به گزارش شهرآرانیوز، روز جهانی «عصای سفید»، در واقع گرامیداشتی برای تحقق فرصت‌های برابر شهرنشینی و شهروندی معلولان اختلال بینایی است که همواره در تلاش‌اند تا از امکانات یک زندگی عادی در شرایطی ویژه بهره‌مند شوند.
معلولان اختلال بینایی را معلولان مادرزاد یا معلولانی تشکیل می‌دهند که در مسیر حیات خود و بر اثر حادثه یا بیماری، دچار نابینایی می‌شوند و برای هر دو قشر، ضرورت دسترس‌پذیری اجتماعی، شهری و... در تمامی جوامع احساس می‌شود. عصای سفید، نماد این قشر و وسیله‌ای است که با آن، برای تردد آسان‌تر در جامعه زندگی کنند و همین نماد، امتیازاتی را به ارمغان می‌آورد.
امروزه، تلاش نهاد‌های مدنی، درمان و حمایتی آن است که از نابینایی مطلق یا تنبلی چشم در نوزادان و کودکان با غربالگری و مداخله بهنگام، پبشگیری شود.
یک میلیون نابینا و کم‌بینا در ایران
آمار‌های رسمی سازمان بهزیستی کشور نشان می‌دهد، ایرانیان مبتلا به اختلالات بینایی یک میلیون نفر هستند که از این تعداد، نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر نابینای مطلق به شمار می‌آیند. براساس آنچه بهزیستی اعلام کرده است، ۲۵۴ هزار نفر زیر پوشش این نهاد هستند.
بهزیستی کشور مدعی آن است که تاکنون در عرصه غربالگری چشم، ۱۸ میلیون غربالگری شنوایی و ۶۲ میلیون غربالگری بینایی و تنبلی چشم انجام داده و درصد بروز تنبلی چشم را تا ۱.۵ درصد کاهش داده است؛ در حالی که این میانگین در جهان ۳.۵ تا ۴ درصد است.
مشهد، سکونتگاه ۴۰ درصد از نابینایان خراسان رضوی
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با خبرنگار شهرآرانیوز به مناسبت روز عصای سفید، با اشاره به آخرین آمار رسمی تعداد معلولان آسیب بینایی، عنوان کرد: در خراسان رضوی، ۱۴۵ هزار پرونده مربوط به افراد دارای معلولیت داریم که ۱۵ درصد از این آمار، یعنی ۲۱ هزار و ۵۸۶ نفر را افراد با آسیب بینایی تشکیل می‌دهند.
نرگس ژیان‌عابد ادامه داد: از عدد مذکور، ۸ هزار و ۶۷۵ نفر در مشهد دارای پرونده هستند که حدود ۴۰ درصد از کل جامعه آماری ما در اختلال بینایی را شکل می‌دهند.
غربالگری بینایی بیش از ۱۰۰ هزار کودک در نیمه نخست سال ۱۴۰۴
ژیان‌عابد به لزوم غربالگری بینایی در کودکان و اهمیت این امر برای جمعیت کلان در مشهد و خراسان رضوی اشاره و تصریح کرد: برنامه ملی غربالگری بینایی کودکان ۳ تا ۶، هر سال انجام می‌گیرد و مربوط به بازه زمانی خاصی از سال نمی‌شود. این غربالگری معمولاً در ۳ سطح معاینه، معرفی به بینایی‌سنج و معرفی به پزشک انجام می‌شود.
وی ادامه داد: کودک در معاینه ابتدایی، اگر دچار مشکل دید باشد، به سطح دوم غربال، یعنی بینایی‌سنج (اپتومتریست) ارجاع می‌شود. در این مرحله، اگر بینایی‌سنج تشخیص دهد که کودک، دچار افتادگی پلک یا انحراف چشم است، وارد سطح سوم غربال، یعنی معرفی به چشم‌پزشک می‌شود تا تحت عمل جراحی قرار گیرد.
