الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ تا به حال صدای خروپف همسرتان، هم اتاقی تان یا یکی از اعضای خانواده در شب شما را بیدار کرده است؟ شاید هم خودتان در خواب، ناگهان متوجه توقف‌های کوتاه تنفستان شده باشید. این صدا‌های شبانه ممکن است فقط نشانه‌های بی اهمیتی به نظر برسند، اما اگر درمان نشوند می‌توانند مشکلاتی جدی برای سلامت عمومی بدن و قلبتان ایجاد کنند.
جالب است بدانید که شیوع خروپف در جوامع مدرن خیلی بیشتر از گذشته است و مهم‌ترین علت آن نیز کم تحرکی و سبک زندگی ناسالم در زندگی‌های امروزی است. در مطلب امروز که با کمک دکتر محمدرضا شریفیان متخصص گوش، حلق و بینی تهیه کرده‌ایم، در این مطلب به موضوع خواب و مشکلات آن می‌پردازیم و توصیه‌هایی برایتان آماده کرده‌ایم تا با آگاهی از پیامد‌های وخیم و جبران ناپذیر خروپف، بتوانید از ابتلای خود و اطرافیانتان به بیماری‌های قلبی، عروقی، مغزی و تنفسی پیشگیری کنید.
خروپف چیست؟
خروپف، صدایی است که در اثر عبور هوا از راه‌های تنفسی تنگ شده یا مسدود شده تولید می‌شود. در ابتدای امر، خروپف شاید تنها صدای ناراحت کننده‌ای باشد، اما زمانی که به صورت مکرر و با وقفه‌های تنفسی همراه شود، نشان از وضعیت جدی تری دارد که به آن «آپنه خواب» یا «وقفه تنفسی در خواب» می‌گویند. حدود نیمی از بزرگ سالان در سراسر جهان، در دوره‌ای از زندگی، این مشکل را تجربه می‌کنند. این در حالی است که خروپف در مردان دوبرابر بیشتر از زنان است.
تفاوت خروپف معمولی و آپنه در خواب
مهم‌ترین تفاوت در میزان توقف تنفس و تکرار آن است. در حالت خفیف، فرد ممکن است چند ثانیه دچار توقف تنفس و این وضعیت در طول شب تکرار شود، اما در حالت شدیدتر، این وقفه‌ها می‌تواند تا چندین دقیقه ادامه پیدا کند و دفعات آن در هر شب بسیار بیشتر است. نتیجه این وضعیت، کاهش سطح اکسیژن در خون، استرس روی قلب و سیستم عروقی و اختلال در کیفیت خواب است.
انواع اختلالات تنفسی خواب
آپنه‌های خواب بر اساس مکانیزم و علت می‌توانند به چند نوع تقسیم شوند:
آپنه انسدادی (OSA)
در افراد مبتلا به OSA، هوا در طول خواب نمی‌تواند آزادانه در راه هوایی حرکت کند؛ چرا که عضلات و بافت‌های اطراف سست می‌شوند و می‌تواند راه هوایی را منقبض یا جمع کند.
آپنه مرکزی (CSA)
آپنه خواب مرکزی نوع کمتر شایعی از آپنه خواب است که کمتر از یک درصد از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این نوع، مشکل در مغز و ارتباط آن با عضلات مسئول تنفس است و معمولا در افراد مسن‌تر و کسانی که دچار بیماری‌های عصبی هستند، دیده می‌شود.
آپنه‌های مخلوط (Mix)
این حالت ترکیبی از آپنه انسدادی و مرکزی است و نیازمند تشخیص و درمان خاص است.
{$sepehr_key_125054}
عوامل مؤثر در ایجاد آپنه خواب
عوامل بسیاری در بروز این مشکلات نقش دارند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- انحراف تیغه بینی
- پولیپ و تومور‌های بینی
- بزرگی لوزه‌ها و لوزه سوم (به ویژه در کودکان)
- اضافه وزن و چاقی (به ویژه در ناحیه گردن که راه هوایی را باریک می‌کنند.)
- ساختار‌های فیزیکی فرد (مانند چانه عقب رفته، فک پایین کوچک، زبان بزرگ یا کوچک)
- ضعف عضلات حلق یا کام نرم به ویژه در سنین بالاتر و در اثر پیری
- نقص در سیستم عصبی تنفسی
- عوامل هورمونی (برای نمونه در خانم‌های باردار، هورمون‌ها و ورم بینی ممکن است مسیر‌های تنفسی را تنگ کند.)
