یکی از مظلوم‌ترین خون‌های بر زمین ریخته شده، خون شهدای «منا» است.همه باید تلاش کنند این فاجعه فراموش نشود. مظلومیت عجیبی در این خون‌ها جاری است. عده‌ای از مؤمنان، سال‌ها در انتظار بوده‌اند که در مراسم حج شرکت کنند؛ از گوشه و کنار دنیا و بیشتر از همه‌جا از ایران.
پیدا کردن مقصر در حوادث مهم انسانی البته مهم است.
در این فاجعه دولت عربستان سعودی مقصر اصلی بود. کسی در این واقعیت تردید ندارد. از نظر حقوقی و از نظر عرف جهانی هر کشوری مسئول حفاظت و امنیت همه کسانی است که با ویزای آن کشور به آنجا می‌روند. این قانون کلی در همه‌جای جهان است. در عربستان علاوه بر این قانون کلی، هویت این کشور به وجود حرمین است که رهبرانش خود را خادم‌الحرمین‌الشریفین می‌نامند. امکانات زیادی در آن کشور در طول سال به برگزاری حج اختصاص می‌یابد و وزارت حج دارد. تمام مسلمانان دنیا رو به کعبه‌ای نماز می‌خوانند که در آن کشور است.
حداقل توقع از این کشور برگزاری حجی امن و بدون خطر است و مهم‌تر از آن آمادگی کامل برای مقابله با خطرات و حوادث احتمالی است. در حادثه خونین منا بیشتر، مردمی برای عبادت رفته بودند که اولین‌بار و احتمالا آخرین بار به صحرای منا قدم می‌گذاشتند. تمهید لازم برای به وجود نیامدن این حادثه صورت نگرفته بود. موج نیروهای انسانی به دلیل تداخل و تزاحم - اگرچه غیرعمدی- در هم تنیده شدند و نفس‌ها در آن گرما و فرورفتگی در هم، بالا نیامد و مظلومانه جان دادند.
حتما لازم نبود این اتفاق بیفتد تا مسیرها تفکیک شوند. آن‌هم برای کشوری که سال‌هاست به ادعای خودشان با بهترین امکانات مراسم حج را برگزار می‌کنند. نکته مهم‌تر اینکه وقتی این حادثه اتفاق افتاد و آن‌هم در روزی که همه نگاه خود عربستان و دنیای اسلام به منا بود، توانایی و آمادگی کم کردن خطر را نداشتند.
یکی از وحشتناک‌ترین تصاویر انسانی طول تاریخ، تصویر هزاران انسان مُحرِم بود که با کنار رفتن حوله‌ها لخت دیده می‌شدند و جنازه‌های مطهرشان روی هم ریخته شده بود. بحث اداره بین‌المللی این اماکن مقدس که به همه جهان اسلام ارتباط دارد، از دیرباز مطرح بوده است. مکه و مدینه نمی‌تواند تحت‌تأثیر مدیریت یک کشور باشد. یک‌ونیم میلیارد از مردم کره زمین وظیفه واجب دینی و شرعی دارند که اگر بتوانند، یک‌بار در عمرشان به این مناسک بروند.
فاجعه بزرگی بود که در همین کشتار منا به‌دلیل وابستگی آل‌سعود به قدرت‌های بزرگ دنیا، کمتر کشوری مرثیه حاجیان شهید را خواندند؛ اما جدای از همه این مقصریابی‌ها، مظلومیت شهدای منا متفاوت با سایر مظلومیت شهیدان است؛ زیرا بیشتر این‌ها برای یک سفر عبادی رفته بودند. از لحظه‌ای که از هر جای دنیا و از ایران که بیشترین شهید را داشت، قصد سفر کرده بودند، با دلی پاک و قلبی پر امید و پر از معنویت به سمت خانه خدا می‌رفتند. خانواده‌های آنان از شهرها و روستاها منتظر آن‌ها بودند که در بازگشت حاجی‌شان چاوش بخوانند. شهادت آن‌ها در منا بود و در حال احرام؛ یعنی زمانی که خود را از همه علایق دنیا خالی کرده بودند و حتی تشخص لباس هم نداشتند. روزها خانواده‌هاشان در انتظار اعلام اسم حاجی شهیدشان مردند و زنده شدند.
با همه وجود به همه شهدای منای سال ۱۳۹۴ ادای احترام می‌کنیم و با خانواده‌های واقعا داغ‌دارشان همدردی می‌کنیم. آن‌ها مظلوم‌تر از آن هستند که فراموش شوند.