الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ خرما تنها یک میوه نیست، گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و سلامتی است. کافی است نگاهی به سفره‌های سنتی بیندازیم، از سفره افطار در ماه رمضان تا مهمانی‌های ساده خانوادگی، خرما همیشه جای خودش را پیدا کرده است. این میوه شیرین هزاران سال است که همراه بشر بوده و همچنان محبوبیتش کم نشده است.
در این مطلب به مناسبت بیست‌وپنجم شهریور، روز ملی خرما می‌خواهیم این میوه پرخاصیت را از زوایای مختلف بشناسیم، انواع خرما و ویژگی‌هایشان، خواص شگفت‌انگیز خرما، راهنمای خرید و نگهداری و حتی نکاتی برای مصرف بهتر.
محبوب‌ترین انواع خرما در ایران
خرمای مضافتی: مشهورترین و پرمصرف‌ترین خرمای ایران که زادگاه اصلی‌اش بم است. دانه‌های درشت، رنگ تیره و بافت نرم و شیره‌دارش باعث شده در بازار جهانی هم شناخته شده باشد. این خرما معمولا به صورت رطب در بازار موجود است و حتما باید در یخچال یا فریزر نگهداری شود.
خرمای کبکاب: بیشتر در استان بوشهر (شهرستان دشتستان) و استان خوزستان کشت می‌شود و گاهی آن را با نام خرمای دشتستان نیز می‌شناسند. طعمش شیرین‌تر از مضافتی است و به دلیل قیمت مناسب، انتخاب بسیاری از خانواده‌هاست. این خرما به صورت رطب، خرمای شیره‌دار و خرمای بدون شیره در بازار موجود است.
خرمای پیارم: ملقب به «شکلات خرما». نیمه‌خشک، پوست نازک و مزه‌ای شبیه کارامل دارد. صادراتی و لوکس است.
خرمای شاهانی: بومی شهرستان جم استان بوشهر است و در استان فارس هم یافت می‌شود. نرم و شیرین است و اغلب مناسب تازه‌خوری است. از لحاظ ظاهری تا حدی شبیه پیارم است با اندازه کوچک‌تر و لاغرتر، اما به همان خوشمزگی.
خرمای استعمران (سایر): نیمه‌خشک، با ماندگاری بالا و مناسب برای صادرات که بیشتر به کشور‌های اروپایی و روسیه صادر می‌شود. اغلب در استان خوزستان کشت می‌شود. دارای ظاهری کشیده و اندازه‌ای متوسط است. هسته و گوشت این خرما از هم جداست و جدا کردن هسته آن بسیار آسان است.
خرما، میوه‌ای با هزار چهره
خرما میوه درخت نخل است که بیشتر در مناطق گرمسیری و کویری رشد می‌کند. ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خرما در جهان است و تنوع بی‌نظیری از این میوه در استان‌های مختلف کشور کشت می‌شود. شاید برایتان جالب باشد که بیش از چهارصد نوع خرما در ایران شناسایی شده است. هرکدام از این خرما‌ها طعم، رنگ، بافت و حتی خواص متفاوتی دارند.
خواص شگفت‌انگیز خرما
خرما شاید کوچک باشد، اما ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. مصرف روزانه چند عدد خرما می‌تواند انرژی و مواد مغذی زیادی به بدن برساند.
منبع انرژی طبیعی: خرما سرشار از قند‌های طبیعی مثل گلوکز و فروکتوز است. برای همین به‌محض خوردن چند عدد خرما، احساس نشاط و انرژی می‌کنید. بهترین میان‌وعده برای دانش‌آموزان، ورزشکاران و حتی افراد پرمشغله است.
فیبر فراوان: فیبر موجود در خرما برای بهبود گوارش عالی است و از یبوست جلوگیری می‌کند.
ویتامین‌ها و مواد معدنی: ویتامین‌های گروه B، ویتامین A و K، و همچنین عناصری مانند پتاسیم، منیزیم، آهن و فسفر در خرما وجود دارند. همین مواد به سلامت قلب، استخوان‌ها و خون کمک می‌کنند.
سلامت قلب: پتاسیم خرما فشار خون را تنظیم می‌کند و مانع از بیماری‌های قلبی می‌شود.
بهبود کم‌خونی: به دلیل وجود آهن، خرما برای کسانی که دچار کم‌خونی هستند، مفید است.
تقویت مغز: ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در خرما می‌تواند حافظه و عملکرد مغزی را بهبود دهد.
تقویت استخوان‌ها: وجود کلسیم، فسفر و منیزیم باعث می‌شود مصرف خرما در استحکام استخوان‌ها نقش داشته باشد. خرما شاید کوچک باشد، اما ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. مصرف روزانه چند عدد خرما می‌تواند انرژی و مواد مغذی زیادی به بدن برساند.
