به گزارش شهرآرانیوز، اربعین، نه‌فقط یک مناسک آیینی، بلکه بستری زنده برای بازآفرینی معنویت، روایت و هم‌افزایی فرهنگی است؛ فرصتی که می‌تواند صدای پیام عاشورا را از دل فرهنگ‌های بومی، به زبان جهانی برساند. در این میان، نقش نویسندگان، هنرمندان و فعالان فرهنگی در تبیین و انتقال مفاهیم اربعین، جایگاهی بی‌بدیل دارد. در گفت‌وگویی تفصیلی با دو تن از نویسندگان فعال در این عرصه، «محمدهادی زاهدی» و «الهام امین»، ابعاد گوناگون نوشتن درباره اربعین، از ضرورت فهم عمیق پدیده تا اهمیت زبان مخاطب، هنر روایت و ظرفیت جهانی‌شدن پیام عاشورا بررسی شده است؛ گفت‌وگویی که تلاش دارد چراغی برای نویسندگان امروز در مسیر بازنمایی اربعین باشد.
ظرفیت داستان‌نویسی در اربعین، گسترده و زنده است
محمدهادی زاهدی، نویسنده کتاب «شهادت‌نامه امام‌حسین(ع) و شهیدان کربلا»، در این گفتوگو، نخستین شرط ورود به عرصه نویسندگی درباره اربعین را فهم عمیق از چیستی این پدیده دانست و تصریح کرد: نویسنده باید ابتدا درک کند که حرکت به‌سوی کربلا چیست، چرا این سنت شکل گرفته و هدف آن چیست؟ پرسش از چیستی راهپیمایی اربعین و چرایی آن، رکن اساسی هر نوشتار مؤثر در این زمینه است.
زاهدی با اشاره به ابعاد معنوی و تفسیری گوناگون این پدیده افزود: برخی از منظر عرفانی به این راهپیمایی نگاه می‌کنند و آن را نوعی سلوک برای وصول به مراتب قرب الهی می‌دانند. دیگران ممکن است با رویکردی فلسفی یا فقهی به آن بپردازند. در هر صورت، نویسنده باید بر اساس دستگاه فکری خود به این پرسش‌ها پاسخ دهد و آنگاه دست به قلم ببرد.
او دومین نکته را درک زبان فرهنگی مخاطب دانست و اظهار کرد: زبان مخاطب، فقط زبان گفتاری یا مادری او نیست، بلکه زبان فرهنگ و اندیشه اوست. نویسنده‌ای که زبان فرهنگی مردم زمان خود را نداند، حتی با بهترین مضمون هم نمی‌تواند ارتباط مؤثر برقرار کند. مفاهمه نیازمند تسلط بر زبان زمانه است.
این پژوهشگر همچنین بهره‌گیری از ظرفیت‌های هنری در تبیین مفاهیم اربعین را مؤلفه سوم دانست و گفت: آثاری که با هنر درآمیخته‌اند، بسامد و اثرگذاری بیشتری دارند. هنر می‌تواند مفاهیم پیچیده‌ای همچون شهادت، عشق، آزادگی و ایمان را به زبانی ماندگار و قابل‌فهم برای نسل امروز منتقل کند.
زاهدی در بخش دیگری از گفتوگو، به پرسشی درباره امکان روایت پیام اربعین در قالب داستان پاسخ داد و گفت: اربعین سرشار از عناصر دراماتیک است. کافی است پای صحبت هر زائر بنشینید؛ از مقدمات سفر گرفته تا مشاهدات جاده و لحظات زیارت، پر است از قصه‌های شنیدنی و الهام‌بخش. تنها کافی است نگاه تیزبینی وجود داشته باشد تا این روایت‌ها دیده، فهمیده و نوشته شود.
{$sepehr_key_139824}
این نویسنده درباره جهانی‌شدن پیام اربعین نیز گفت: انسان‌ها با وجود تفاوت‌های فرهنگی، در مفاهیم بنیادینی، چون عشق، نیکوکاری، آزادگی و عدالت‌طلبی اشتراک دارند. راهپیمایی اربعین جلوه‌ای عینی از همین ارزش‌های مشترک انسانی است. اگر این مفاهیم به زبان جهانی و در قالب‌های هنری مناسب عرضه شوند، مخاطب جهانی با آن ارتباط برقرار خواهد کرد.
