به گزارش شهرآرانیوز، ایران، سرزمینی که روزگاری به داشتن قنات‌های هوشمند و سیستم‌های پایدار آبیاری شهره بود، امروز درگیر یکی از بحرانی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی است، کمبود آب. این بحران تنها یک تهدید طبیعی نیست، بلکه نتیجه‌ای است از مدیریت ناپایدار منابع آب، رشد جمعیت، کشاورزی ناکارآمد و تغییرات اقلیمی.
در دهه‌های اخیر، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما، ایران را به مرز "ورشکستگی آبی" نزدیک کرده است. فرونشست زمین در دشت‌های مختلف، خشکیدن تالاب‌های نمادین مانند هامون و ارومیه، و تنش‌های اجتماعی ناشی از کمبود آب، همگی زنگ‌های خطری هستند که نشان می‌دهند زمان برای اقدام جدی رو به اتمام است.
اما آیا ایران می‌تواند از این بحران عبور کند؟ آیا تغییر الگو‌های مصرف، استفاده از فناوری‌های نوین و اصلاح سیاست‌های مدیریت آب می‌توانند راه‌حلی برای نجات ایران از این چالش بزرگ باشند؟
این بار به جای مصاحبه با کارشناسان و مسئولین به سراغ هوش مصنوعی DeepSeek رفتیم و از او پرسیدیم که «آینده آب ایران چه خواهد شد؟» که با ارائه گزارشی به بررسی ریشه‌های بحران آب، پیامد‌های آن و راهکار‌های ممکن برای مواجهه با این تهدید ملی پرداخت.
سرنوشت بحران آب در ایران به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله مدیریت منابع آب، تغییرات اقلیمی، سیاست‌های دولت و رفتار‌های اجتماعی. در حال حاضر، ایران با کمبود آب شدید مواجه است که ناشی از مصرف بی‌رویه آب (به‌ویژه در بخش کشاورزی ناکارآمد)، حفر چاه‌های غیرمجاز و کاهش ذخایر آب زیرزمینی، ساخت‌وساز‌های بی‌رویه و از بین رفتن سفره‌های آب و تغییرات اقلیمی و همچنین کاهش بارندگی‌ها است.
هوش مصنوعی در این گزارش به تاثیر تغییرات اقلیمی بر آینده آب در ایران پرداخت: ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و تحت تأثیر گرمایش جهانی، بارش‌ها نامنظم و تبخیر افزایش یافته است و مدل‌های اقلیمی نشان می‌دهند که خشکسالی‌های شدید و طولانی‌مدت در ایران ادامه خواهد داشت، هرچند ممکن است سال‌هایی با بارش بیشتر هم رخ دهد. ضمن اینکه پدیده ENSO (ال نینو و لانینا) می‌تواند بر بارش‌های ایران تأثیر بگذارد، اما تضمینی برای ترسالی پایدار نیست.
{$sepehr_key_135771}
آیا ایران وارد ترسالی می‌شود؟
ترسالی‌های موقت ممکن است رخ دهد (مانند سال ۹۸-۹۷ که بارش‌های خوبی داشتیم)، اما این به معنای پایان خشکسالی نیست، حتی در صورت افزایش بارش‌ها، مدیریت نادرست آب می‌تواند بحران را تشدید کند (مثلاً سدسازی‌های بی‌رویه یا هدررفت آب)؛ پیش‌بینی دقیق زمان ترسالی پایدار ممکن نیست، اما روند کلی نشان‌دهنده ادامه تنش آبی در دهه‌های آینده است.
چه باید کرد؟
برای عبور از بحران آب باید الگوی کشاورزی (کاهش مصرف آب، استفاده از روش‌های نوین آبیاری) را تغییر داد. همچنین به بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب پرداخت، تقاضا و افزایش قیمت آب (برای کاهش مصرف بی‌رویه) را مدیریت کرد، همچنین از منابع آب زیرزمینی و مقابله با چاه‌های غیرمجاز، حفاظت کرد.
در نهایت باید گفت که بحران آب در ایران ادامه خواهد داشت مگر اینکه تغییرات اساسی در مدیریت منابع آب صورت گیرد. تغییرات اقلیمی خشکسالی را تشدید می‌کند و ایران باید خود را با شرایط کم‌آبی سازگار کند. ترسالی‌های موقت ممکن است اتفاق بیفتد، اما پایدار نخواهد بود مگر با اصلاح سیستم مدیریت آب و از همه مهمتر اگر ایران نتواند مصرف آب را کنترل کند و منابع را احیا نماید، مواجهه با بحران‌های شدیدتر آب (مانند مهاجرت‌های محیط زیستی، تنش‌های اجتماعی و اقتصادی) اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.