پروژه ناتمام پارک توسعه اقتصاد دیجیتال مشهد، «پتاد»

وفایی‌نیا|| بر اساس آمارها مشهد دومین قطب استارت آپی کشور و به ویژه در زمینه کسب و کارهای حوزه فین تک (فناوری های مالی و اقتصادی) در کشور پیشرو است. به همین دلیل 15بهمن سال 97 «پارک فناوری توسعه اقتصاد دیجیتال» به عنوان اولین پارک اقتصاد دیجیتال کشور با حضور وزیر ارتباطات در مشهد افتتاح شد. این پارک فناوری که به طور هم زمان در دو ساختمان اداره کل پست خراسان و پست بانک مشهد قرار دارد، بنا بود محلی برای استقرار استارت آپ های حوزه فین تک باشد و با ارائه خدمات مختلف به آن ها، زمینه را برای توسعه بیشتر این حوزه از کسب وکار در مشهد مهیا کند. اما پس از گذشت حدود 8ماه از آغاز به کار این مجموعه به نظر می رسد هیچ پیشرفتی در آن صورت نگرفته است.
دراین پرونده می‌توانید از چندوچون اقدامات انجام گرفته و مشکلات استارت آپ های مشهدی برای استفاده از امکانات این پارک فناوری مطلع شوید.

وعده هایی که عملی نشده است
سال گذشته در مراسم افتتاح پارک توسعه اقتصاد دیجیتال، آذری جهرمی از مقاومت های مدیران دربرابر اجرای این پروژه سخن گفت و اعلام کرد که برخی مدیران فضاهای مجموعه تحت مدیریتشان را مثل اموال پدری خود می دانستند و حاضر به اختصاص دادن این فضاها برای تأسیس پارک توسعه اقتصاد دیجیتال نبودند؛ اقدامی که به گفته وزیر ارتباطات در نهایت منجر به عزل دو مدیر استانی زیرمجموعه وزارت ارتباطات هم شد. اما به نظر می رسد باوجوداین باز هم رویه جدید، تفاوت چندانی با گذشته ندارد. گواه این موضوع هم بدون استفاده ماندن فضای 6000مترمربعی اختصاص داده شده به پارک توسعه اقتصاد دیجیتال در ساختمان اداره کل پست خراسان است. درواقع پس از گذشت حدود 8 ماه از افتتاح این مجموعه، هنوز هیچ شتاب دهنده یا استارت آپی در آن مستقر نشده است و زمانی که ما برای تهیه این گزارش به محل این مجموعه در طبقه چهارم ساختمان اداره کل پست خراسان مراجعه کردیم، هیچ اسم یا تابلوی راهنمایی درباره پارک توسعه اقتصاد دیجیتال در این مجموعه مشاهده نکردیم و زمانی که به محل این پارک رفتیم، با دری قفل شده روبه رو شدیم. وقتی برای پیگیری شرایط این پارک به سراغ مسئولان پست رفتیم، اعلام کردند که این مجموعه هیچ ارتباطی به آن ها ندارد و اداره پست تنها یک طبقه فضا به پارک توسعه اقتصاد دیجیتال اختصاص داده است و در مدیریت آن هیچ نقشی ندارد. در ادامه برای اطلاع از وضعیت این پارک به سراغ علی دلگیر، مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات خراسان رضوی، رفتیم. دلگیر با اعلام اینکه این مجموعه هنوز درحال آماده سازی است، گفت: درزمینه تأسیسات موردنیاز این مجموعه، قراردادهایی با پیمانکاران بسته ایم و هنوز آن فضا آماده بهره برداری نیست. مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات خراسان رضوی درباره مدیریت مجموعه پارک توسعه اقتصاد دیجیتال مشهد هم توضیح داد: مدیریت این مجموعه در مشهد نیست و به طور مستقیم برعهده رئیس پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات تهران است.باتوجه به شرایط فعلی این مجموعه و صحبت های مسئولان درباره آن، به نظر می رسد مراسم افتتاحی که بهمن سال گذشته با حضور وزیر ارتباطات در طبقه چهارم ساختمان اداره کل پست انجام شد، تنها حالت نمادین داشت و این فضا پس از حدود 8 ماه حتی از امکانات زیرساختی اولیه نیز بی بهره است. شاید مهم ترین علت این موضوع را بتوان در نبود مدیریتی مشخص برای آن در مشهد دانست؛ اینکه یک مدیر از تهران با داشتن مسئولیت های مختلف بخواهد به وضعیت پارک توسعه اقتصاد دیجیتال مشهد هم رسیدگی کند، نتیجه ای جز شرایط فعلی نخواهد داشت؛ مجموعه ای ناتمام با درهای قفل شده.

