نمونه‌هایی از آنچه ادبیات داستانی ایران درباره حضرت زهرا (س) عرضه کرده است
ماجرا‌هایی که به شهادت حضرت فاطمه (س) انجامید، بسیار بحث برانگیز است، اگرچه ظرفیت‌های روایی خوبی دارد. بااین همه، کسانی دراین زمینه داستان و رمان نوشته اند که حاصل قلمشان گاه اقبال خوانندگان را هم در پی داشته است. در ادامه ۳ نمونه از آثار داستانی‌ای را که در یکی دو دهه گذشته درباره حضرت فاطمه زهرا (س) منتشر شده است، معرفی می‌کنیم.
خراسانی | شهرآرانیوز - نوشتن داستان درباره شخصیت‌ها و رویداد‌های تاریخی حساسیت‌های خاص خود را دارد. برخی انتظار دارند یک داستان تاریخی بر وقایع مرجع خود منطبق باشد و در نقل آن و پرداختن به آدم‌های عصر مدنظر امانت داری را رعایت کند. عده‌ای هم به ویژه نویسندگان، داستان را بیش از هر چیز به داستان بودن متعهد می‌دانند. به هر ۲ گروه می‌توان حق داد و هم زمان از هر ۲ انتقاد کرد.اگر صفت تاریخی به اثری چسبیده می‌شود، به ناگزیر در نوشتن آن از داده‌های تاریخی بهره برده شده است و خواننده این آثار نیز معمولا تمایل دارد ضمن سرگرمی، به دانسته‌های خود از عصری که داستان در آن می‌گذرد، بیفزاید. اما همین خواننده باید توجه داشته باشد که قرار است داستان بخواند و نه پژوهش و مقاله تاریخی، داستان هم در انواع گوناگونش با تخیل سروکار دارد و برای پرورش شخصیت و ماجرا، خیال پردازی نقشی پررنگ ایفا می‌کند.در این میان، شاید درپیش گرفتن حد میانه راهکار مناسبی برای راضی کردن هر ۲ گروه باشد؛ اینکه از تخیل برای ساخت آدم‌ها و ماجرا‌های فرعی سود برده شود و شخصیت‌ها و رویداد‌های اصلی تا حد امکان به تاریخ وفادار باشند یا عنصر خیال صرفا برای پرداخت حال وهوا و فضاسازی و مانند آن به کار رود و داستان در باقی سازه‌ها بیشترین هم سانی را با تاریخ داشته باشد. اما فارغ از بحث‌هایی که در رد یا پذیرش هر یک از گزاره‌های یادشده می‌تواند دربگیرد، نکته‌ای شایان تأمل وجود دارد، اینکه وقتی داستان تاریخی با زندگی و شخصیت انسان‌هایی مرتبط است که در نگاه شمار فراوانی از مردم مقدس هستند، حساسیت به مراتب بیشتر است.یک خطای خواسته یا ناخواسته چه بسا آشوب‌ها به پا کند و دل‌ها برنجاند. شاید از همین روست که ادبیات داستانی آن چنان که بایسته است، به بزرگان مذهب ما نپرداخته است. نوشتن درباره حضرت فاطمه زهرا (س) با وجود جایگاه والایی که ایشان در باور مسلمانان و حتی شماری از غیرمسلمانان دارند، حتی به جان خریدن سختی بیشتری را به نویسنده تحمیل می‌کند. علتش هم تأثیرگذاری رویداد‌های زمان زندگی کوتاه آن حضرت در تاریخ اسلام است.به طور ویژه، ماجرا‌هایی که به شهادت حضرت فاطمه (س) انجامید، بسیار بحث برانگیز است، اگرچه ظرفیت‌های روایی خوبی دارد. بااین همه، کسانی دراین زمینه داستان و رمان نوشته اند که حاصل قلمشان گاه اقبال خوانندگان را هم در پی داشته است. در ادامه ۳ نمونه از آثار داستانی‌ای را که در یکی دو دهه گذشته درباره حضرت فاطمه زهرا (س) منتشر شده است، معرفی می‌کنیم.
سرمشق ابدی
حضرت فاطمه (س) سرمشقی بی مانند برای انسان‌ها در همه اعصار هستند. ایشان نه تنها دختر و همسر و مادری شایسته بودند، بلکه در امور اجتماعی نیز اقداماتی چشمگیر انجام دادند. مجموعه داستان «پیراهن دوستی» که نویسنده اش مخاطب نوجوان را هدف قرار داده، جلد سوم از مجموعه کتاب‌های چهارده جلدی «داستان‌های ائمه معصومین (ع)» است که انتشارات به نشر در ۶۴ صفحه چاپ کرده است.
