به گزارش شهرآرانیوز، سال گذشته غیبت ناشران افغانستانی در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بسیار به چشم آمد، اما آنها نبودند و اتفاقی هم در ظاهر نیفتاد. حالا و با گذشت یکسال از تحریم طالبان، نمایشگاه کتاب به سی و ششمین دوره خود رسید و هر چه در بخش بین‌الملل چشم می‌چرخانی اثری از حاکمان کنونی افغانستان نیست. طالبانی‌ها امسال هم نمایشگاه کتاب را تحریم کرده‌اند و از طرفی هم اجازه نمی‌دهند ناشران افغانستانی به نمایشگاه کتاب بیایند.
این درحالی‌ست که حدود ۱۰ سال قبل و در سال ۹۳ افغانستان به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه حضور داشت و گردش ارتباط مالی میان ایران و افغانستان در حوزه کتاب به حدود ۱۵ میلیارد تومان (با دلار ۳۲۰۰ تومان سال ۹۳) می‌رسید.
پیش از این هم طالبان کتاب‌های شریعتی، مطهری و آوینی را در افغانستان ممنوع کرده بود و حالا با تحریم دوباره نمایشگاه حلقه تعاملات فرهنگی‌شان با ایران را تنگ‌تر می‌کنند. با قطع این ارتباط از طرف افغان هم نویسندگان افغانستانی بیش از پیش نمی‌تواند ظهور و بروزی در منطقه داشته باشند و ادبیات افغانستان به عنوان ادبیات بخشی از تمدن زبان فارسی نادیده گرفته می‌شود و هم طرف ایرانی بازار افغانستان را از دست می‌دهد.
طالبان جلال آل احمد را هم ممنوع کردند
روزنامه هم میهن در گزارشی که با همین موضوع منتشر کرده نوشته است: «برای ما ایران مهم است، من و دوستانم خودمان را از کابل به تهران رساندیم تا در نمایشگاه کتاب شرکت کنیم، البته همیشه در این نمایشگاه حضور داریم، کتاب‌هایی که برای یک سال لازم داریم را از اینجا تهیه می‌کنیم. اما غصه هم داریم همیشه ناشران افغانستانی حضور داشتند مخصوصاً در دهه ۹۰ که این حضور بسیار پررنگ بود. حالا طالبان اجازه این حضور به ناشران افغانستانی را نمی‌دهد و این موضوع برای همه ناراحت‌کننده است، چون بسیاری از کتاب‌های یک سال در افغانستان در این نمایشگاه تأمین می‌شد...»
این حرف‌های محمد است که خودش را از کابل به تهران رسانده تا در نمایشگاه کتاب حاضر شود. اما ناشران افغانستانی حضور ندارند و به قول او این تلخ‌ترین اتفاقی است که برای مردم کتاب‌دوست افغانستان رقم خورده.
سال گذشته در خبر‌ها آمده بود که طالبان اعلام کرده است به دلیل اینکه ناشران دیر اقدام کردند، ایران نتوانست ویزا برای آنها صادر کند. اما ناشران افغانستانی این حرف را تکذیب کردند و می‌گفتند از چند ماه قبل برنامه‌ریزی حضور را انجام داده بودند و مشکل ویزا هم نداشتند. اما طالبان یا همان حکومت امارت اسلامی، اجازه خارج کردن کتاب‌ها را نداد. حرف دیگر این ناشران این بود، اصلاً برای طالبان مهم نبود که ما در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کنیم و با قطعیت می‌گفتند حتی برایشان مهم بود که در نمایشگاه نباشیم. برای همین همه نوع سختگیری را داشتند و امسال هم دوباره خبر رسید که طالبان اجازه حضور به ناشران افغانستانی را نداده است. این ممنوعیت در حالی اتفاق افتاده که چندین بار از سوی امارت اسلامی تأکید بر روابط فرهنگی شده است؛ اما در نهایت وقتی به عمل می‌رسد، ممنوعیت اولین راه می‌شود.
