به گزارش شهرآرانیوز، پنج سال قبل در چنین روزی بود که سازمان جهانی یونسکو تصمیم گرفت با نام‌گذاری هجدهمین روز از پنجمین ماه تقویم میلادی به نام «روز بزرگداشت موزه‌ها و اماکن تاریخی»، فرصتی برای احیای جایگاه موزه‌ها به‌عنوان مکان حفظ و معرفی میراث ملموس و ناملموس بشری در سرتاسر جهان ایجاد کند. هدف اصلی آن است که ۱۸ می (۲۸ اردیبهشت)، روز آشتی مجدد مردم دنیا با موزه‌ها و اماکن تاریخی باشد تا این مجموعه‌های فرهنگی به محیط شایسته‌تری برای اهداف آموزشی، مطالعاتی و البته شناخت بهتر تاریخ تبدیل شوند. به همین مناسبت، شهرآرانیوز در گزارشی به بررسی کم‌وکیف وضعیت موزه‌های استان خراسان رضوی پرداخته است تا در یک روایت جامع برایمان معلوم شود که در صیانت از میراث فرهنگی و تاریخی خراسان کهن کجا ایستاده‌ایم و چه چشم‌اندازی پیش رویمان قرار دارد.
اقتصاد موزه‌داری، پاشنه آشیل موزه‌های خراسان رضوی
این یک واقعیت است که استان ما یکی از مهم‌ترین قطب‌های موزه‌ای ایران است. شما حقیقت این ادعا را می‌توانید در مصادیق متعددی مشاهده کنید؛ از موزه آستان قدس رضوی با گنجینه‌ای کم‌نظیر که سالیانه بیش از یک میلیون بازدیدکننده دارد تا پارک‌موزه علوم زمین‌شناسی مشهد که بزرگ‌ترین موزه تخصصی علوم‌زمین کشور است و البته موزه بزرگ خراسان با وسعت بیش از ۱۷ هزار مترمربع.
با این حال، متأسفانه اکثر مراکز تاریخی و موزه‌های استان از مشکلات مختلفی و البته مشترکی رنج می‌برند. مینا فیض‌اللهی، کارشناس حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز بیان کرد: ما در استان ظرفیت‌های بزرگی داریم. اگرچه هنوز ظرفیت‌های بسیاری باقی مانده، اما انصافاً اتفاقات خوبی هم در این عرصه رقم خورده است. با این حال، کافی است به چند کشور سفر کرده و از موزه‌هایشان بازدید کنید تا ببینید آن‌ها میراث نداشته و هویت جعلی فرهنگی‌شان را چه‌طور با ابزار پیشرفته و روش‌های نوین، به شکلی جذاب به مخاطب عرضه می‌کنند. یک مقایسه که بکنید، واقعاً دلتان می‌سوزد.
وی افزود: کمبود بودجه، ضعف در تبلیغات مناسب و فقدان فناوری‌های مدرن نمایشگاهی سه مشکل اساسی موزه‌های ایرانی و به‌خصوص خراسانی هستند. اصلاً نمی‌گوییم موزه لوور یا لندن، شما بروید موزه آبزیان استرالیا یا موزه پرندگان دبی را ببینید. از لحظه ورودتان شگفتانه‌هایی برایتان آماده شده که ممکن است ساعت‌ها وقت بگذارید، اما متوجه گذر زمان نشوید. حالا ما در ایران و به‌ویژه خراسان رضوی، زیاد داریم مثلاً یک کوزه دوهزارساله، یک جنگ‌افزار سه‌هزارساله یا یک دست‌ساخته تاریخی چهارهزارساله؛ این‌ها چه‌قدر می‌توانند جذاب باشند؟ چه‌قدر می‌توانند گردشگر خارجی جذب کنند؟ اقتصاد موزه‌داری، پاشنه آشیل امروز موزه‌های استان ماست.
{$sepehr_key_124908}
موزه‌های موضوعی اصناف در مسیر بهرهبرداری
در مسیر چاره‌جویی برای مشکلات موجود و البته واکاوی ظرفیت‌های ناگفته، با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی هم‌کلام شدیم. سیدجواد موسوی در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز تأکید کرد که استان ما با دراختیارداشتن بیش از ۶۳ موزه سازمانی و تعداد بسیار زیادی موزه غیردولتی، حدود ۱۰ درصد از موزه‌های کشور را به خود اختصاص داده که این، بارزترین نشانه برای اثبات هویت تاریخی و جایگاه فرهنگی خراسان رضوی است.
وی افزود: موضوع فناوری‌های جدید نمایشگاهی، چالشی است که ما سال‌ها با آن دست به گریبان هستیم. کمبود مستمر اعتبارات اجرایی باعث شده تا امروز، بیش از هر زمان دیگر نیاز به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داشته باشیم و بر همین اساس، مقرر شده تا اگر فرد یا نهاد غیردولتی در احداث و تجهیز موزه‌های استان اعلام آمادگی کرد، سودآوری و درآمدزایی بسیار ویژه و چشمگیری برای این سرمایه‌گذاری‌ها در نظر گرفته شود.
خوش‌خبری ویژه موسوی در گفت‌و‌گو با ما مربوط به شهرستان نیشابور بود. وی برای نخستین بار اعلام کرد که به برکت تفاهم‌نامه‌ای که اخیراً با وزارت ارشاد منعقد شده و البته پیگیری استاندار خراسان رضوی، به‌زودی موزه بزرگ نیشابور در مجاورت آرامگاه خیام نیشابوری به بهرهبرداری خواهد رسید.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی تصریح کرد: من از همه دستگاه‌ها و اصناف دعوت می‌کنم موزه خود را تأسیس کنند. مثلاً در حوزه خودرو یا یک صنف خاص همچون قنادی و شیرینی‌پزی، ما واقعاً الان این زیرساخت را نداریم که خیلی هم می‌تواند جذاب باشد. یا مثلاً در حوزه پزشکی، همان‌طورکه می‌دانید خراسان رضوی و به‌خصوص مشهد، یکی از قدیمی‌ترین مراکز علم طبابت در ایران بوده و ما پزشکانی همچون مرحوم دکتر شیخ را داریم که داستان زندگی آن‌ها شهرت ملی دارد. این موزه‌ها می‌تواند خیلی جذاب باشد.
وی گفت: ما همین الان در سبزوار موزه اختصاصی نفت را داریم که میزبان بسیاری از علاقه‌مندان است. دانشگاه فردوسی مشهد هم اخیراً موزه اختصاصی خود را ایجاد کرده که خیلی خوب است. به همین منوال، سایر دستگاه‌ها همچون آموزش و پرورش نیز می‌توانند بیایند موزه‌های تخصصی حوزه آموزش را ایجاد کنند. این‌ها حرف‌های تازه در حوزه موزه‌داری است. ما دعوت می‌کنیم، تشویق می‌کنیم، تسهیل هم می‌کنیم. من واقعاً از همه اصناف و سازمان‌ها دعوت می‌کنم در حوزه کاری خود موزه تأسیس کنند. ما هم پروانه فعالیت را در کوتاه‌ترین زمان ممکن هماهنگ می‌کنیم تا درمعرض بازدید عموم قرار بگیرد.