به گزارش شهرآرانیوز، با گسترش روزافزون استفاده مردم از بستر‌های ارتباطی نوین در زندگی روزمره، اکنون سامانه‌های فروش آنلاین دارو هم به‌عنوان یک راهکار کمکی برای بیماران در دسترس قرار گرفته‌اند. این‌طور است که دسترسی شما به داروخانه‌ها و بانک دارویی محله، منطقه و حتی شهرتان تا حد زیادی تسهیل می‌شود و دیگر حتی لازم نیست برای جستجوی یک دارو به داروخانه مراجعه کنید. ایده جذابی است. نه؟ با این حال، شاید برایتان غیرمنتظره باشد اگر بدانید مخالفت‌های زیادی با اجرای این طرح وجود دارد و حتی شخص رئیس‌جمهور با اجرای این طرح مخالف است. این گزارش، گفت‌وگوی اختصاصی ما با مسئولان ارشد نظام سلامت و درمان کشور است تا یکبار به‌صورت جامع، صفر تا صد این طرح را موردبررسی قرار دهیم.
داروی آنلاین، نسخه شفابخش یا خطای بزرگ؟
دیگر برای خیلی از ما، خرید خیلی چیز‌ها به یک لمس ساده و سریع در تلفن‌همراه مختصر شده و از لباس و کتاب گرفته تا غذایی را که سفارش می‌دهیم، بدون مراجعه حضوری در خانه و محل کار تحویل می‌گیریم. در این شرایط، شاید دیگر عجیب نباشد اگر کسی به جای مراجعه به داروخانه، تلفن همراهش را در دست بگیرد و دارو سفارش بدهد. با این حال، حساسیت‌های این حوزه ایجاب می‌کند تا برای سؤالات متعددی به‌دنبال پاسخ باشیم. آیا این روش تهیه دارو کاملاً امن است؟ دارویی که به دستمان می‌رسد، همانی است که باید باشد؟ اگر اشتباهی پیش بیاید، چه می‌شود؟
حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز می‌گوید: به‌دلایل متعدد، ایده فروش آنلاین دارو در ظاهر می‌تواند خیلی جذاب باشد. ما درک می‌کنیم که بیماران و همراهانشان دوست دارند شرایطی ایجاد شود که داروی موردنظر بدون مراجعه حضوری به داروخانه در محل تحویل شود. حتی داروسازان هم ترجیح می‌دهند در این وانفسای بستانکاری‌های انباشته، دارو را ارسال کنند و پولش را نقد تحویل بگیرند، اما دولت به‌عنوان مجری تکلیف دارد علاوه بر فرصت‌ها، چالش‌های احتمالی را هم در نظر بگیرد.
وی می‌افزاید: اگر این طرح اجرا شود، واقعاً معلوم است کدام پزشک دارو را تجویز کرده است؟ آیا این دارو واقعاً همان چیزی است که در نسخه آمده است؟ آیا در جریان آماده‌سازی نسخه و ارسال آن، تغییر و تحول نامطلوبی در دارو ایجاد می‌شود؟ آیا دستور مصرف به‌طور اصولی به دست بیمار می‌رسد؟ نمی‌شود که هرکس هر دارویی را که دلش خواست، به اسنپ سفارش بدهد. واقعیت این است که با اجرای این طرح، نظام دارو در کشور از کنترل خارج می‌شود.
فروش اینترنتی دارو غیرقانونی است
اگر بدانیم براساس آخرین آمار رسمی، میانگین مصرف دارو در کشور به ازای هر نفر ۶۳۰ قلم در سال و ۱.۵ برابر استاندارد جهانی است، برایمان بیشتر روشن می‌شود که چرا راه‌اندازی یک سامانه فروش آنلاین دارو و تسهیل دسترسی مردم می‌تواند عواقب بدی داشته باشد. مرکز پژوهش‌های وزارت بهداشت در آخرین گزارش خود اعلام کرده که حدود ۴۰ درصد از دارو‌هایی که در کشور ما مصرف می‌شود، اصلاً نیاز پزشکی واقعی ندارد و ناشی از عادت یا باور‌های غلط دارویی است. به همین دلیل است که برخی معتقدند تا زمانی که زیرساخت اجرایی صحیح و پیوست فرهنگی مناسب به‌وجود نیامده حتی باید از راه‌اندازی سامانه‌های فروش آنلاین جلوگیری کرد.
دکتر مهدی پیرصالحی، معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز این فرضیه را تأیید کرد و گفت: فروش اینترنتی دارو در کشور همچنان غیرقانونی است و یکی از سیاست‌های اصلی سازمان، صیانت از سلامت مردم در برابر چنین تهدید‌هایی است. او تأکید کرد که گسترش تقاضا در این حوزه، نشان‌دهنده ضرورت توجه بیشتر به نیاز‌های واقعی مردم است و سازمان غذا و دارو در همکاری با نهاد‌های نظارتی و دستگاه‌های مرتبط، برنامه‌هایی برای کنترل و برخورد با موارد تخلف در دست اجرا دارد.
