به گزارش شهرآرانیوز، اسماعیل بقائی امروز (۳۰ مهرماه ۱۴۰۴) در جمع دانشجویان دانشگاه علوم رضوی در مشهد، با اشاره به تحولات اخیر در عرصه بین‌المللی و نقش محوری منطقه غرب آسیا در معادلات جهانی گفت: بررسی تحولات روز نشان می‌دهد که هر رخداد بین‌المللی، به‌ویژه در اروپا و آمریکا به‌نوعی با مسائل منطقه غرب آسیا مرتبط است؛ از اعتراضات در اروپا گرفته تا تنش‌های روسیه و آمریکا که بازتابی از بحران‌های خاورمیانه به‌شمار می‌روند.
وی افزود: در دو سال گذشته، مهم‌ترین مسئله بین‌المللی، فاجعه انسانی در غزه و نسل‌کشی در فلسطین اشغالی بوده است. باوجود تلاش رسانه‌های جریان اصلی برای کم‌رنگ‌کردن این فاجعه، ابعاد انسانی و سیاسی آن، چنان گسترده است که همچنان در صدر اخبار جهانی قرار دارد.
بقائی تصریح کرد: نشست اخیر شرم‌الشیخ در واقع تلاشی بود از سوی برخی قدرت‌ها برای کاهش فشار افکار عمومی جهانی بر رژیم صهیونیستی و حامیان آن، اما این رژیم به‌طور ذاتی قادر به پایبندی به آرامش و تعهدات نیست؛ چنان‌که تنها در مدت کوتاهی، بیش از ۱۰۰ مورد نقض آتش‌بس ثبت شده و صد‌ها غیرنظامی دیگر در حملات ارتش صهیونیستی کشته یا زخمی شده‌اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه با اشاره به اهمیت جایگاه ایران در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی گفت: موضوع هسته‌ای ایران همچنان یکی از مسائل کلیدی سیاست خارجی کشور و عرصه جهانی است.
وی تأکید کرد: پس از ده سال، قطعنامه ۲۲۳۱ به پایان خود رسید و از منظر جمهوری اسلامی ایران، این موضوع نه بر اساس برداشت سیاسی بلکه بر پایه استدلال حقوقی و منطقی خاتمه یافته است. در مقابل، برخی قدرت‌های غربی تلاش دارند وضعیت پیشین را حفظ کنند، اما واقعیت آن است که در تاریخ هشتادساله سازمان ملل متحد، نمونه مشابهی وجود ندارد که کشوری تحت تحریم توانسته باشد چنین شکافی را در اجماع جهانی ایجاد کند.
بقائی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر اصول حقوق بین‌الملل و بهره‌گیری از توان دیپلماسی فعال خود، توانسته حمایت دو عضو دائم شورای امنیت را در مخالفت با تفسیر و رویکرد غربی‌ها نسبت به بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده جلب کند.
وی افزود: این امر نشانگر وزن سیاسی، جایگاه راهبردی و توانمندی دیپلماتیک ایران در صحنه بین‌المللی است و بیانگر آن است که کشورمان یکی از محور‌های تعیین‌کننده در شکل‌دهی به معادلات جهانی محسوب می‌شود.
نگرانی از گسترش بی‌ثباتی در همسایگی
بقائی در ادامه با توجه به درگیری پاکستان و افغانستان اظهار داشت: اختلافات منطقه‌ای دیر یا زود باید به نحوی مدیریت و حل‌وفصل شوند و تداوم جنگ و درگیری به هیچ‌وجه به نفع منافع ملی ایران نیست.
وی با اشاره به ثبات نسبی در آسیای مرکزی و قفقاز تأکید کرد: اختلاف ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید با مراقبت و سازوکار‌های مؤثر مدیریت شود تا از گسترش بحران جلوگیری صورت گیرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه وضعیت در شامات را نگران‌کننده خواند و گفت: تحولات هفت تا هشت ماه اخیر در سوریه فضای مساعدی فراهم کرده است که رژیم صهیونیستی از آن به‌نفع سیطره‌جویی بهره‌برداری کند.
بقائی این تجربه را ارزشمند و هشداردهنده توصیف کرد که نشان می‌دهد این رژیم هیچ حد و مرزی برای تحقیر و فشار قائل نیست و هر اقدامی را برای تضعیف کشور‌هایی که قصد استقلال در منطقه دارند، به‌کار می‌گیرد.
وی با اشاره به وضعیت لبنان و سوریه گفت: این دو کشور از معدود کشور‌هایی هستند که بخشی از خاکشان تحت اشغال قرار دارد و وقوع نسل‌کشی در غزه در کنار اشغال خاک دیگر کشورها، مصداق بارز بی‌عدالتی در نظام بین‌الملل است.
بقائی با نگاهی کلان به روند‌های بین‌المللی هشدار داد: شاهد نوعی بازگشت به دورانی هستیم که توسل به زور به‌عنوان ابزار سیاست خارجی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
{$sepehr_key_160951}
یک‌جانبه‌گرایی؛ الگویی خطرناک برای بازیگران کوچک‌تر
سخنگوی وزارت امور خارجه با انتقاد از رفتار‌های یک‌جانبه برخی قدرت‌های بزرگ اظهار داشت: وقتی بازیگران قدرتمند الگوی استفاده از زور، تحریم و تهدید را انتخاب می‌کنند، کشور‌های کوچک‌تر نیز ممکن است آن را الگوبرداری کنند.
وی به اظهارات اخیر برخی چهره‌های سیاسی غربی اشاره کرد و گفت: این رویکرد‌ها می‌تواند حقوق بین‌الملل و اصول منشور ملل متحد را به حاشیه ببرد و صلح از طریق قدرت را به‌عنوان معیاری ناصحیح و زورمدار ترویج کند.
