به گزارش شهرآرانیوز؛ ایده اولیه تشکیل بریکس به سال ۲۰۰۱ باز می‌گردد، زمانی که جیم اونیل (Jim O’Neill)، اقتصاددان گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، در گزارشی با عنوان «ساختن بریک‌های اقتصادی بهتر» به پتانسیل‌های اقتصادی برزیل، روسیه، هند و چین اشاره کرد. او پیش‌بینی کرد که این چهار اقتصاد نوظهور تا سال ۲۰۵۰ به قدرت‌های برتر اقتصادی جهان تبدیل خواهند شد. این گزارش توجه بسیاری را به خود جلب کرد و زمینه را برای همکاری‌های بیشتر بین این کشور‌ها فراهم آورد.

اولین نشست رسمی سران کشور‌های بریک (بدون حضور آفریقای جنوبی) در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹ در یکاترینبورگ روسیه برگزار شد. در این نشست، رهبران برزیل، روسیه، هند و چین بر لزوم همکاری‌های بیشتر اقتصادی و سیاسی تاکید کردند. یک سال بعد، در سال ۲۰۱۰، آفریقای جنوبی نیز به این گروه پیوست و نام آن به بریکس تغییر یافت.

از آن زمان تاکنون، BRICS به طور منظم نشست‌های سالانه برگزار کرده و در زمینه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی همکاری‌های خود را گسترش داده است. این گروه توانسته نهاد‌هایی مانند بانک توسعه جدید و ترتیبات احتیاطی ذخایر ارزی را ایجاد کند که نشان از عزم جدی آن برای ایفای نقشی مهم‌تر در اقتصاد جهانی دارد.

بریکس مخفف چه کلمه ای است؟

بریکس (BRICS) مخفف نام انگلیسی پنج کشور برزیل (Brazil)، روسیه (Russia)، هند (India)، چین (China) و آفریقای جنوبی (South Africa) است. این اصطلاح ابتدا در سال ۲۰۰۱ توسط جیم اونیل برای اشاره به چهار اقتصاد نوظهور برزیل، روسیه، هند و چین (BRIC) ابداع شد. در سال ۲۰۱۰، با پیوستن آفریقای جنوبی به این گروه، نام آن به بریکس تغییر یافت.

این پنج کشور دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که آنها را از سایر کشورهای در حال توسعه متمایز می‌کند. همه آنها دارای اقتصادهای بزرگ و در حال رشد سریع، جمعیت زیاد و منابع طبیعی فراوان هستند. همچنین، این کشورها نفوذ قابل توجهی در مناطق جغرافیایی خود دارند و خواهان ایفای نقش بیشتر در امور جهانی هستند.

بریکس صرفاً یک اصطلاح اقتصادی نیست، بلکه به یک گروه سیاسی-اقتصادی تبدیل شده که به دنبال افزایش همکاری‌های چندجانبه و ایجاد تغییر در نظم جهانی است. این گروه با برگزاری نشست‌های منظم سالانه و ایجاد نهادهایی مانند بانک توسعه جدید، به دنبال تقویت موقعیت کشورهای در حال توسعه در عرصه بین‌المللی است.

اهداف بریکس چیست؟

بریکس از زمان تشکیل، اهداف متعددی را دنبال کرده که می‌توان آنها را به چند دسته اصلی تقسیم کرد:

• اصلاح نظام مالی جهانی: یکی از مهم‌ترین اهداف بریکس، ایجاد تغییرات اساسی در ساختار نظام مالی بین‌المللی است. این گروه معتقد است که نهاد‌هایی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی بیش از حد تحت سلطه کشور‌های غربی قرار گرفته‌اند و نیاز به اصلاحات جدی دارند. بریکس به دنبال افزایش نقش و نمایندگی کشور‌های در حال توسعه در این نهادهاست.
• تقویت همکاری‌های اقتصادی: BRICS تلاش می‌کند تا روابط تجاری و اقتصادی بین اعضای خود را تقویت کند. این امر شامل افزایش حجم تجارت درون گروهی، تسهیل سرمایه‌گذاری‌های متقابل و همکاری در زمینه‌های مختلف اقتصادی است. ایجاد بانک توسعه جدید در سال ۲۰۱۴ با هدف تامین مالی پروژه‌های زیرساختی و توسعه پایدار در کشور‌های عضو و سایر اقتصاد‌های نوظهور، نمونه‌ای از این تلاش‌هاست.
• کاهش وابستگی به دلار آمریکا: بریکس به دنبال کاهش سلطه دلار آمریکا در مبادلات بین‌المللی است. این گروه تلاش می‌کند تا استفاده از ارز‌های ملی در تجارت بین اعضا را افزایش دهد و حتی ایده ایجاد یک ارز مشترک را مطرح کرده است. هدف از این اقدامات، کاهش آسیب‌پذیری در برابر نوسانات دلار و تحریم‌های آمریکاست.
• افزایش نفوذ سیاسی: بریکس به دنبال افزایش وزن سیاسی خود در عرصه بین‌المللی است. این گروه تلاش می‌کند تا در مسائل مهم جهانی مانند تغییرات اقلیمی، امنیت بین‌المللی و توسعه پایدار نقش فعال‌تری ایفا کند. همچنین، BRICS به دنبال ایجاد یک نظام چندقطبی در روابط بین‌الملل است که در آن قدرت‌های نوظهور نقش بیشتری داشته باشند.
• همکاری در زمینه‌های علمی و فناوری: بریکس بر اهمیت همکاری در زمینه‌های علمی، فناوری و نوآوری تاکید دارد. این گروه به دنبال تبادل دانش و تجربیات بین اعضا و همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک است. هدف از این همکاری‌ها، تقویت توان علمی و فناوری کشور‌های عضو و کاهش وابستگی به کشور‌های پیشرفته غربی است.
• مقابله با چالش‌های جهانی: بریکس تلاش می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های مهم جهانی مانند تروریسم، تغییرات اقلیمی، امنیت غذایی و بهداشت جهانی، رویکردی هماهنگ اتخاذ کند. این گروه معتقد است که همکاری بین کشور‌های در حال توسعه می‌تواند به حل موثرتر این مشکلات کمک کند.
• گسترش عضویت: در سال‌های اخیر، BRICS به دنبال گسترش اعضای خود بوده است. این گروه در نشست ۲۰۲۳ خود تصمیم گرفت تا کشور‌های ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی را به عضویت بپذیرد. هدف از این گسترش، افزایش نفوذ و قدرت گروه در عرصه بین‌المللی است.

عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس

مفهوم «بریکس پلاس» به گسترش همکاری‌های BRICS با سایر اقتصاد‌های نوظهور و کشور‌های در حال توسعه اشاره دارد. این ایده در سال ۲۰۱۷ توسط چین مطرح شد و هدف آن ایجاد یک پلتفرم گسترده‌تر برای همکاری‌های اقتصادی و سیاسی است. در حال حاضر، اعضای اصلی بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی هستند، اما این گروه در حال گسترش است.

در نشست سران بریکس در آگوست ۲۰۲۳ در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی، تصمیم گرفته شد که شش کشور جدید به عضویت این گروه درآیند. این کشور‌ها عبارتند از:

• ایران
• مصر
• اتیوپی
• امارات متحده عربی
• عربستان سعودی
• آرژانتین

عضویت رسمی این کشور‌ها از ۱ ژانویه ۲۰۲۴ آغاز شد، به استثنای آرژانتین که با تغییر دولت در این کشور، از پیوستن به BRICS انصراف داد. عربستان سعودی نیز در ابتدا به بریکس نپیوست و اعلام کرد که هنوز در حال بررسی این موضوع است. اما دولت آفریقای جنوبی در ادامه وضعیت عضویت عربستان را تایید کرد.

با پیوستن این کشور‌های جدید، بریکس اکنون ۳۰ درصد از مساحت زمین و ۴۵ درصد از جمعیت جهان را در بر می‌گیرد. همچنین، اعضای BRICS مجموعاً ۳۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده‌اند که از سهم ۳۰.۷ درصدی کشور‌های گروه هفت بیشتر است.

پیوستن ایران به بریکس یکی از مهم‌ترین تحولات در سیاست خارجی کشور ما طی سال‌های اخیر بوده است. این عضویت می‌تواند تأثیرات زیادی بر اقتصاد و جایگاه بین‌المللی ایران داشته باشد.

تلاش‌های ایران برای پیوستن به BRICS از سال‌ها قبل آغاز شده بود. در سال ۲۰۱۷، ایران در چارچوب «بریکس پلاس» امکان مشارکت در سازوکار‌های بریکس را پیدا کرد. در همان سال، مذاکرات برای مشارکت ایران در بانک توسعه جدید بریکس نیز آغاز شد.

در دولت شهید ابراهیم رئیسی، تلاش‌ها برای پیوستن به بریکس شدت گرفت. رئیسی در چارچوب دکترین سیاست خارجی خود، بر اهمیت ارتقای دیپلماسی اقتصادی، چندجانبه‌گرایی، حضور فعال ایران در سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای و همکاری‌های جدید جنوب-جنوب تأکید کرد.

سرانجام، طی نشست سران بریکس در آگوست ۲۰۲۳، تصمیم گرفته شد که ایران به همراه چند کشور دیگر به عضویت این گروه درآید. عضویت رسمی ایران از ۱ ژانویه ۲۰۲۴ آغاز شد.

بریکس، از زمان تشکیل در سال ۲۰۰۹، به یکی از مهم‌ترین بازیگران در صحنه اقتصاد و سیاست جهانی تبدیل شده است. این گروه که در ابتدا به عنوان یک مفهوم سرمایه‌گذاری مطرح شد، اکنون به یک بلوک ژئوپلیتیکی قدرتمند تبدیل شده که به دنبال ایجاد تغییرات اساسی در نظم جهانی است.

با گسترش اخیر عضویت و افزایش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی، بریکس در حال تبدیل شدن به یک نیروی قابل توجه در شکل‌دهی به آینده روابط بین‌الملل است. تلاش‌های این گروه برای اصلاح نظام مالی جهانی، تقویت همکاری‌های جنوب-جنوب و ایجاد نهاد‌های مالی مستقل، نشان‌دهنده عزم جدی آن برای ایفای نقشی پررنگ‌تر در امور جهانی است.

با این حال، بریکس با چالش‌های قابل توجهی نیز روبروست. تفاوت‌های سیاسی و اقتصادی بین اعضا، رقابت‌های داخلی و فشار‌های خارجی می‌توانند بر انسجام و اثربخشی گروه تأثیر بگذارند. توانایی بریکس در غلبه بر این چالش‌ها و تبدیل شدن به یک نیروی یکپارچه و موثر در صحنه جهانی، تعیین‌کننده موفقیت آن در آینده خواهد بود.

{$sepehr_key_135181}

{$sepehr_key_135183}