پیرصالحی در ادامه درباره آیین‌نامه عرضه آنلاین دارو بیان کرد: این آیین‌نامه در حال بررسی کارشناسی است و پس از طی مراحل قانونی و جمع‌بندی در کمیته‌های تخصصی، ابلاغ خواهد شد. به گفته او، هدف اصلی از تدوین این آیین‌نامه، ایجاد یک چارچوب شفاف و ایمن برای پاسخ به نیاز بیماران، به‌ویژه در شرایط خاص، و همزمان پیشگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی است.
پلتفرم‌ها پاسخ می‌دهند
در شرایطی که همه مسئولان نظام سلامت کشور به‌صراحت با یک سازوکار جدید در حوزه فروش آنلاین دارو مخالفت می‌کنند، منطقی است سویه پیگیری به سمت متولیان اصلی این بخش یعنی پلتفرم‌ها باشد. مدیر یکی از همین پلتفرم‌ها که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز می‌گوید: ما استقبال می‌کنیم که در یک فرآیند شفاف، یک دارو به‌صورت آنلاین و در شرایطی که کاملاً قابل پایش است، به دست مردم برسد. دوستان می‌گویند امکان اشتباه در دارو وجود دارد، اما آیا الان که همه‌چیز آفلاین است، این اشتباهات وجود ندارد؟ واقعاً درحالت آفلاین می‌توان آلپرازولام یا والپروات سدیم بدون نسخه را راحت‌تر تهیه کرد یا در حالت آنلاین؟
{$sepehr_key_154673}
وی می‌افزاید: براساس سازوکاری که ما پیشنهاد می‌کنیم و زیرساخت آن را همین الان در دست داریم، از زمانی که درخواست ثبت می‌شود، یک سابقه دارویی شکل می‌گیرد که به تعداد مشخصی داروخانه اعلام می‌شود، موردقبول آنها قرار می‌گیرد، داروخانه از بستر داروخانه یک تماس امن با بیمار متقاضی دارو برقرار می‌کند، گفت‌وگوی متقابل درباره جزئیات دارو شکل می‌گیرد، لینک پرداخت امن دارو آماده می‌شود و سپس با درنظر گرفتن استاندارد‌های حمل، دارو با پیک ویژه به دست متقاضی و خریدار می‌رسد.
توافق کنید، بازار دارو در خطر است!
نتایج پیگیری‌های ما در این گزارش، پرده از حقایق ناگفته‌ای بر می‌دارد که سؤالات بی‌پاسخ بسیاری را ایجاد می‌کنند. فراتر از اینکه ادعای مسئولان نظام سلامت کشور در مقابله با این سازوکار آنلاین تا چه حد صحیح است، باید به این سؤال پاسخ داد که چرا این موضوع از سال ۱۴۰۱ که نخستین آیین‌نامه قانونی در این رابطه ابلاغ شد، هنوز نیمه‌کاره مانده است؟ حتی در مهر ۱۴۰۳ نیز کارگروه نظارت سازمان غذا و دارو، ضوابط حمل دارو از طریق پلتفرم‌ها و کسب‌وکار‌های مجازی را با امضای وزرای بهداشت و ارتباطات ابلاغ کرده، اما جالب اینجاست که مسئولان وزارت بهداشت امروز با مفاد همان آیین‌نامه نیز مخالفت می‌کنند.
در پایان به نظر می‌رسد باید به قید فوریت، جلسات هم‌اندیشی میان مدیران پلتفرم‌ها و مسئولان سازمان غذا و دارو تشکیل شود تا دوطرف بدون واسطه بنشینند، حرف‌هایشان را بزنند و توافقی به نفع مردم حاصل شود. چرا این را می‌گوییم؟ چون جمع‌بندی مواضع دوطرف، حکایت از بروز یک نگرانی بی‌مورد برای دولتی‌ها دارد. البته نباید از منافع مافیای دارو نیز غافل شویم؛ منافعی که با شفافیت ذاتی سامانه‌های فروش آنلاین دارو به یقین در مخاطره خواهد بود، اما در هر شرایط، در صورتی که دولت و مجلس به این موضوع رسیدگی نکنند، بیم آن وجود دارد که ماجرای فیلترشکن‌ها دوباره در حوزه حساس دارو هم تکرار شود و نیاز مبرم مردم به چنین زیرساختی با فضا‌های آنلاین غیرقابل نظارت، فجایع غیرقابل جبران و پرونده‌های قطور روی میز قضات را رقم بزند.