این مناسک عظیم، نه صرفا سفر به یک جغرافیا، بلکه هجرتی از خود به سوی خداست. روایت آغازین اربعین، با حضور جابر‌بن‌عبدا... انصاری بر مزار امام حسین (ع) گره خورده است؛ صحابی رسول خدا که با غسل در فرات، گام‌های آرام و چشمانی اشکبار، خود را به کربلای تازه خونین‌شده رساند. این رفتار، نخستین پیام اربعین را آشکار کرد: زیارت حسین (ع) باید با خشوع و طهارت دل همراه باشد. این راه، مسیری خاکی نیست؛ گذرگاهی است از دنیا به حقیقت. در متون دینی، ثواب هر قدم در مسیر اربعین معادل یک حج و یک عمره دانسته شده است، اما عظمت این سفر تنها در عدد و پاداش خلاصه نمی‌شود؛ ارزش حقیقی آن در تحول درونی زائر است. کسی که این راه را می‌پیماید، با هر قدم فقط فاصله جسمی را کم نمی‌کند، بلکه گرد‌و‌غبار وابستگی را از جان می‌زداید و به مقام انس با پروردگار نزدیک‌تر می‌شود. اربعین، ادامه راه اهل‌بیت (ع) و رمز ماندگاری عاشوراست؛ چراکه امام حسین (ع) در کربلا با گذشتن از جان، خانواده و یاران، راهی را گشود که فراتر از مرز‌های زمان و مکان، همگان را به سوی خدا فرا‌می‌خواند. این ایثار مطلق، معیار سنجش صداقت در دین‌داری است و زائر اربعین، با نگاهی به این قله ایثار، مسیر شجاعت و فداکاری را در زندگی روزمره‌اش جست‌و‌جو می‌کند. از جلوه‌های مهم این سفر، پیوند ذکر صلوات با اعمال و دعاهاست. در آموزه‌ها آمده است که اعمال بدون صلوات ناقص می‌مانند، چراکه صلوات، مهر قبولی عبادت و نشانه پیوند قلبی با خاندان پیامبر (ص) است. در مسیر اربعین، این ذکر شریف نه یک عادت زبانی، بلکه تپش قلب کاروان می‌شود. اما اربعین فقط نبردی فردی با نفس نیست؛ اجتماع آن، جلوه بی‌نظیری از امت واحده را آشکار می‌کند. در این راه، میلیون‌ها نفر از فرهنگ‌ها، زبان‌ها و نژاد‌های گوناگون، حول یک پرچم گرد می‌آیند. همه، میزبان و میهمان یکدیگرند. ظرفی از آب یا لقمه‌ای ساده نان، به نشانه دوستی و اخوت تقدیم می‌شود و هیچ مرز جغرافیایی یا سیاسی نمی‌تواند این پیوند را قطع کند. اینجا، شکوه مواسات و همدلی در برابر چشمان جهان به نمایش درمی‌آید. پیام اربعین به زائر، فراسوی روز چهلم کشیده می‌شود. بازگشت از کربلا پایان مأموریت نیست، بلکه آغاز مسئولیتی تازه است. زائر واقعی، پیام «کلُّ یومٍ عاشورا و کلُّ أرضٍ کربلا» را درک می‌کند و می‌داند که باید روحیه ایثار، عدالت‌خواهی و مقابله با ظلم را در تمام سال زنده نگه دارد. اربعین، حقیقتی زنده است؛ رودخانه‌ای که از کربلا جاری شده و قرن‌هاست جان‌ها را سیراب می‌کند. هرکه کامی از آن برگیرد، در پیمانی نانوشته متعهد می‌شود.