آزیتا حسین زاده عطار | شهرآرانیوز؛ نیمه شب هراسان از خواب بیدار می‌شود و پسر دوازده ساله اش را می‌بیند که همچنان از زیر پتویش نوری پیداست. نزدیک‌تر که می‌رود متوجه می‌شود همچنان در حال بازی آنلاین در گوشی اش است. با اینکه او ساعت ۱۰ شب همه چراغ‌ها را خاموش کرده است و آغوش گرمش را برای فرزندانش باز کرده و با آرامش آن‌ها را تا تختشان هدایت کرده است، اما باز هم فرزندش اسیر وسوسه‌های بازی شبانه گروهی در فضای مجازی شده است.
استفاده از تکنولوژی، فناوری دیجیتال و دنیای مجازی به بخشی عادی از زندگی بیشتر کودکان و نوجوانان تبدیل شده است و همان طور که خود ما نیز از این وسایل استفاده می‌کنیم، نمی‌توانیم فرزندان خود را از آن محروم کنیم! بنابراین به عنوان والد وظیفه ما این خواهد بود تا استفاده درست و متعادل از کامپیوتر، کنسول‌های بازی، اسباب بازی‌های هوشمند، تبلت، گوشی و دنیای مجازی را به فرزندان خود بیاموزیم تا بخشی از سبک زندگی سالم آن‌ها باشد.
در این گزارش به گفت‌و‌گو با دکتر احمد رضا اصغرپور ماسوله، جامعه شناس و استاد دانشگاه پرداخته‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که برای تبدیل فناوری‌های دیجیتال به بخشی از سبک زندگی سالم نوجوان ما ابتدا باید بدانیم این فناوری‌ها می‌توانند چه تأثیراتی بر آن‌ها بگذارند و چطور می‌توانیم تأثیرات منفی را به حداقل برسانیم، سپس به دنبال متعادل کردن استفاده بچه‌ها از این ابزار‌ها و مدیریت زمان در آن‌ها باشیم.
تأثیرات مثبت فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان
آموزش و یادگیری
نوجوان می‌تواند با کمک این ویژگی در هر موضوعی که دوست دارد آموزش ببیند، مهارت یاد بگیرد و دانسته‌های خود را افزایش دهد.
سلامت و سبک زندگی
نوجوانان می‌توانند پیام‌های مهمی در حوزه سلامت جسمانی و روانی از رسانه‌های اجتماعی دریافت کنند.
هویت یابی
داستان‌هایی با کیفیت خوب در نمایش‌های تلویزیونی و فیلم‌ها می‌توانند به نوجوانان کمک کنند تا جنبه‌هایی از هویت مانند جنسیت، روابط عاطفی، هدف گذاری و تلاش کردن را کشف کنند.
تأثیرات منفی دنیای مجازی برای نوجوانان
تصویر منفی از خود و بدن
تصویری که نوجوان شما از خودش و بدنش دارد، می‌تواند بسیار زیاد تحت تأثیر رسانه‌های اجتماعی، سلبریتی‌ها و تبلیغات قرار گیرد.
سلامت و سبک زندگی
رسانه‌های اجتماعی می‌توانند خوردن غذای ناسالم، سیگار، قلیان یا مصرف مواد مخدر را امری عادی و به اصطلاح باحال و جذاب نشان دهند.
مقایسه کردن
از آنجا که تقریبا همه آدم‌های دنیای مجازی دوست دارند بهترین وجه خود را در این دنیا به نمایش بگذارند و از ضعف‌ها یا کمبود‌های خود چیزی بروز ندهند این مسئله می‌تواند در نهایت به مشکلات سلامت روان همچون افسردگی یا مشکلات تحصیلی برای نوجوانان منجر شود.
اختلال در تعهدات شهروندی
به عنوان مثال اخبار جعلی ممکن است بر فرزند شما تأثیر بگذارد و آن‌ها اطلاعات نادرستی را در مورد یک حادثه، شخصیت عمومی یا افراد مشهور باور کنند.
{$sepehr_key_147345}
کمک به نوجوانان برای کاهش تأثیرات منفی تکنولوژی و فضای مجازی
نقش شما به عنوان والدین در کاهش تأثیرات منفی فناوری بسیار پررنگ است.