ساختمانی استیجاری به جای پارک فناوری
در مقایسه با ساختمان اداره کل پست، بخشی از پارک توسعه اقتصاد دیجیتال که در ساختمان پست بانک بولوار خیام واقع شده، از شرایط بهتری برخوردار است. در اینجا فضایی 3000 مـــتــری در 10 طبقه قرار دارد که حداقل در نگاه اول درِ آن بسته نیست و در چند طبقه آن شرکت ها و شتاب دهنده هایی حضور دارند.
شتاب دهنده گرین تک یکی از این مجموعه هاست که با افتتاح این مجموعه در بهمن 97، در این محل مستقر شده است.
به گفته احمدرضا منصوری، مدیر شتاب دهنده گرین تک، این شتاب دهنده در 8 ماه گذشته میزبان استارت آپ های مختلف بوده است که بعضی از آن ها حتی موفق به فروش خدمات و محصولات خود به کشورهای اروپایی هم شده اند.
خصوصی بودن و نیاز نداشتن مجموعه گرین تک به حمایت های دولتی را می توان مهم ترین عامل موفقیت آن به حساب آورد.
در واقع طبق تعاریف می توان به جرئت گفت که ساختمان واقع شده در پست بانک اصولا یک پارک فناوری نیست، بلکه تنها ساختمانی استیجاری شمرده می شود که به شرکت های مختلفی که توان پرداخت اجاره آن را داشته باشند، اجاره داده می شود.
این مجموعه هیچ مدیریت یا سازمان دهی معمول در پارک های فناوری را ندارد و بیشتر شبیه ساختمان های تجاری به نظر می رسد که شرکت های مختلف در طبقات مختلف آن را اجاره کرده و آنجا حضور دارند. عـــلاوه بـر ایـن در بهمن ماه 97 وزیر ارتباطات هنگام افتتاح مجموعه پارک توسعه اقتصاد دیجیتال، وعده داده بود شرکت هایی که در این مجموعه مستقر می شوند، می توانند از امتیازات ویژه در زمینه معافیت های مالیاتی و بیمه ای که مشمول شرکت های حاضر در پارک های علم و فناوری می شود، استفاده کنند. جالب اینجاست که این وعده هم هنوز عملی نشده است.
استقرار سرمایه گذاران خطرپذیر و تزریق بودجه وزارت ارتباطات از طــریـق صندوق نوآوری و شکوفایی به استارت آپ های حاضر در این مجموعه، از دیگر وعده های عملی نشده ای است که در زمان افتتاح پارک توسعه اقتصاد دیجیتال توسط وزیر ارتباطات داده شده بود.
احتمالا تمام این موارد در کنار هم باعث شده است که استارت آپ هایی مانند پیام رسان «گپ» پس از مدتی حضور در ساختمان پست بانک، قید حضور در این مجموعه را بزنند و تصمیم به خارج شدن از آن بگیرند.

کپی های ناقص از پارک های علم و فناوری
در زمان افتتاح پارک توسعه اقتصاد دیجیتال، اولین سؤالی که به ذهن می رسید این بود که با وجود پارک علم و فناوری خراسان که زیرمجموعه وزارت علوم است، افتتاح یک پارک فناوری دیگر توسط وزارت ارتباطات به نوعی موازی کاری نیست؟
زمانی که این سؤال از وزیر جوان ارتباطات پرسیده شد، جهرمی در پاسخ به خبرنگار شهرآرا گفت: «پارک های علم و فناوری در مرحله پیش شتاب دهی و شتاب دهی میزبان استارت آپ های نوپایی هستند که تازه می خواهند ایده خود را عملی کنند اما پارک توسعه اقتصاد دیجیتال به عنوان مکمل پارک های علم و فناوری از شرکت هایی که از این پارک ها خارج می شوند و ماهیانه 300 تا 500میلیون درآمد دارند، میزبانی می کند.»
اما نکته عجیب اینجاست که بر اساس شنیده ها، یکی از شرایط حمایت از شرکت هایی که می خواهند در پارک توسعه اقتصاد دیجیتال باشند، این است که تا الان ازسوی هیچ پارک علم و فناوری دیگری حمایت نشده باشند. این مسئله در واقع نقض صحبت های اولیه وزیر ارتباطات درباره نقش مکمل مجموعه پارک توسعه اقتصاد دیجیتال در اکوسیستم استارت آپی است.
در مجموع به نظر می رسد که نداشتن تجربه وزارت ارتباطات در راه اندازی پارک های فناوری باعث شده است اقدامات این مجموعه در این زمینه با چالش ها و ناهماهنگی های فراوانی روبه رو باشد. ماحصل این موضوع را نیز می توان در هدر رفت منابع و ظرفیت های موجود در فضای پارک توسعه اقتصاد دیجیتال مشهد به روشنی مشاهده کرد؛ فضایی با مساحت 6 هزار مترمربع که هزینه های زیادی برای آن شده است، اما بدون هیچ استفاده ای در حال خاک خوردن است. این در حالی است که بسیاری از استارت آپ های شهرمان به شدت نیازمند داشتن فضای کار اشتراکی و امکاناتی هستند که در پارک های علم و فناوری به آن ها ارائه می شود.
شاید بهتر باشد با توجه به تجربه حدود پانزده ساله وزارت علوم در زمینه داشتن پارک های علم و فناوری و حمایت از شرکت های دانش بنیان و استارت آپی، مجموعه های دیگری مانند وزارت ارتباطات برای کمک به استارت آپ ها سعی کنند با هم افزایی با پارک های علم و فناوری موجود، ظرفیت های خود را از این راه، دراختیار استارت آپ ها قرار دهند.