ماینر‌ها و بحران خاموشی

در سال‌های اخیر، استخراج ارز دیجیتال به دلیل سود بالایی که به همراه دارد، در ایران رشد درخور‌توجهی داشته است. هزینه بسیار پایین برق در کشور نسبت به قیمت جهانی، باعث شده ایران به یکی از مقاصد اصلی افرادی تبدیل شود که به دنبال کسب درآمد سریع از این فعالیت هستند.

همین موضوع سهم چشمگیری در افزایش مصرف برق کشور داشته و متأسفانه پیامد‌های منفی زیادی برای مردم، صنعت و اقتصاد کشور رقم زده است. تجهیزاتی که برای استخراج ارز دیجیتال استفاده می‌شوند، به‌طور‌مستمر و شبانه‌روزی برق مصرف می‌کنند.

طبق ارزیابی‌های مختلف، مصرف برق این ماینر‌ها در برخی دوره‌ها بین ۲ تا ۳ هزار مگاوات برآورد شده است؛ عددی که با مصرف برق چند شهر بزرگ برابری می‌کند. این مصارف اضافی معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که کشور در ماه‌های گرم سال با کمبود برق و اوج مصرف روبه‌روست.

ورود این مصرف ناگهانی و عمدتا پنهان، باعث فشار مضاعف بر نیروگاه‌ها و شبکه برق می‌شود. یکی از مشکلات جدی، غیرمجاز‌بودن بخشی عمده از این فعالیت‌هاست. بسیاری از مزارع استخراج ارز دیجیتال برای سود بیشتر، به صورت پنهانی و بدون دریافت مجوز فعالیت می‌کنند و از برق یارانه‌ای که باید صرف رفاه مردم شود، سوءاستفاده می‌کنند.

همین موضوع کنترل و مدیریت صحیح مصرف برق را برای مسئولان کشور بسیار دشوار کرده و توزیع منصفانه انرژی را با چالش روبه‌رو ساخته است. فعالیت گسترده ماینر‌ها علاوه بر بالا بردن میزان مصرف، باعث ایجاد اختلالات فنی در شبکه برق هم می‌شود. راه‌اندازی و توقف ناگهانی حجم زیادی از دستگاه‌ها می‌تواند نوسانات شدید در ولتاژ، خرابی ترانسفورماتور و سایر تجهیزات شبکه برق را موجب شود.

همین عامل سبب شده در برخی مناطق مانند جنوب و جنوب غرب کشور، نوسانات و حتی خاموشی‌های بدون برنامه افزایش پیدا کند. تجربه میدانی شهروندان خوزستان و برخی دیگر از نقاط کشور به‌خوبی گواه این موضوع است.

یک نمونه گویا از تأثیر مستقیم ماینر‌ها بر مصرف برق مربوط به زمانی است که ارتباط بین‌المللی اینترنت ایران برای مدت کوتاهی قطع شد. در آن بازه، مصرف برق کشور یک‌باره حدود ۲ هزارو ۴۰۰ مگاوات افت کرد که کارشناسان دلیل اصلی آن را توقف فعالیت مزارع بزرگ استخراج ارز دیجیتال عنوان کردند. این عدد نشان می‌دهد که حضور این دستگاه‌ها تا‌چه‌اندازه بر ناترازی برق در کشور مؤثر است.

در جمع‌بندی باید گفت که فعالیت بدون ضابطه و گسترده ماینرها، نه فقط تهدیدی برای پایداری شبکه برق و جلوگیری از خاموشی‌ها محسوب می‌شود، بلکه توزیع عادلانه انرژی را هم با مشکل مواجه می‌کند و به اقتصاد ملی آسیب می‌زند.