عمارت حافظ

نجمه موسوی‌زاده - هنوز هم افرادی در شهر زندگی می‌کنند که بافت پیرامون حرم مطهر رضوی را به یاد دارند، بناهایی که با نمای ایرانی‌اسلامی خود هویت شهر مشهد را می‌ساخت اما در دهه‌های اخیر دیگر از نماهای آجری با پنجره‌های رنگی گنبدی‌شکل خبری نیست و جای آن‌ها را شیشه سکوریت‌ها و سنگ‌های گرانیتی گرفته است.
بسیاری از افراد منتقد سازه‌ها و معماری جدید بوده‌ و هستند اما اینکه در عمل چه کاری انجام شده جای سؤال است؟
یکی از اقدامات جالب و درخور توجهی که به‌تازگی با هدف احیای بافت سنتی و معماری ایرانی در یکی از محلات قدیمی و اصلی مشهد انجام شده «عمارت حافظ» واقع در خیابان امام خمینی روبه‌روی باغ ملی یا همان خیابان ارگ است، خانواده طایی‌نیا به‌دلیل علاقه زیادی که به حفظ هویت ایرانی و اسلامی داشته‌اند دست به این اقدام ارزشمند زده‌اند.
مصطفی طایی‌نیا، پسر این خانواده، با بیان اینکه این ملک از سال 1318 احداث شده است، اظهار کرد: مالک این مکان فرد یهودی‌ای بود که ملک خود را به دکتر نعمت‌ا... خراسانی فروخته بود و حدود 10سال پیش این ملک توسط پدر خریداری شد.
وی ادامه داد: با تحقیقاتی که انجام دادیم و تصاویری که از نمای ظاهری این ملک به دست آوردیم، تصمیم گرفتیم تا در راستای احیای بافت سنتی و معماری ایرانی، نمای قدیمی آن را دوباره احیا کنیم درنتیجه ابتدا کار استحکام بنا را که از قدمت آن 80سالی می‌گذرد شروع کردیم.
او با اشاره به اینکه نمای بنا قاجاری است و سعی ما بر این بوده که در بازسازی نمای آن کاملا شبیه به بافت قدیم خود شود، گفت: جدا از هزینه‌ای که برای استحکام بنا در نظر گرفته شده است، حدود 150میلیون تومان فقط هزینه نمای این ملک است در صورتی که اگر این طراحی و معماری در نظر گرفته نمی‌شد فقط10میلیون تومان نمای ساختمان هزینه می‌برد.
طایی‌نیا در ارتباط با هدف خود از این اقدام بیان کرد: خیابان ارگ یکی از خیابان‌های قدیمی مشهد بوده که در دهه‌های اخیر شکل ظاهری آن دستخوش تغییرات زیادی شده است از آنجا که عشق و علاقه بسیاری به سبک معماری ایرانی داشتیم، تصمیم گرفتیم دوباره این ملک را به شکل اولیه‌اش بازسازی کنیم.
وی تأکید کرد: با توجه به اینکه خیابان ارگ در نزدیکی حرم مطهر رضوی قرار دارد و حجم زیادی از زائران از این خیابان تردد می‌کنند، به نوعی می‌توان گفت که ویترین شهر به شمار می‌رود و بهتر است به جای استفاده از نماهای غربی از نماهایی با معماری اسلامی که هویت شهری مانند کلان‌شهر مذهبی کشور را نشان می‌دهد، استفاده شود.
او با اشاره به اینکه به‌جز نما، داخل ملک نیز با چوب‌کاری شکل قدیم خود را پیدا می‌کند، گفت: استاد صفرزاده یکی از بهترین معماران سنتی‌کار مشهد، معماری کار را برعهده دارد و همچنین نجار این بنا از اصفهان آمده و تمام درها و سبک آن قدیمی بوده که علاوه‌بر هزینه، زمان‌بر است.  
وی با بیان اینکه پدرش یکی از قدیمی‌ترین صراف‌های مشهدی و ساکن محله نوغان بوده است، بیان کرد: به دلیل اینکه پدر مغازه‌های دیگری به نام حافظ دارد، نام این ملک را نیز عمارت حافظ گذاشتیم.
طایی‌نیا در ارتباط با زمان بهره‌برداری از این پروژه اظهار داشت: 6ماهی از زمان آغاز پروژه می‌گذرد و روزانه بین 10 تا 12نفر برای نما مشغول به کار هستند و تا 3ماه دیگر کل پروژه به بهره‌برداری می‌رسد.
وی تأکید کرد: معماری ایرانی و اسلامی در دنیا حرف زیادی برای گفتن دارد و چه‌بسا در کشورهایی مانند ترکیه می‌توانید این سبک معماری را ببینید و متأسفانه جای خالی این نوع معماری در شهر مشهد خالی است، به همین دلیل در نظر داریم تا بعد از اتمام بنای عمارت حافظ، آن را به ثبت برسانیم.
طایی‌نیا با اشاره به اهمیت بحث گردشگری و جذب توریست گفت: امروزه گردشگری به‌عنوان یکی از پردرآمدترین فعالیت‌های اقتصادی محسوب می‌شود که کشورهای مختلف دنیا برای جذب هر چه بیشتر توریست، به رقابت با یکدیگر می‌پردازند و با توجه به اهمیت تبلیغ برای جذب گردشگر ایجاد نمادسازی و برندسازی اهمیت ویژه‌ای دارد.
در مشهد بناهای تاریخی زیادی داشته‌ایم که به‌دلیل بی‌توجهی مردم و مسئولان یکی یکی از بین رفته‌اند و اکنون تعداد اندکی از آن‌ها باقی مانده است.
وی با اشاره به اینکه بیشتر مسافران برای زیارت به مشهد می‌آیند افزود: گردشگری، همبستگی تنگاتنگی با توسعه دارد و برای رونق و رشد اقتصادی هر شهری لازم است و می‌توانیم با بازسازی بناهای تاریخی و هویتی شهرمان این فرصت را برای گردشگران فراهم کنیم.
طایی‌نیا یادآور شد: صنعت گردشگری فقط جنبه اقتصادی ندارد، بلکه وجوه فرهنگی آن هم اهمیت دارد. وقتی هویت گذشته خودمان را بازسازی کنیم و به آن بها بدهیم کم‌کم جوانان و نوجوانان ما هم با آن آشنا می‌شوند و به‌تبع آن فرهنگ و هویت گذشته‌مان هم زنده خواهد شد.