ژیان‌عابد اضافه کرد: در برنامه غربالگری سال ۱۴۰۳ بهزیستی خراسان رضوی، ۳۶۱ هزار و ۱۲۹ کودک در ۲۹۰ پایگاه غربال شدند که یک هزار و ۵۶۰ کودک با تشخیص تنبلی چشم و کم‌بینایی به پزشک معرفی شده و ۴ هزار و ۶۵۴ کودک نیز با تشخیص سایر اختلالات چشمی، به پزشکان معرفی شدند.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی، به آخرین آمار‌های غربالگری سال جاری نیز پرداخت و عنوان کرد: در شش ماه نخست امسال و تاکنون، ۱۰۴ هزار و ۳۶۲ کودک غربال شدند که ۳۷۶ کودک با تنبلی چشم و یک هزار و ۲۴۸ نفر نیز با تشخیص سایر اختلالات چشمی، به پزشکان معرفی شدند.
مناسب‌سازی منازل شهروندان نابینای مشهدی
ژیان‌عابد در پایان با اشاره به اقدامات بهزیستی در وسایل کمک‌توانبخشی و همچنین مناسب‌سازی منازل نابینایان، گفت: خدمات بهزیستی به مددجویان اختلال بینایی در سه حوزه عصای سفید، بِه‌دید و ماشین‌های تایپ «پرکینز» برای نگارش خط بریل بوده که معاونت توانبخشی تاکنون به متقاضیان، این وسایل را ارائه کرده است.
وی به مناسب‌سازی نیز اشاره و اظهار کرد: ۳۳ نفر از متقاضیان نابینایی که خواستار مناسب‌سازی در منزل محل سکونت خود بودند، با مراجعه به مددکار خود، موفق به ثبت درخواست شدند و بهزیستی با اختصاص مبلغ ۵۲۲ هزار تومان برای هر مددجو، منازل آنان را مناسب‌سازی کرده است.
رؤیای درس‌خواندن دانش‌آموزان نابینای مشهدی؛ از مدارس ویژه تا تلفیقی فراگیر
تمامی آمار‌های موجود درباره نابینایان نشان می‌دهد که این قشر از افراد دارای معلولیت، در زمره موفق‌ترین و باهوش‌ترین دانش‌آموزان و دانشجویان با نیاز‌های ویژه قرار می‌گیرند.
نابینایان اگرچه بهره بینایی ندارند یا با اختلال شدید آن مواجه‌اند، اما بهره بالایی از شنوایی و توان حفظ‌کردن دارند و این مسئله باعث شده است تا بیشترین آمار قبولی در آزمون‌های سراسری ورود به دانشگاه‌ها یا آزمون‌های استخدامی برای معلولان، متعلق به آن‌ها باشد.
رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز، ضمن ارائه آمار تحصیل دانش‌آموزان نابینا و کم‌بینا گفت: خراسان رضوی، ۶ مدرسه ویژه نابینایان دارد که ۵ مدرسه در مشهد و یک مدرسه نیز در نیشابور قرار دارد.
رضا کریمی ادامه داد: براساس آخرین آمار ثبت‌نام‌های سال تحصیلی جاری، ۴۴ نوآموز در مقطع پیش‌دبستانی وارد شده‌اند که ۲۰ نوآموز دختر و ۲۴ نوآموز پسر داریم. در مقطع ابتدایی، ۶۴ محصل دختر و ۱۲۲ پسر درس می‌خوانند و مقطع متوسطه نیز دارای ۷۸ دانش‌آموز دختر و ۱۲۰ دانش‌آموز پسر است که جمعاً ۴۲۸ دانش‌آموز در مدارس ویژه درس می‌خوانند.
وی به سایر دانش‌آموزان دارای اختلال بینایی درحال‌تحصیل نیز اشاره کرد و افزود: به‌جز مدارس ویژه، مدارس تلفیقی نیز داریم که دانش‌آموزان با شدت کمتر معلولیت‌ها، ازجمله اختلال بینایی مواجه هستند و در مدارسی تحصیل می‌کنند که دانش‌آموزان آن، غیرمعلول هستند. در حال حاضر، ۳۹۰ دانش‌آموز با اختلال بینایی متوسط یا خفیف در این مدارس تحصیل می‌کنند و آموزش و پرورش استثنایی با اعزام مشاور به این مدارس، به تقویت درسی و کاردرمدرسه این دانش‌آموزان کمک می‌کنند.
