سعید کریم‌پور | شهرآرانیوز، امشب، ۲۶ مهر ماه، در دومین نشست هنر و تعارضات اجتماعی با موضوع شیوه کنشگری هنرمندان در جریان‌های اجتماعی معاصر ایران در سینما هویزه مشهد که با حضور مجید عسگری، مدیر کل حوزه هنری خراسان رضوی، هادی حاجتمند، کارگردان سینما و سید جواد نقوی، روزنامه‌نگار، برگزار شد، موضوع جایگاه هنرمند در شرایط کنونی کشور که با یکسری اعتراضات همراه است، بحث و بررسی صورت گرفت.
به گزارش خبرنگار شهرآرا مجید عسگری، مدیر کل حوزه هنری خراسان رضوی، در این نشست اظهار کرد: اساس کار هنرمند تولید هنری است. بنابر این اگر بخواهیم درباره شیوه کنشگری او نیز سخن بگوییم، باید در مورد تولید هنری او صحبت کنیم.
وی ادامه داد: در دنیای امروز به دلیل اینکه در فضای مدرن هنری، هنر و هنرمندی با فضا‌های دیگری مثل رسانه و شهرت آمیخته شده، برای هنرمند ۲ شان دیگر نیز ایجاد شده است. یکی همین واکنش‌ها و موضع‌گیری‌های اجتماعی است؛ دیگری هم ادبیات نظری و تولیدات فکری و اندیشه‌ای است.
عسگری اضافه کرد: اساسا اینکه یک هنرمند نمی‌تواند در کنشگری خود حقیقت را به درستی نگاه کند، این است که بعد اندیشه او نقص دارد. در این ایام می‌شود با برگزاری جلسات اینچنینی روی تولید ادبیات نظری و اندیشه‌ای کار کرد.
یکی از مشکلات کشور این است که به فضای تولید اندیشه دامن نمی‌زند
مدیر کل حوزه هنری خراسان رضوی با تاکید بر لزوم گفت‌وگوی هنرمندان در مجامع مختلف خاطرنشان کرد: این موضوع نکته مهمی است که به تولید اندیشه کمک می‌کند. در حال حاضر یکی از ضعف‌های کشور ما این است که به مسائل اندیشه‌ای دامن نمی‌زند و تمرکزمان در فضای هنری بیشتر روی تولید معطوف است.
عسگری تصریح کرد: اساس کار هنرمند خلق یک زیبایی است که یک مقوله را به آن می‌آراید. در اتفاقات و تعارضات اجتماعی که این روز‌ها در جریان است، بخشی از ماجرا به روایت‌ها باز می‌گردد. جنس روایت‌گونه به تولید هنری دادن، موضوعی است که این روز‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از نیاز‌هایی که در تولید آثار هنری باید به آن رجوع کرد، روایت است.
مدیر کل حوزه هنری خراسان رضوی با بیان اینکه تولیدات انقلاب به درد امروز تعارضات اجتماعی ما نمی‌خورد، خاطرنشان کرد: درباره ماجرای فلسطین یا سوریه آثار زیادی تولید شده، اما زمانی که به این آثار نگاه می‌کنیم، همگی این سوال را می‌پرسیم که این آثار به چه درد جوان امروز می‌خورد؟
وی تاکید کرد: یکی از کار‌هایی که هنرمند باید به صورت جدی انجام دهد، این است که در میانه میدان معارضات اجتماعی یک تصویر و روایت از امروز و آینده نشان دهد؛ یک تخیلی را نشان دهد که روایت را تغییر دهد. اگر مساله امروز ایران تجزیه است، باید این موضوع را روایت کرد. امروز آن هنرمندی می‌تواند سخن بگوید که شعار زن زندگی آگاهی را تخیل کند.
در شرایط کنونی هنرمند باید بر مبنای فطرت خود بر مخاطب اثر گذارد
هادی حاجتمند نیز به عنوان سخنران دیگر این نشست با اشاره به التهابات اخیر کشور و اعتراضات صورت گرفته اظهار کرد: این روز‌ها من اعتراضی کف خیابان نمی‌بینم. بعد از ماجرای آن دختر مرحوم، آنچه در خیابان رخ داد، فحاشی بود. در واقع ساحت اعتراض ناگهان تبدیل به براندازی شد. باید توجه داشت وقتی ما به نظام اعتراض می‌کنیم، نظام موظف به پاسخگویی است، اما گاهی اعتراض به ساحت براندازی تغییر مسیر می‌دهد.
وی درباره نقش هنرمند در چنین فضایی گفت: در این شرایط قرار نیست هنرمند نظریه‌پردازی کند، ولی می‌تواند بر اساس فطرت خود بر مخاطب خویش اثر گذارد.
چرا پارتی‌ها مال خودتان است و مزخرفات‌تان برای مردم؟
حاجتمند با تاکید بر اینکه جامعه نیاز به امید دارد، گفت: این روز‌ها که فضای عمومی جامعه که متاسفانه عاری از امید شده، دور از تصویر فیلم‌های اصغر فرهادی نیست. روزگاری ما فریاد می‌زدیم چرا در همه آثار فرهادی همه چیز سیاه است؟ چرا پارتی‌ها مال خودتان است و مزخرفات‌تان برای مردم؟ چرا جامعه را به بدبخت بودن تحریک می‌کنید؟
این کارگردان سینما اضافه کرد: همه این‌ها منجر می‌شود به شکل‌گیری لحظه انفجار. در چنین فضایی وقتی یک بازیگر که هنر بازی کردن دارد، مطالعه هم دارد، ولی عمیق نیست را به تلویزیون می‌آوریم و زیست او را برای جامعه مهم می‌کنیم، نباید توقع داشته باشیم در استوری‌هایش امنیت ملی را بفهمد.