{$sepehr_key_123731}
میهمان ویژه‌ای که دیگر نیست
افغانستان سال ۱۳۹۳ اولین میهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران شد، در اواخر سال ۱۳۹۲ اولین سفر ناشران و چاپخانه‌داران ایران به‌صورت رسمی به «کابل»، «مزارشریف» و «هرات» انجام شده و در این سفر ۲ تفاهمنامه مهم در حوزه نشر و چاپ بین ناشران و چاپخانه‌داران افغانستان منعقد شد و براساس آن توافق صورت گرفت ناشران افغانستان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب سال ۹۳ با توجه به مشترکات بسیار دو کشور و استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر، به‌صورت ویژه شرکت کنند. از همان سال ناشران افغانستان همیشه در نمایشگاه کتاب تهران حضور داشتند و کتاب‌های ایرانی هم در افغانستان طرفداران زیادی داشت. سال ۱۴۰۱ که اولین سال حضور دوباره طالبان در افغانستان بود، ناشران افغانستانی کم و بیش در نمایشگاه حضور داشتند. در سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران، پنج ناشر از افغانستان حضور داشتند. انتشارات عرفان، انتشارات آمو، انتشارات تاک، انتشارات صبح امید و یک انتشارات به‌نمایندگی از ناشران کودک افغانستان. یک غرفه هم برای اتحادیه ناشران افغانستان در‌نظر گرفته شده بود، اما این غرفه تا روز سوم نمایشگاه خالی بود دلیل آن هم، کمی سختگیری از سمت دولت طالبان برای آوردن کتاب‌ها وجود داشت برای همین با تأخیر در نمایشگاه شرکت کردند. نمایشگاه سی‌و‌چهارم کتاب که شروع شد، برای کسانی که کتاب‌های حوزه افغانستان را مطالعه می‌کنند و علاقه دارند، باز هم جای خوشحالی بود که می‌توانند از این ناشران خرید کنند. اما در دو دوره اخیر طالبان رویه دیگری پیش گرفت و اجازه حضور نداده است. علاوه بر این موارد ممنوعیت برای حضور کتاب‌های ایرانی در افغانستان هم بیشتر شده.
{$sepehr_key_123732}
ممنوعه‌های جدید
اردیبهشت‌ماه سال گذشته بود که اولین شایعه‌ها به گوش رسید که طالبان برخی کتاب‌های ایرانی را ممنوع و از کتابفروشی‌ها جمع کرده‌اند، منابع محلی در افغانستان می‌گفتند «کتاب‌های چاپ ایران، کتاب‌های مربوط به شیعیان، آثاری درباره اقوام مختلف مثل تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها ممنوع شده‌اند.»، اما بعد از انتشار این اخبار، طالبان این شایعه را رد کرد. حدوداً ۶ ماه بعد لیستی منتشر شد که نشان می‌داد شایعه‌های پخش شده، آن چنان هم اشتباه نبوده و لیست کتاب‌های ممنوعه درست است. لیست منتشرشده کتاب‌های ممنوعه ۴۰۰ عنوان و موضوعاتی مانند حکومت‌داری مدرن، آزادی‌های سیاسی و کثرت‌گرایی مذهبی دارد، همچنین کتاب‌هایی که شامل موضوعاتی مانند دموکراسی و حقوق شهروندی‌اند، در لیست دیده می‌شود. «شریعتی»، «مطهری» و حتی «آوینی» در لیست کتاب‌های ممنوعه طالبان قرار دارند. هر کتابفروشی و کتابخانه‌ای این کتاب‌ها را داشته باشد باید جمع‌آوری کند و اگر این اتفاق نیفتد، جریمه سخت در انتظارش خواهد بود. در نگاه اول شاید این برداشت شود که فقط کتاب‌های سیاسی و مذهبی ممنوع شده‌اند، اما جالب است بدانید ادبیات و شعر هم در این لیست وجود دارد، نام برخی شاعران و نویسندگان افغانستان که در ایران هم کتاب‌هایی را منتشر کرده‌اند در این لیست به چشم می‌خورد.
بعد از گذشت ۶ ماه از آن گزارش، لیست جدیدتری منتشر شده که نشان می‌دهد کتاب‌های جدیدتری در لیست ممنوعه‌های طالبان قرار دارد. کتاب‌های حوزه ادبیات مخصوصاً رمان و داستان نوشته نویسندگان ایرانی، افغانستانی و حتی نویسندگان عرب و ترک در این لیست جدید قرار دارد.
براساس اطلاعات رسیده به «فرهیختگان»، در لیست جدید نام نویسندگانی مانند جبران خلیل جبران، علی صفایی حائری، علامه طباطبایی، محمدعلی جمالزاده، جلال آل احمد، غلامحسین ساعدی و هوشنگ گلشیری به چشم می‌خورد که کتاب‌های‌شان در افغانستان ممنوع شده. البته به گفته کتابفروشان هنوز لیست رسمی به آنها اعلام نشده، اما کتاب‌های این نویسندگان در بازدید‌های مکرر از کتابفروشی‌ها جمع‌آوری می‌شود.
دفعه قبل از آتش بدون دودی گفتم که در این کشور به راه افتاده که کسی آن را نمی‌بیند، اما حالا دیگر آتش بدون دود نیست و در روشنی ممنوعیت‌ها اتفاق می‌ا‌فتد، ممنوعیت‌هایی که درنهایت باعث می‌شود تا نسلی در افغانستان دیگر چیزی از شعر، ادبیات و عرفان ندانند.
منبع: هم‌میهن