- استعمال دخانیات و الکل (الکل عضلات حلق را تضعیف کرده و جریان هوا را محدود می‌کند.)
- التهاب‌ها و آلرژی‌های تنفسی
- سبک زندگی ناسالم (مانند کم تحرکی، بی تحرکی و خوابیدن به پشت)
پیامد‌های بلندمدت آپنه خواب
افزایش فشار خون و امراض قلبی: فشار‌های مکرر بر سیستم عروقی و قلب، خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
بالا رفتن غلظت خون (پلی سایتمی): به دلیل کاهش اکسیژن خون و افزایش غلظت گلبول‌های قرمز رخ می‌دهد.
نارسایی قلبی و ریوی: در نتیجه طولانی شدن تنش بر روی سیستم قلبی-ریوی ایجاد می‌شود.
کاهش کیفیت زندگی: خواب ناآرام، موجب خستگی و کاهش تمرکز و حافظه در طول روز می‌شود.
کاهش عملکرد روانی و فیزیکی: کاهش کیفیت خواب اثراتی منفی در کار، تحصیل و روابط فرد می‌گذارد.
تشخیص و طرح‌های درمانی پزشکی
متخصصان، پس از بررسی اولیه زیر، روش‌های درمانی مناسب را پیشنهاد می‌دهند.
معاینه فیزیکی: پزشک، ساختار‌های بینی، حلق، لوزه‌ها و ناحیه گردن شما را بررسی می‌کنید.
تست خواب یا پلی سومونوگرافی (PSG): رایج‌ترین تستی است که پزشک برای تشخیص اختلالات خواب انجام می‌دهد. به این ترتیب که هفت ساعت در یک کلینیک خواب به خواب می‌روید در حالی که سنسور‌ها و الکترود‌هایی به شما وصل می‌شوند تا مواردی مانند میزان فشار، اکسیژن، دی اکسید کربن خون، ضربان قلب، تعداد و میزان زمان وقفه‌های تنفسی و دیگر پارامتر‌ها را اندازه گیری و تحلیل کنند.
آزمایش‌های تصویربرداری: مانند MRI یا CT اسکن در صورت نیاز
به چه پزشکانی مراجعه کنیم؟
تمام افرادی که خُرخُر شبانه دارند، چه خفیف باشد و چه شدید باید به پزشک مراجعه و خروپف خود را درمان کنند تا از بیماری‌های خطرناکی که گاه درمان مشخصی ندارند پیشگیری کنند. به این پزشک‌ها می‌توانیم مراجعه کنیم:
- پزشک عمومی
- متخصص گوش، حلق و بینی
- متخصص خواب در کلینیک‌های خواب
{$sepehr_key_125053}
راهکار‌های درمان و پیشگیری
تغییر سبک زندگی
- کاهش وزن
حتی کاهش ۵ تا ۱۰ کیلو می‌تواند به میزان زیادی شدت خروپف و آپنه را کاهش دهد.
- ورزش منظم
افزایش قدرت عضلات تنفسی و بهبود وضعیت کلی بدن.
- ترک دخانیات و مصرف الکل
موجب کاهش التهاب و افزایش عضلات حلق می‌شود.
- پرهیز از خوابیدن به پشت
خوابیدن به پهلو یا حالت نیم نشسته پیشنهاد می‌شود.
- رفع عوامل آلرژیک
کنترل آلرژی و التهاب‌های بینی
درمان‌های پزشکی
استفاده از دستگاه فشار مثبت پیوسته (CPAP)
دستگاهی که فشار هوای خفیف را به راه هوایی بالایی بیمار منتقل می‌کند تا از انسداد جلوگیری کند و بیمار بتواند در خواب به طور طبیعی نفس بکشد.
- دارو‌ها
در موارد خاص، دارو‌هایی مربوط به درمان اختلالات هورمونی یا التهاب‌ها تجویز می‌شود.
- درمان‌های جراحی
در مواردی که ساختار‌های فیزیکی سبب انسداد هستند، جراحی‌هایی مانند رفع انسداد بینی، حذف لوزه و کوچک کردن کام نرم، انجام می‌شوند. این جراحی‌ها در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد و پس از ارزیابی‌های دقیق انجام می‌شوند.