تعداد پایین فرهنگیان نابینا در آموزش و پرورش استثنایی خراسان رضوی
کریمی در ادامه ضمن اشاره به فعالیت همکاران نابینا در آموزش و پرورش استثنایی، عنوان کرد: در حال حاضر، ۲۸ معلم در مدارس ما مشغول به تدریس هستند که ۱۷ همکار خانم و ۱۱ همکار آقا را شامل می‌شوند.
وی ادامه داد: ۲۶ نفر از همکاران مذکور، نابینای مطلق و ۲ نفر دیگر کم‌بینا هستند. ضمن اینکه، در آزمون اخیر استخدامی آموزش و پرورش، ۲ متقاضی نابینا نیز به‌تازگی به جمع ما پیوستند که آمار ۳۰ همکار فرهنگی با اختلال بینایی را شاهد باشیم.
رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی خراسان رضوی در پاسخ به پرسشی درباره تعداد پایین همکاران نابینا و چرایی عدم استخدام داوطلبان نابینای پذیرفته‌شده در آزمون‌های استخدامی سال‌های اخیر در مشهد، توضیح داد: در مجموع پذیرفته‌شدگان آزمون، خراسان رضوی ۴۴ داوطلب دارای معلولیت را پذیرش و استخدام کرده است. اما باید گفت همه متقاضیان، الزماً قبول یا رد نخواهند شد.
کریمی تصریح کرد: ممکن است برخی داوطلبان در حین ثبت‌نام، کدرشته‌هایی را برگزینند که با شرایط معلولیت آنان تطابق نداشته باشد و به همین علت، در کمیسیون پزشکی آموزش و پرورش، تأییدیه نمی‌گیرند.
عدالت آموزشی در آزمون‌های استخدامی ویژه معلولان رعایت نمی‌شود
یکی از چالش‌های مهم و اثرگذار در زندگی نابینایان و کم‌بینایان، مسئله اشتغال آنان است. این افراد اگرچه از سلامت جسم برخوردارند، اما بخاطر مشکل بینایی نمی‌توانند وارد هر شغلی شوند و شاید به همین علت است که بیشتر آنان به سمت رشته‌های حوزه علوم انسانی می‌روند.
از سوی دیگر، آزمون‌های استخدامی بخش دولتی به عنوان فراگیرترین کارزار جذب نیروی کار مورد نیاز کشور، برای نابینایان معطوف به آموزش و پرورش و شغل معلمی است. اما همین مهم نیز برای این افراد به درستی محقق نمی‌شود.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز؛ با انتقاد از عملکرد دستگاه‌های اجرایی در پذیرش سلیقه‌ای داوطلبان دارای معلولیت گفت: نیازمند اصلاح روند آزمون‌های استخدامی در حوزه معلولان هستیم؛ زیرا نه تنها قانون جذب ۳ درصد از ظرفیت پذیرش برای آنان به درستی لحاظ نمی‌شود، بلکه کمیسیون‌های پزشکی نیز بدون توجه به قبولی فرد، او را رد می‌کنند.
مهدی برجی ادامه داد: وقتی در دفترچه ثبت نام آزمون، قیدی برای شدت معلولیت متقاضی درج نشده است و از آن مهم تر، متقاضی مربوطه با همان شرایط موفق به قبولی شده است، چرا او را رد می‌کنند؟
وی همچنین خاطرنشان ساخت: متاسفانه برخی استان‌ها سلیقه‌ای رفتار می‌کنند و نمونه‌ای را سراغ داریم که فرد دارای معلولیت، ۳ بار در آزمون شرکت جسته و قبول شده است، اما هر ۳ بار در کمیسیون رد شده است. این قطعا با تعریف ما از عدالت در آزمون‌های استخدامی ویژه معلولان مغایرت دارد.
برجی به آزمون استخدامی امسال نیز اشاره و عنوان کرد: در همین آزمون، شاهد خالی ماندن ۱۵ درصد از ظرفیت ویژه استخدام معلولان در استان بودیم؛ به گونه‌ای که تنها ۱۱۶ نفر از متقاضیان دعوت شدند.
