به گزارش شهرآرانیوز، مساجد در تاریخ انقلاب اسلامی ایران و دوران دفاع مقدس همواره نقشی محوری در سازماندهی، بسیج مردمی و مقاومت ایفا کرده‌اند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این نقش، حضور و تاثیرگذاری مسجد جامع خرمشهر در جریان مقاومت و آزادسازی این شهر است. مسجد جامع خرمشهر نه‌تنها یک پایگاه مذهبی، بلکه تبدیل به مرکز فرماندهی، هماهنگی، امداد و پایداری در برابر دشمن بعثی شد. در این گزارش به بررسی نقش کلی مساجد و سپس به صورت خاص، نقش مسجد جامع خرمشهر در جریان آزادسازی این شهر پرداخته می‌شود.
نقش کلی مساجد در دفاع مقدس
از آغاز انقلاب اسلامی، مساجد پایگاه اصلی تجمع، آموزش، و سازماندهی نیرو‌های مردمی بودند. در زمان جنگ تحمیلی نیز، مساجد در سراسر کشور به محل‌هایی برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی، آموزش نظامی، بسیج نیرو‌ها و برگزاری جلسات توجیهی و فرهنگی تبدیل شدند. روحانیون در این مراکز با سخنرانی‌های حماسی و مذهبی، مردم را به جهاد در راه خدا و دفاع از وطن تشویق می‌کردند.
مساجد، مخصوصاً در مناطق مرزی، به عنوان پناهگاه‌هایی برای مردم و رزمندگان شناخته می‌شدند. در بسیاری از عملیات‌ها، تصمیمات مهم نظامی و پشتیبانی در همین مکان‌ها اتخاذ می‌شد. ارتباط معنوی مردم با مسجد، آن را به مرکز امید و الهام در روز‌های تاریک جنگ تبدیل کرده بود.
موقعیت جغرافیایی و اهمیت خرمشهر
خرمشهر، شهری استراتژیک در جنوب غربی ایران و در نزدیکی مرز عراق، از آغاز جنگ ایران و عراق به شدت مورد تهاجم قرار گرفت. این شهر به‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش و نزدیکی به شط‌العرب، یکی از اهداف اصلی نیرو‌های بعثی عراق بود. پس از ۳۵ روز مقاومت بی‌نظیر مردمی، شهر در آبان ۱۳۵۹ سقوط کرد و در اشغال دشمن درآمد. اما در عملیات بزرگ بیت‌المقدس، در سوم خرداد ۱۳۶۱، خرمشهر پس از ۵۷۸ روز اشغال آزاد شد.
نقش مسجد جامع خرمشهر در مقاومت اولیه
در ماه‌های نخست جنگ، مسجد جامع خرمشهر به یکی از مهم‌ترین مراکز مقاومت مردم و رزمندگان تبدیل شده بود. این مسجد، در مرکز شهر واقع شده و به دلیل موقعیت راهبردی‌اش، به عنوان مقر اصلی فرماندهی مدافعان شناخته می‌شد. در حالی که نیرو‌های مردمی، بسیج، سپاه و حتی ارتش در مقابل تجهیزات پیشرفته دشمن مقاومت می‌کردند، بسیاری از تصمیمات حیاتی در همین مسجد اتخاذ می‌شد.
در مسجد جامع، نه‌تنها فعالیت‌های رزمی و تاکتیکی، بلکه امور امدادی، پشتیبانی، انتقال مجروحان و هماهنگی میان نیرو‌ها انجام می‌شد. حتی برخی از جوانان داوطلب از شهر‌های اطراف پس از ورود به خرمشهر، برای هماهنگی بیشتر، ابتدا به مسجد جامع مراجعه می‌کردند. این مسجد، علاوه بر نقش نظامی، به عنوان نماد مقاومت و ایستادگی در برابر دشمن شناخته شد.
{$sepehr_key_125902}
نقش مسجد جامع در عملیات آزادسازی خرمشهر
در عملیات بیت‌المقدس، که با هدف آزادسازی خرمشهر انجام شد، مسجد جامع بار دیگر اهمیت خود را نشان داد. رزمندگان پس از ورود به خرمشهر، برای اولین بار، پرچم جمهوری اسلامی ایران را بر فراز این مسجد برافراشتند. این اقدام، نماد پیروزی و بازگشت عزت به شهر محسوب می‌شد. تصاویر تاریخی منتشرشده از ورود رزمندگان به مسجد و اقامه نماز شکر در آن، به نمادی از مقاومت و آزادسازی تبدیل شد.
همچنین بسیاری از اسرای عراقی پس از دستگیری، به اطراف مسجد جامع انتقال داده شدند تا در آنجا موقتاً نگهداری شوند، چرا که مسجد همچنان به عنوان مرکز هماهنگی در روز‌های ابتدایی آزادسازی عمل می‌کرد.
نقش فرهنگی و معنوی مسجد جامع خرمشهر
علاوه بر جنبه نظامی و اجرایی، مسجد جامع خرمشهر جایگاه ویژه‌ای در روحیه‌بخشی به رزمندگان داشت. اقامه نماز جماعت، قرائت قرآن، دعا‌ها و سخنرانی‌های روحانیون در مسجد، عامل تقویت ایمان و انگیزه رزمندگان بود. حتی در سخت‌ترین شرایط جنگی، ارتباط معنوی افراد با مسجد باعث حفظ روحیه مقاومت و پایداری می‌شد.
مسجد جامع خرمشهر پس از جنگ نیز به یک مکان زیارتی و فرهنگی تبدیل شد. هر ساله در سالروز آزادسازی خرمشهر، مردم بسیاری از سراسر کشور به این مکان سفر می‌کنند تا ضمن ادای احترام به شهدای مقاومت، یاد و خاطره آن روز‌های پرافتخار را زنده نگه دارند.
مساجد، و به‌ویژه مسجد جامع خرمشهر، در جریان جنگ تحمیلی و آزادسازی خرمشهر، نقشی فراتر از یک بنای مذهبی ایفا کردند. این مکان‌ها به قلب تپنده مقاومت، ایستادگی، و امید تبدیل شدند. مسجد جامع خرمشهر، با ایفای نقشی محوری در جریان مقاومت مردمی و سپس آزادسازی شهر، به نمادی جاودان از ایمان، پایداری و پیروزی ملت ایران در برابر دشمن متجاوز بدل شد. این نقش، امروز نیز الهام‌بخش نسل‌های جدید در حفظ و پاسداشت ارزش‌های دفاع مقدس است.