در نگاهی گذرا، جام جهانی باشگاهها رویدادی پرشکوه و جهانی بهنظر میرسد: باشگاههای قهرمان از قارههای مختلف، زیر یک سقف، در رقابتی بزرگ. اما در بطن این تورنمنت، یک حقیقت نگرانکننده پنهان است؛ حقیقتی که کمتر به آن پرداخته شده: نابرابری ساختاری در فوتبال جهانی، و نقشی که این مسابقات در تعمیق آن ایفا میکنند.
طبق اعلام فیفا، در نسخه جدید این رقابتها که با حضور ۳۲ تیم برگزار میشود، مبلغ جایزه کلی به بیش از ۲ میلیارد دلار خواهد رسید؛ رقمی خیرهکننده که عمده آن به باشگاههایی میرسد که هماکنون نیز در سطح بالای اقتصادی و فوتبالی جهان قرار دارند. تیمهای بزرگ اروپا مانند رئال مادرید، منچسترسیتی، چلسی یا بایرنمونیخ، نهتنها با بالاترین امکانات وارد این رقابت میشوند، بلکه با اطمینان از راهیابی به مراحل پایانی، سهم عمدهای از این جوایز را از پیش در جیب خود میدانند.
در مقابل، باشگاههایی از آسیا، آفریقا یا آمریکای جنوبی – حتی اگر افتخار حضور پیدا کنند – بیش از آنکه شانس رقابت داشته باشند، در جایگاه ویترین تبلیغاتی قرار میگیرند. آنها با یک یا دو بازی حذف میشوند، بدون سود اقتصادی قابل توجه، و در بسیاری از موارد، هزینه حضورشان حتی از جوایزشان بیشتر است.
در اقتصاد ورزشی، یک اصل بنیادین وجود دارد: "تجمع ثروت، تجمع قدرت میآورد. " تیمهایی که درآمد بالاتر دارند، بازیکنان بهتری جذب میکنند، زیرساختهای بهتری میسازند، موفقتر میشوند، و این چرخه بازتولید میشود.
جام جهانی باشگاهها – در قالب فعلیاش – نهتنها این چرخه را قطع نمیکند، بلکه به آن سرعت میدهد. با ورود پاداشهای کلان به باشگاههای ثروتمند، فاصله آنها با تیمهای متوسط و ضعیفتر بیشتر و بیشتر میشود. در کشورهایی با اقتصاد شکننده یا فوتبال نیمهحرفهای، این شکاف بهزودی به دیواری بلند بدل خواهد شد که عبور از آن برای باشگاههای کوچک، تقریباً غیرممکن است.
اگر در گذشته، تورنمنتهایی مثل لیگ قهرمانان یا جام جهانی باشگاهها فرصتی برای رقابت میان نابرابرها بودند، امروز بیشتر به صحنهای برای تثبیت سلطه چند باشگاه خاص بدل شدهاند. بهبیان ساده، این تورنمنتها بیشتر از آنکه ابزار رقابتی باشند، به مکانیسمهای توزیع سود برای طبقه ممتاز فوتبال تبدیل شدهاند.
سیاست «پول برای پولدارتر» نهتنها عدالت ورزشی را تضعیف میکند، بلکه به بیرمقی رقابتها و سقوط تدریجی شور مردمی در فوتبال منجر خواهد شد. دیگر جایی برای شگفتیسازی نیست، و تیمهایی که زمانی از طبقات پایین میآمدند و معجزه میکردند، به حاشیه رانده میشوند.
{$sepehr_key_135465}