توانمندسازی نابینایان، راهکار اشتغال پایدار
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به آخرین آمار‌ها از وام‌های خوداشتغالی نابینایان، عنوان کرد: در سال گذشته، ۱۷۶ مددجوی نابینا از طریق دریافت وام ۱۵۰ میلیون تومانی اشتغال یا معرفی به کارفرما، دارای شغل شدند و در سال جاری تاکنون، ۱۳۷ نابینا جذب بازار کار شده‌اند و با توجه به جذب اعتبارات در شش ماه دوم سال، امیدوایم این آمار افزایش یابد. ضمن اینکه، مبلغ وام اشتغال نیز از ۱۵۰ میلیون تومان به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش خواهد یافت.
برجی، توانمندسازی معلولان نابینا را شرط اشتغال پایدار آنان دانست و متذکر شد: پیشرفت‌های فناوری و نوآوری‌ها در کسب و کار، ضرورت توانمندسازی نابینایان هم بیش از پیش مهم می‌کند و اگر جامعه نابینایان ما نتوانند با شرایط جدید و در بستر‌های مناسب سازی شده و دسترس پذیر خود را مطابقت دهند، به زودی شاهد تعدیل نیرو‌های نابینا خواهیم بود؛ لذا در کنار حفظ کرامت انسانی این افراد، افزایش سطح دانش و کارایی نیز برای ایشان حائز اهمیت است.
گفتنی ست؛ سازمان بهزیستی کشور ۴۲ هزار و ۳۱۱ فرصت شغلی برای افراد دچار معلولیت ایجاد کرده است که ۴۲۳۶ مورد از آن در اختیار نابینایان قرار دارد.
«قانون عصای سفید»، سند حمایت پلیس راهور از حقوق شهروندان نابینا
شهروندان دارای معلولیت، اعم از معلولیت‌های جسمی یا بینایی، از جمله عابرانی هستند که رعایت حقوق شهروندی آنان برای رانندگان وسایل نقلیه شهری، با سختگیری دنبال می‌شود.
از سال ۱۳۹۶ و با تغییراتی در قوانین مرتبط با حمایت از شهروندان معلول، به‌ویژه نابینایان، فراجا قانونی تحت عنوان قانون عصای سفید را به هیئت دولت پیشنهاد داد که پذیرفته و تصویب شد. براساس این قانون، عصای سفید یک نابینا به‌منزله تابلوی ایست است و درصورت حرکت دادن آن، راننده موظف است سرعت مطمئنه را رعایت کند و قبل از رسیدن به آن فرد، ایست کامل را انجام دهد. در صورت تخطی از این فرمان، پلیس موظف به جریمه راننده می‌باشد. از سوی دیگر، پلیس قانون تردد معلولان با صندلی چرخدار را نیز اصلاح کرد؛ بدین شکل که پیش از این، معلولان با ویلچر به مثابه فردی با وسیله نقلیه تعریف می‌شدند و در تصادفات مقصر دانسته می‌شدند و با اصلاح قانون، افراد ویلچری نیز عابرپیاده تلقی می‌شوند و تصادف با آنان، موجب جریمه راننده می‌شود.
در ماده ۲۱۸ قانون راهور این‌گونه ذکر شده است: «شهرداری‌ها موظفند پیاده‌رو استاندارد، هموار و ایمن برای عبور سال‌خوردگان و معلولان با صندلی چرخدار یا بدون آن در حاشیه معبر شهری ایجاد کنند». تنها اعمال نظر فیزیکی پلیس در پیاده‌روها، نصب بولارد‌های بتنی پیاده‌روهاست که به‌منظور جلوگیری از تردد موتورسیکلت یا پارک کردن خودرو‌ها تعبیه شده است، اما باید به اندازه تردد راحت ویلچر، باز باشد.
آیا کم‌بینایان می‌توانند گواهینامه رانندگی اخذ کنند؟
براساس آیین‌نامه و نظر‌های کمیسیون پزشکی فراجا، در آسیب‌های شنوایی و بینایی، چند دسته از همشهریان امکان دریافت گواهینامه را ندارند؛ کم‌بینایان با میدان بینایی دوچشمی کمتر از ۱۲۰ درجه، افراد تک‌چشمی با قدرت بینایی کمتر از ۹/۰ و کمتر از ۱۰۰ درجه. همین‌طور افرادی که به‌تازگی بینایی یک چشم خود را از دست داده‌اند، تا رسیدن به شرایط مطلوب زندگی با یک چشم، یک سال ممنوعیت رانندگی دارند. افراد مبتلا به دوبینی، کوررنگی و دید عمودی نیز شامل دریافت گواهینامه نیستند.
