سیدمهدی سیدقطبی | شهرآرانیوز؛ بارگاه مطهر حضرت‌ثامن‌الائمه (ع) از دیرباز موضوع نقاشی و عکس‌برداری هنرمندان بزرگ ایران بوده و هست. با نگاهی گذرا به نخستین کتاب‌های مصور قدیمی و نخستین روزنامه‌ها و مجله‌های مصور ایرانی می‌توان تصویر‌هایی از عشق و ارادت ایرانیان به ائمه اطهار (ع) را در آن مشاهده کرد.
برای نمونه با بررسی کتاب‌های چاپ سنگی درباره خطه خراسان، قدیمی‌ترین تصاویر بارگاه امام رضا (ع) در کتاب روزنامه حکیم‌الممالک (چاپ ۱۲۸۶ قمری/ ۱۲۴۸ خورشیدی) به دست آمده است. این کتاب در واقع یادداشت‌های روزانه نخستین سفر ناصرالدین‌شاه از تهران به مشهد به قصد زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) است.
زمانی که ناصرالدین شاه تصمیم گرفت خاطرات سفر خود را بنویسد «اولین‌روزنامه‌سفر در ایران» به عنوان برگی از تاریخ پدید آمد. وی از علینقی حکیم‌الممالک (پزشک مخصوص خود) خواست تا در سفر اول خراسان یادداشت‌هایی که خود شاه نگارش می‌کرد را به شکل روزنامه‌ای مدیریت و چاپ کند. این روزنامه که به نام «روزنامه حکیم‌الممالک» نام گرفت، از روز یکشنبه ۱۵ذی‌الحجه ۱۲۸۳ هجری قمری منتشر شد و تا روز دوشنبه ۲۲ جمادی الاول ۱۲۸۴ هجری قمری، روز مراجعت شاه به سلطنت‌آباد ادامه داشت و شامل گزارش روز‌به‌روز حالات شاه و دیدنی‌ها و وضع جغرافیایی هر ناحیه است.
بعد از پایان سفر همه یادداشت‌های این روزنامه یا سفرنامه در ۴۸۵ صفحه به خط نستعلیق و همراه چندین تصویر از بنا‌های معروف مسیر از روی عکس‌های گرفته شده عکاس‌باشی دربار، به قلم «میرزا بزرگ غفاری» در سال ۱۲۸۶ قمری به شکل چاپ سنگی منتشر شد. به عبارت دیگر «روزنامه حکیم الممالک» در حقیقت همان سفرنامه خراسان است که مدیریت آن برعهده حکیم‌الممالک بوده و بعد‌ها نیز به همین نام خوانده شده است. این کتاب دارای تصویر‌هایی از مسجد گوهرشاد، مقبره بایزید بسطامی، گنبد و ایوان منور ناصریه و صحن مبارک ثامن‌الائمه (ع) است.
میرزا بزرگ غفاری، فرزند میرزا محمد، از نقاشان معروف دوره قاجار بود که مدتی در کاشان و بقیه عمر را در تهران گذراند. وی در سال ۱۳۰۴ قمری درگذشت. از بقیه جزئیات زندگانی‌اش اطلاعات چندانی در منابع اطلاعاتی موجود نیست. از میرزا بزرگ غفاری، آثاری برجای مانده است که نشانگر مهارت و توانایی شگفت وی در نقاشی است. از جمله کار‌های قلمی وی، چهار تصویر مختلف از بارگاه مطهر ثامن‌الائمه (ع) است که در کتاب چاپ سنگی «روزنامه حکیم‌الممالک» موجود است.
دورنمای مسجد گوهرشاد و نصف از ایوان طلا و قدری از شهر مشهد مقدس
صحن انقلاب، گنبد مطهر و مناره در حال ساخت
صورت مسجد گوهرشاد
ایوان طلا و گنبد مطهر حضرت امام ثامن علیه آلاف التحیه و الثناء
منابع: تاریخ روزنامه‌نگاری ایران (مجموعه مقالات)؛ قاسمی، سیر فرید؛ جلد اول؛ سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ چاپ اول ۱۳۷۹، تاریخ جراید و مجلات ایران؛ صدرهاشمی، محمد؛ جلد ۱ اول؛ انتشارات کمال؛ چاپ دوم ۱۳۶۳، راهنمای مطبوعات ایران عصرقاجار؛ قاسمی، سید فرید؛ مرکز مطالعات و تحقیقت رسانه ها؛ تهران ۱۳۷۲. میرزا ابوالحسن خان غفاری صنیع الملک/ یعقوب آژند. - تهران: امیرکبیر، کتاب‌های جیبی، ۱۳۹۰، روزنامه حکیم الممالک (چاپ سنگی) / حکیم الممالک، علینقی بن محمد اسماعیل. ۱۲۸۶ قمری، سرگذشت و آثار تصویرگر بزرگ میرزا ابوتراب‌خان غفاری کاشانی ۱۲۶۳ - ۱۳۰۷ ه. ق/ محمد گلبن. - تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۶.