ می‌شویم و ضریب هوشی‌مان از ۱۰۴ در اوایل انقلاب به ۶۸ رسیده است! این حرف و ادعا که روی درست بودنش باید بحث علمی کرد، ما را بر این داشت تا کمی در درباره ضریب هوشی یا همان آی‌کیو صحبت کنیم و ببینیم باهوش‌ترین مردم دنیا چه کسانی هستند و اصلا این آی‌کیو چقدر مهم است و چطور می‌شود آن را بالا برد.


پاسخ به چند سؤال مهم درباره بهره هوشی یا همان IQ

 

آی‌کیو، ضریب هوشی یا بهتر است بگوییم «بهره هوشی» یک نسبت است که از تقسیم سن عقلی بر سن تقویمی ضرب در صد به دست می‌آید. اگر سن عقلی با سن تقویمی یکسان باشد، ضریب هوشی ۱۰۰ می‌شود، ولی در بعضی مواقع در بعضی افراد سن عقلی بیشتر می‌شود که یعنی این فرد هوشی بیشتر از سایر افراد دارد.

 

برای به دست آوردن سن عقلی راه‌ها و روش‌های متنوعی وجود دارد. دقت این تست‌ها هم صددرصد نیست و یک فرد ممکن است در انجام دوباره تست هوش نمره‌ای بالاتر یا پایین‌تر از نمره قبلی بگیرد و مقداری نوسان در امتیاز این تست‌ها معمولا طبیعی است. تست هوش‌های مختلفی در اینترنت وجود دارد که بعد از پاسخ به ۴۰ سؤال مقدار آی‌کیوی شما را نشان می‌دهند. راستش روی جواب این تست‌های اینترنتی اصلا نمی‌شود حساب باز کرد. چون معمولا کارشناسان از تست‌های خاصی استفاده می‌کنند که جنبه‌های مختلفی مانند تشخیص الگوها، قدرت حافظه کوتاه‌مدت، استفاده فرد از واژه‌ها، سرعت محاسبه فرد، درک روابط یا جبر، اطلاعات عمومی، محاسبات ریاضیات، درک فضایی، منطق و املا را ارزیابی می‌کند.

 

 

برخی کارشناسان معتقدند بهره هوشی یک مقوله صددرصد ارثی است و برخی دیگر از کارشناسان می‌گویند بخش عمده بهره هوشی (نسبتی حدود ۷۰ درصد) مربوط به وراثت است و بخش اندکی از آن هم به محیط و تغذیه و موارد این‌چنینی وابسته است. اساسا مطرح شدن ماجرای بهره هوشی در مجلس هم به همین دلیل بوده است. فاطمه محمدبیگی از این گفته است که موضوع‌هایی مثل مهاجرت نخبگان یا تمایل آن‌ها به تجرد و فرزندآوری کم باعث خواهد شد ضریب هوشی متوسط در کشور پایین بیاید؛ اتفاقی که در سال‌های اخیر افتاده است و همه از آن غافل‌اند.

 

 

بالا بودن بهره هوشی ربط مستقیمی به ژنتیک دارد، ولی عوامل زیادی هستند که می‌تواند باعث کم شدن بهره هوشی شود. نظام آموزشی غلط، تغذیه نامناسب، تمرکز نکردن روی کار‌ها و انجام چند کار به‌طور هم‌زمان، آلاینده‌هایی مثل سرب و خیلی چیز‌های دیگر می‌توانند آی‌کیوی ما را پایین بیاورند و به زبان ساده‌تر ما را خنگ کنند.

در این نقشه کشور‌های مختلف بر اساس میزان IQ دسته‌بندی شده‌اند. اطلاعات این نقشه در سایت‌هایی مثل «brainstats» و «worlddata» موجود است و مربوط به سال ۲۰۲۰ است. بر اساس این نقشه ایران با بهره هوشی متوسط ۸۴ در جدول بهره هوشی به‌طور مشترک با چند کشور دیگر رتبه ۲۳ را از آن خود کرده است. بر اساس این جدول، کشور‌های سنگاپور و هنگ‌کنگ با ضریب هوشی ۱۰۸ باهوش‌ترین مردم جهان را دارند و پایین‌ترین آی‌کیو هم از آن کشور گینه استوایی در آفریقاست. بر اساس این نقشه نمی‌شود به قطع نتیجه گرفت که ژن مردم شرق آسیا از ژن آفریقایی‌ها بهتر است. اما همان‌طور که گفتیم، شرایط محیطی می‌تواند به‌راحتی بهره هوشی را پایین بیاورد و خوب می‌دانیم که شرایط زندگی در آفریقا بسیار سخت و طاقت‌فرساست.

این منحنی نشان می‌دهد که عدد آی‌کیو چه معنا و مفهومی دارد. همچنین مشخص می‌کند که ۷۰ درصد مردم بهره هوشی نزدیک به میانه دارند (بین ۸۵ تا ۱۱۵) و افراد معدودی هستند که ضریب هوشی‌شان بسیار بالا و پایین باشد. بر اساس این حرف، ادعای نماینده مجلس کشورمان درباره ضریب هوشی ۶۸ ایرانی‌ها کمی عجیب به نظر می‌رسد. اگر این ادعا صحت داشته باشد، یعنی بیشتر مردم جامعه ما از مشکلات ذهنی و فهمی رنج می‌برند که این موضوع با آنچه در جامعه می‌بینیم، خیلی هم‌خوانی ندارد. باید دید بر اساس چه مطالعه‌ای این مقدار ضریب هوشی برای ایرانی‌ها شناسایی شده است.