این کتاب ۸ داستان «پیراهن دوستی»، «گرده‌های طلایی نان»، «اشکی بر زخمی»، «یادگاری»، «باران مروارید»، «گردنبند»، «خالی، اما پر از آفتاب» و «اذان ناتمام» را دربرمی گیرد که بر پایه منابع تاریخی معتبری، چون «فاطمه من المهد الی اللحد»، «بحارالانوار»، «تاریخ یعقوبی»، «الطبقات الکبری» و «مغازی» آفریده شده اند.
مسلم ناصری در داستان‌های کتاب «پیراهن دوستی» کوشیده است تا از طریق تأکید بر رفتار و گفتار حضرت فاطمه (س) الگوی عملی پیش روی مخاطب کم سن وسال خود قرار دهد. او به صفاتی مانند بخشش، دل سوزی، حق جویی، مداراکردن با مردم، کمک به دیگران و شرکت حضرت در مسائل اجتماعی اشاره می‌کند تا داستان‌هایی آموزنده برای نسل جدید شکل بگیرد. ناصری با مدنظر قراردادن اقدامات تاریخی حضرت مانند بیان خطبه فدکیه و دفاع از حق جانشینی حضرت علی (ع) چنان که پیامبر (ص) سفارش کرده بودند، تصویری از بانوی بزرگ اسلام ارائه می‌دهد که احساس می‌کند کمتر به نمایش درآمده است.
خدمتگزار فرهیخته زهرا (س)
رمان «شبیه مریم» شخصیت فضه، خادم فرهیخته حضرت زهرا (س)، را موضوع خود قرار داده است تا از این رهگذر، ضمن آشناسازی مخاطب با این بانوی دانا، از تأثیرپذیری و هم نشینی اش با دختر رسول خدا گفته شود. فضه حافظ قرآن کریم و راوی حدیث از بانوی بزرگ اسلام فاطمه زهرا (س) است. او در پی نازل شدن آیه‌ای مدنی از سوی پیامبر (ص) به یاری دختر بزرگوارشان فرستاده می‌شود. حضرت فضه بانویی باایمان و پرهیزکار بود و در نطق و خطابه مهارت بسیاری داشت. گفته شده است که به مدت ۲۰ سال در گفتگو‌های خود با دیگران از آیات قرآن مجید استفاده می‌کرد. کتاب یادشده زندگی و زمانه فضه را از زمان زندگی در شهر نوبه تا زیست او در مدینه النبی شرح می‌دهد. رمان «شبیه مریم» به قلم اکرم صادقی و تصویرگری محمد صادق و به همت انتشارات کتاب جمکران در ۲۵۱ صفحه چاپ شده است.
یک شاعرانه پرفروش
«کشتی پهلوگرفته» یک داستان بلند پرفروش در موضوعی است که بحث شد. اثری از سیدمهدی شجاعی که ادعا شده پرشمارگان‌ترین کتاب ادبیات داستانی ایران است و تاکنون صد‌ها هزار نسخه از آن به چاپ رسیده است. در این داستان بلند که انتشارات نیستان در ۱۶۰ صفحه ارائه کرده است، شجاعی با روایت بخش‌های از زندگی و زمانه حضرت فاطمه (س)، رنج‌ها و مصیبت‌هایی را که دیدند، از زبان اطرافیان و شخص خودشان شرح می‌دهد. «کشتی پهلوگرفته» ۱۴ فصل دارد که راوی هر یک، شخصیتی از وابستگان حضرت است.
فصل اول را حضرت محمد (ص)، فصل دوم حضرت خدیجه (س)، فصل سوم خود حضرت زهرا (س)، فصل چهارم حضرت امیرمؤمنان علی (ع)، فصل پنجم امام حسن (ع)، فصل ششم امام حسین (ع)، فصل هفتم دوباره حضرت زهرا (س)، فصل هشتم حضرت زینب (س)، فصل نهم فضه، فصل دهم حضرت ام کلثوم (س)، فصل یازدهم اسما، فصل دوازدهم برای بار سوم حضرت فاطمه (س)، فصل سیزدهم دوباره حضرت امیر (ع) و فصل چهاردهم را آسمان روایت می‌کند.
نثر کتاب نوعی شاعرانگی دارد که یادآور اهمیت شعر و ادب در میان عرب‌های صدر اسلام است: «روزگار غریبی است دخترم! دنیا از آن غریب تر! این چه دنیایی است که دختر رسول خدا را در خویش تاب نمی‌آورد؟ این چه روزگاری است که «راز آفرینش زن» را در خود تحمل نمی‌کند؟ این چه عالمی است که دردانه خدا را از خویش می‌راند؟ روزگار غریبی است دخترم. دنیا از آن غریب تر. آنجا جای تو نیست، دنیا هرگز جای تو نبوده است. بیا دخترم، بیا، تو از آغاز هم دنیایی نبودی. تو از بهشت آمده بودی، تو از بهشت آمده بودی...»
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