باید سعی کنید به نوجوانان خود کمک کنید تا مهارت‌هایی را که برای کنترل نفوذ رسانه‌ها نیاز دارند، توسعه دهند.
تبدیل به مصرف کنندگان باهوشی شوند که هر چیزی را که در این فضا مشاهده می‌کنند، بی‌چون و چرا نپذیرند و تحت تأثیر آن قرار نگیرند.
حتی می‌توانید زمان محدود و استفاده کنترل شده را جایگزین مصرف بی رویه و غیراصولی فضای مجازی کنید.
بهترین راه برای کمک به فرزندتان درخصوص تأثیر رسانه‌های اجتماعی و سایر ابزار‌های دیجیتال این است که در مورد محتوا‌های مورد علاقه آن‌ها و چالش‌ها و مزایای آن صحبت کنید.
می‌توانید او را تشویق کنید که سؤال بپرسد. این کار به او کمک می‌کند تا حقایق را از نظر خود مرتب کند، تبلیغات و اخبار جعلی را شناسایی کند، سوگیری را درک کند و از سوءاستفاده از آمار یا جملات آگاه باشد. می‌تواند این سؤالات را در مورد محتوا‌ها از خود بپرسد که این محتوا چیست و چه هدفی دارد؟ چه احساسی از تماشای آن دارد؟ بر طرز فکر یا نگاه مخاطب به مسائل، چه تأثیری می‌گذارد؟
نوجوانتان می‌تواند همین کار را برای افراد مشهور و اینفلوئنسر‌ها هم انجام دهد و درباره آن‌ها از خود بپرسد که چرا این افراد را دوست دارد؟ تصویری که آن‌ها از خود نشان می‌دهند، واقع بینانه است؟ آیا آن‌ها در زندگی واقعی هم این گونه هستند؟ چه ارزش‌هایی را به تصویر می‌کشند؟ به مخاطب چه احساسی نسبت به خودش می‌دهند؟ اگر در مورد محصولی اطلاعات می‌دهند چرایی آن را متوجه شوند.
***
این سؤالات به شما کمک می‌کند که بدانید آیا فرزندتان از فناوری دیجیتال و دنیای مجازی به طور متعادل و سالم استفاده می‌کند:
- خواب کافی دارد؟
- از نظر جسمانی و روانی سالم است؟
- به فعالیت‌های مدرسه و درس هایش می‌رسد؟
- جدا از فضای مجازی و دوستان مجازی، با خانواده و دوستان دیگر ارتباط اجتماعی خوبی دارد؟
- از انواع سرگرمی‌های دیگر لذت می‌برد و علایق دیگری جز تکنولوژی دارد؟
- هر روز فعالیت بدنی انجام می‌دهد؟
- داشتن سرگرمی و یادگیری در هنگام استفاده از صفحه نمایش؟
- از محتوای با کیفیت و متناسب با سن خود استفاده می‌کند؟
اگر پاسخ شما به بیشتر یا همه این سؤالات مثبت باشد، احتمالا فرزند شما از فناوری دیجیتال به طور متعادل به عنوان بخشی از یک سبک زندگی سالم استفاده می‌کند.
{$sepehr_key_147344}
***
اگر حواسمان به مدیریت زمان و نوع مصرف فضای مجازی در فرزندانمان نباشد باید منتظر این عواقب باشیم:
- آسیب جسمانی مانند آسیب به چشم ها، ستون فقرات و گردن، کم تحرکی، اضافه وزن و چاقی
- دوری بچه‌ها از خانواده یا حتی دوستان واقعی خود
- تمایل به تجمل گرایی
- ساخت هویت غیر اصلی
- آسیب روانی
جمع بندی
فناوری و دنیای مجازی با همه تأثیرات خوب و بد خود، تنها یکی از چندین منبع تأثیرگذار بر رفتار و نگرش‌های نوجوان شماست و خانواده، دوستان و همسالان، پیشینه فرهنگی و موارد دیگر می‌تواند تأثیرات قوی‌تر از دنیای مجازی داشته باشند. حواسمان به سایر منابع تأثیرگذار بر نوجوان باشد.