مناسب‌سازی ۴۲ درصد از معابر پیاده‌روی مشهد برای نابینایان
حس لامسه در میان نابینایان، معمولا قوی‌تر از افراد عادی است که از این ویژگی برای هدایت افراد در فضا‌های شهری بهره گرفته شده است. چندین سال است در مطالعات بهسازی پیاده رو ها، وجود کفپوش‌های لمسی و نوار بساوایی با ویژگی، بافت، مصالح و رنگ متمایز که از طریق عصای سفید قابل تشخیص است، به یک سیاست و ضرورت تبدیل شده که در نشان دادن جهت حرکت ایمن به نابینایان و هشدار‌های لازم کمک شایانی می‌کند.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد در این خصوص در گفت‌و‌گو با خبرنگار شهرآرانیوز گفت: نشریه شماره ۲۴۶ سازمان برنامه و بودجه ویرایش سال ۱۳۹۹، مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت سال ۱۳۹۸، رعایت "پیوست ضوابط برنامه ریزی، طراحی و مناسب سازی دسترسی پذیری برای افراد دارای معلولیت" را برای کلیه مراجع مسئول تهیه، بررسی، تصویب و اجرای طرح‌های توسعه شهری، سازمان نظام مهندسی و مهندسین ذی صلاح در امر تهیه نقشه و اجرای ساختمانها، کلیه مراجع صدور پروانه ساختمانها و اماکن عمومی و همچنین مناسب سازی و دسترس پذیری کلیه پایانه ها، ایستگاهها، تأسیسات سامانه‌ها و سیستم حمل و نقل درون شهری و برونشهری را الزامی نموده و حتی اختیاراتی برای سازمان‌های مردم نهاد نابینایان و معلولین جهت اعلام گزارش یا شکایت و تعیین وکیل توسط سازمان بازرسی کل کشور جهت دفاع از حقوق شهروندی افراد دارای معلولیت پیش بینی کرده است.
جواد اصغری ادامه داد: علاوه بر درج شروط ضوابط در پروانه‌های ساختمانی منطبق بر طرح‌های تفصیلی و پیوست‌های لازم آن، پیگیری تهیه مطالعات ارزیابی، آسیب شناسی و طرح‌های رفع نواقص ساختمانها و فضا‌های شهری برای افراد کم توان از جمله نابینایان در دستور کار قرار گرفت که چک لیست ارزیابی و مطالعات رفع نواقص مناسب‌سازی در ۳۲ ساختمان عمومی شهرداری مشهد به تفکیک کاربری‌های اداری، ورزشی، فرهنگی و همچنین پایانه‌های مسافربری، برای کلیه افراد دارای معلولیت از جمله نابینایان و کم‌بینایان به اتمام رسید.
وی بهسازی پیاده رو‌های مشهد را عنوان و خاطرنشان کرد: با بهسازی ۳۶۰ کیلومتر از طول پیاده‌رو‌های شهر مشهد بر اساس طرح‌های شهرسازی شهرداری، معادل ۴۲ درصد سطح کل معابر‌پیاده مناسب سازی شد.
اصغری توجه به حقوق گروه‌های کم توان جسمی-حرکتی از جمله نابینایان را ضرورتی بین بخشی با مسئولیت کلیه دستگاه‌های اجرایی برشمرد و تصریح کرد: از کلیه کسبه، مالکین و شهروندان محترم انتظار می‌رود با درک شرایط ویژه حرکتی این گروه ضمن همکاری در اجرای پروژه‌های بهسازی، نوار بساوایی و محدوده امن ۸۰ سانتیمتری در طرفین آن را با انواع موانع، بار، گلدان و ... اشغال نکنند تا امنیت نابینایان و کم‌بینایان به خطر نیفتد.
{$sepehr_key_158927}
{$sepehr_key_158928}