وی بیان کرد: علت باور شدن این افراد توسط جامعه این است که مرجعیت در اختیار کسانی افتاده که فقط معروف هستند. خیلی از این افراد هم بنده پول هستند. در چنین شرایطی لازم است مرجعیت را به ساحت اندیشه بازگردانیم.
حاجتمند اضافه کرد: بسیاری از هنرمندان صاحب اندیشه هستند، ولی برای من فیلم ساز خنده دار است که یک بازیگر به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد. هیچکدام هم در خیابان‌ها ویدئویی منتشر نکرد. همه تصور می‌کردند بوی کباب می‌آید. امیدوارم این مرتبه مدیران فرهنگی چشمان خود را باز کنند و جلوی سلبریتی‌ها دست و پای شان شل نشود.
این کارگردان سینما با تاکید بر اینکه مسئولان نباید فراموش کنند که مردم اعتراض دارند، خاطرنشان کرد: مردم اعتراض دارند حتی اگر نیاموخته باشند چگونه اعتراض کنند. این اتفاقی که این روز‌ها در کشور رخ داد، یک انقلاب فرهنگی بود؛ به نحوی که در توئیتر، فیسبوک و... جمهوری اسلامی ساقط شده بود.
وی با بیان اینکه من نگران اعتراض مردم هستم، گفت: نگران هستم که فضا به قدری رادیکال شود که مردم از نظام اقتدار بطلبند و آن زمان اعتراض از بین برود و سال‌ها زمان ببرد که شرایط اعتراض فراهم شود.
آثار هنری نتوانسته است واقعیت را به خوبی برای مردم ترسیم کند
سید جواد نقوی، روزنامه‌نگار نیز در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر آثار هنری با همه زحماتی که برای آن کشیده می‌شود، نتوانسته واقعیت را به خوبی ترسیم کند. ممکن است علت این موضوع این مساله نیز باشد که واقعیت در بی‌معنایی جهان کنونی گم شده است. علت این موضوع هم زندگی سرمایه‌داری است. در واقع علت شرایط کنونی این است که سرمایه‌داری تا بن دندان کشور پیاده شده و در این میانه هنرمند را رها کرده‌ایم تا امر حقیقی را بیان کند.
وی ادامه داد: ما در اتمسفری زندگی می‌کنیم که کار حقیقت‌طلبانه معنایی ندارد. در چنین شرایطی هنرمند لازم است وارد یک گفتگو با جهان معاصر خویش شده و از سطح کنونی تحلیل‌های خود خارج شود. دوره کنونی عصر پساحقیقت است. ویژگی این دوره این است که هر کس باور شخصی خود را تبدیل به اعتقاد خویش می‌کند. در چنین شرایطی هنرمند هم ممکن است باور شخصی خود را حقیقت بداند.
نقوی با اشاره به جریانات اعتراضات اخیر در کشور بیان کرد: هر کدام از هنرمندان نسبت به این موضوع نگاه متفاوتی دارند، اما حقیقت و امر حقیقی این است که اگر آدم‌ها کف خیابان بروند، کشته می‌شوند. چرا این موضوع را هنرمندان بیان نمی‌کنند؟ هنرمندی که سال‌های ۸۸، ۹۶ و ۹۸ را تجربه کرده و می‌داند فرستادن انسان‌ها به خیابان مشکلی را حل نمی‌کند، چرا همین توصیه را از زبان او نمی‌شنویم. علت این است که همه ما تا بن دندان در سرمایه‌داری غرق شده‌ایم و هر کس منافع خود را مد نظر قرار می‌دهد.
دعوت به کنشگری از هنرمندان کار عبسی است
این روزنامه نگار درباره جایگاه هنرمند در این شرایط خاطرنشان کرد: جایگاه هنرمند در این شرایط سرباز رژیم سرمایه‌دار بودن است. ممکن است این سرباز هزاران کار صحیح هم انجام دهد، اما این اقدامات ارزشی ندارد. امروز فرستادن آدم‌ها به کف خیابان هیچ منفعتی برای کسی ندارد، ولی باز هم خیلی از هنرمندان بر این موضوع تاکید دارند. در این لحظه نمی‌توان نسخه‌ای برای هنرمند پیچید مگر اینکه از او بخواهیم زاویه و لنز نگاه خود به مسائل را کمی وسیع‌تر کند. به نظر من هنرمندان ما از همه نحله‌ها نگاه محدودی دارند و دعوت به کنشگری از آنان کار عبسی است.
نقوی ادامه داد: یک هنرمند اگر ذات هنری داشته باشد، در این شرایط باید بپرسد این اعتراضات به کدام سمت می‌رود و آیا این به نفع مردم است یا خیر؟ هنرمند باید بیرون از این دایره تحلیلی کنونی یک موضوع بزرگتر را باید خلق کند. هنرمند نمی‌خواهد ایران واقعی اسلامی را ترسیم کند، چون این موضوع با ایران مد نظر خودش در خلاف است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر شرایط کنونی توده‌ای شده، گفت: مشکل این فضا این است که درست و غلط کمی مبهم می‌شود.