زاهدی سه شرط اصلی برای جهانی‌شدن آثار فرهنگی مرتبط با اربعین را چنین برشمرد: اول، شناخت دقیق مفاهیم کلیدی و جهان‌شمول مانند عدالت، محبت، آزادگی و مقاومت، دوم، تدوین اثر بر پایه مبانی فکری و روایی مستحکم و سوم، نگارش به زبانی که برای مخاطب جهانی قابل درک و ارتباط باشد.
وی گفت: ما در تجربه‌های فرهنگی پیشین خود ثابت کرده‌ایم که اگر اثری از محتوای اصیل، ارزش‌های انسانی و زبان قابل‌فهم برخوردار باشد، می‌تواند در سطح بین‌المللی نیز مخاطب پیدا کند. آثار اربعینی نیز با همین الگو می‌توانند فراتر از مرز‌های زبانی و جغرافیایی بروند.
ضرورت حضور فرهنگی ایران در مسیر پیاده‌روی اربعین
در ادامه الهام امین، نویسنده کتاب «عقیله»، با تأکید بر بُعد بین‌المللی راهپیمایی اربعین، این رویداد عظیم را فرصتی بی‌نظیر برای فعالان حوزه نشر، نویسندگان و هنرمندان دانست و بر ضرورت حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مسیر‌های پیاده‌روی اربعین تأکید کرد.
وی در گفتوگو با خبرنگار ما با بیان اینکه اربعین در سال‌های اخیر از یک آیین عزاداری صرف شیعی به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده است، گفت: امروز شاهد حضور گسترده زائرانی از ملیت‌های گوناگون در مسیر اربعین هستیم. این گستردگی، ظرفیت مناسبی را برای اهالی قلم و هنر فراهم کرده است تا پیام فرهنگی این مناسبت عظیم را به جهان منتقل کنند.
امین افزود: در کنار امکانات گسترده‌ای که در مسیر راهپیمایی اربعین فراهم شده، از جمله خدمات تغذیه‌ای، بهداشتی و غرفه‌های فروش محصولات متنوع، جای خالی نمایشگاه‌های فرهنگی و غرفه‌های کتاب، به‌ویژه آثار مرتبط با اربعین، احساس می‌شود. این در حالی است که ایران به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مشارکت‌کنندگان در این حرکت عظیم می‌تواند در این حوزه پیش‌گام باشد.
او پیشنهاد کرد که آثار مکتوب درباره اربعین، به‌ویژه کتاب‌های کوتاه و جیبی، به زبان‌های مختلف از جمله عربی، ترکی و اردو ترجمه شده و در مسیر راهپیمایی در معرض دید زائران قرار گیرد. به‌گفته وی، این اقدام می‌تواند ضمن ترویج گفتمان اربعین، زمینه تعاملات فرهنگی با ملت‌های مختلف را فراهم کند.
نویسنده کتاب «عقیله» همچنین با اشاره به ویژگی‌های یک نوشتار ماندگار درباره اربعین، اظهار داشت: مهم‌ترین اصل در نگارش آثار دینی و تاریخی، استناد دقیق به منابع معتبر است. مخاطب امروزی آگاه و جست‌وجوگر است و نمی‌توان با مطالب غیرمستند، او را جذب کرد. در عین حال، قلم باید فاخر و درعین‌حال روان باشد تا بتواند خواننده را با خود همراه کند.
او افزود: در فضای پراکنده رسانه‌ای امروز، مخاطبان بیشتر به مطالب کوتاه، مفید و غنی علاقه‌مندند؛ بنابراین نویسنده باید تلاش کند با زبانی فشرده، اما پرمحتوا پیام خود را منتقل کند. این رویکرد، به‌ویژه در موضوعاتی چون اربعین، می‌تواند موجب ماندگاری آثار شود.
الهام امین در پایان به اثر خود با عنوان عقیله اشاره کرد و گفت: این کتاب که به زندگی حضرت زینب کبری (س) می‌پردازد، در ارتباط معنوی با موضوع اربعین نیز قرار دارد. تلاش من این بوده که با بهره‌گیری از منابع معتبر تاریخی، چهره‌ای دقیق و عمیق از این بانوی بزرگ اسلام ارائه دهم که برای نسل‌های مختلف جذاب و اثرگذار باشد.
{$sepehr_key_139825}