راهنمای خرید خرما
اگر سری به بازار بزنید، انواع خرما با ظاهر‌های متفاوت جلو چشمتان ردیف شده‌اند، اما چطور خرمای خوب و باکیفیت بخریم؟
ظاهر خرما: خرمای سالم پوستی براق و یکدست دارد. ترک‌های ریز طبیعی مشکلی ندارد، اما اگر بیش از حد شکسته یا خشک باشد، نشانه کهنگی است.
رطوبت و شیره: خرمای تازه معمولا کمی چسبناک است، اما اگر خیلی شیره‌دار باشد، احتمال دارد بیش از حد رسیده یا در شرایط نامناسب نگهداری شده باشد.
رنگ: رنگ خرما باید طبیعی و متناسب با نوع آن باشد. برای مثال خرمای مضافتی قهوه‌ای تیره تا سیاه است. اگر رنگ خیلی روشن یا غیرطبیعی این خرما را دیدید، بهتر است خرید نکنید.
بوی خرما: خرما باید بوی طبیعی و ملایم داشته باشد. بوی ترشیدگی یا کپک‌زدگی نشانه فساد است.
بسته‌بندی: خرما‌های بسته‌بندی‌شده مطمئن‌ترند. تاریخ تولید و انقضا را بررسی کنید و مطمئن شوید بسته‌بندی پلمب و بدون نشتی است.
چه کسانی باید در مصرف خرما احتیاط کنند؟
با وجود تمام فواید، خرما هم مثل هر ماده غذایی دیگری باید به‌اندازه مصرف شود.
افراد دیابتی: باید مصرف خرما را با نظر پزشک تنظیم کنند، چون قند طبیعی آن ممکن است قند خون را بالا ببرد.
افراد دارای اضافه‌وزن: بهتر است خرما را در حد تعادل و در کنار فعالیت بدنی کافی مصرف کنند.
چگونه خرما را نگهداری کنیم؟
خیلی وقت‌ها پیش آمده که خرما را می‌خریم، اما بعد از مدتی خشک یا خراب می‌شود. با رعایت چند نکته ساده می‌توانید خرما را مدت بیشتری تازه و خوش‌طعم نگه دارید:
دمای محیط: خرما‌های خشک یا نیمه‌خشک (مثل زاهدی یا پیارم) را می‌توان در دمای اتاق و در ظرف دربسته نگه داشت.
یخچال: خرما‌های نرم و شیره‌دار (مثل مضافتی) بهتر است در یخچال نگهداری شوند تا کپک نزنند.
فریزر: اگر مقدار زیادی خرما خریدید، می‌توانید در فریزر نگهداری کنید. این کار باعث می‌شود خرما تا ماه‌ها تازگی خود را حفظ کند. فقط قبل از مصرف کمی زمان بدهید تا از حالت یخ‌زده خارج شود.
ظرف مناسب: ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی دردار بهترین انتخاب‌اند. از نگهداری خرما در کیسه نایلونی به‌مدت طولانی خودداری کنید، چون باعث عرق کردن و کپک‌زدگی می‌شود.
{$sepehr_key_151537}
خرما در آشپزی و سفره ایرانی
خرما فقط برای خوردن به‌عنوان میوه نیست؛ بلکه در آشپزی ایرانی نیز نقش مهمی دارد. این تنوع باعث شده خرما هم‌زمان هم غذایی سنتی و هم گزینه‌ای مدرن برای تغذیه سالم باشد. چند نمونه از استفاده‌های رایج از این قرار است:
- شیرینی و دسر: از شیرینی خرما گرفته تا حلواخرمایی و شکلات خرما.
- غذا‌های محلی: در جنوب ایران غذا‌هایی مثل خرماپلو یا خوراک مرغ و خرما طرف‌داران زیادی دارد.
- جایگزین شکر: بسیاری از خانواده‌ها از خرما به‌عنوان شیرین‌کننده طبیعی در نوشیدنی‌ها یا کیک‌ها استفاده می‌کنند.
چند توصیه کاربردی برای مصرف خرما
- خوردن خرما در صبح‌ها همراه با شیر یا یک لیوان آب ولرم بهترین شروع روز است.
- اگر اهل ورزش هستید، چند عدد خرما قبل از ورزش انرژی فوق‌العاده‌ای به شما می‌دهد.
- ترکیب خرما با مغز‌ها (گردو، بادام، پسته) یک میان‌وعده مقوی و کامل است.
- در مهمانی‌ها به‌جای شیرینی‌های صنعتی می‌توانید خرما‌های مغزدار یا شکلاتی سرو کنید.