بقائی رفتار‌های اخیر در عرصه اقتصادی بین‌المللی را نیز نمودی از سیطره زور بر روابط میان کشورها توصیف کرد و به نقض قواعد سازمان جهانی تجارت اشاره نمود که با تصمیمات یک‌جانبه و گاهی توییت‌محور، تعرفه‌ها و قواعد معمول به‌سرعت تغییر می‌کند. این روند را نمونه‌ای از کنار گذاشته شدن ضمانت‌های چندجانبه‌گرایی می‌توان خواند.
گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رد میل برنامه ایران به نظامی‌شدن
سخنگوی وزارت امور خارجه با مرور تاریخی پرونده هسته‌ای و تحریم‌های علیه ایران، یادآور شد: فشار‌ها و تحریم‌ها پدیده‌ای تازه نیست و به چند دهه قبل بازمی‌گردد.
وی تأکید کرد: طرح موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت هرگز مبتنی بر احراز نظامی‌سازی برنامه هسته‌ای کشور نبوده و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تاکنون میل برنامه ایران به نظامی‌شدن را تأیید نکرده‌اند. بقایی بر حسن نیت جمهوری اسلامی در اجرای تعهدات بین‌المللی و نیز واکنش هوشمندانه و متقابل کشور در برابر بدعهدی‌ها تأکید کرد.
بقائی یادآور شد: باوجود تحریم‌ها، فشار‌ها و حتی حملات نظامی اخیر، ایران و ملت آن در مقابله با اهداف خصم ناکام مانده‌اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به گسترش رفتار‌های مبتنی بر قلدرمآبی در عرصه روابط بین‌الملل گفت: امروز زورگویی به یکی از پرکاربردترین مفاهیم در ادبیات سیاسی و رسانه‌ای جهان تبدیل شده است. این اصطلاح که بیشتر از سوی سخنگویان و تحلیلگران چینی و دیگر کشورها به کار می‌رود، به‌طور مستقیم ناظر بر رفتار‌های ایالات متحده و متحدانش، به‌ویژه رژیم صهیونیستی در منطقه غرب آسیاست.
وی افزود: این رویکرد نه‌تنها مناسبات منطقه‌ای، بلکه کلیت روابط بین‌الملل را دچار تنش و بی‌ثباتی کرده است. کشورها در سراسر جهان از تأثیرات این سیاست‌های سلطه‌طلبانه متضرر شده‌اند و این وضعیت، شکاف‌های عمیقی در تعاملات جهانی پدید آورده است.
اعتراف اروپا به ناتوانی در برابر آمریکا
بقایی با اشاره به تحولات اخیر در اروپا اظهار داشت: چندی پیش صدراعظم آلمان در گفت‌وگویی رسانه‌ای به‌طور ضمنی از ناتوانی و بی‌ارادگی اروپا در برابر سیاست‌های آمریکا سخن گفت. او اعتراف کرد که اتحادیه اروپا حتی اگر اراده‌ای برای تأثیرگذاری در تحولات خاورمیانه داشته باشد، از ابزار‌ها و امکانات لازم برای این هدف برخوردار نیست.
به گفته وی، این اظهارات، نشانه‌ای آشکار از بحران استقلال در سیاست خارجی اروپا و نیز عمق وابستگی ساختاری کشور‌های اروپایی به ایالات متحده است؛ بحرانی که نه‌تنها روابط درون‌اروپایی را تضعیف کرده، بلکه موجب شده جایگاه اروپا در تصمیم‌سازی‌های بین‌المللی نیز تزلزل یابد.
تغییرنام «وزارت دفاع آمریکا» به «وزارت جنگ»؛ نشانه‌ای از ماهیت واقعی سیاست واشنگتن
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه با اشاره به تصمیم اخیر واشنگتن برای تغییر نام وزارت دفاع به وزارت جنگ گفت: این اقدام در ظاهر شاید نمادین به نظر برسد، اما از نظر محتوایی بسیار معنادار است. تا پیش از این، مقامات آمریکایی همواره می‌کوشیدند چهره‌ای صلح‌طلب از خود به نمایش بگذارند، اما تغییر عنوان وزارت دفاع پس از چندین دهه نشان داد که سیاست واقعی آمریکا، نه بر پایه دفاع، بلکه بر مبنای جنگ‌طلبی و استفاده از قدرت سخت است.
وی افزود: این تحول گویای آن است که ایالات متحده دیگر تلاشی برای پنهان‌کردن رویکرد تهاجمی خود ندارد و آشکارا از منطق باج‌خواهی و سلطه‌جویی در سیاست خارجی پیروی می‌کند.
ایران، محور تاریخی تحولات منطقه‌ای و جهانی
بقائی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به موقعیت تاریخی ایران در نظام بین‌الملل تصریح کرد: مرور تاریخ معاصر نشان می‌دهد که کشور ما همواره در کانون تحولات منطقه‌ای و جهانی قرار داشته است.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، نخستین قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، به درخواست خروج نیرو‌های روس از شمال ایران اختصاص داشت. جالب آنکه حتی در دوران پیش از سازمان ملل، جامعه ملل نیز نخستین پرونده‌های خود را با موضوع ایران آغاز کرده بود. این واقعیت‌ها نشان می‌دهد که ایران همواره نقطه‌ای محوری در معادلات بین‌المللی بوده است.
بقایی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: بحث‌هایی که امروز از سوی برخی محافل مطرح می‌شود، در واقع دیگر ارزشی ندارد، چراکه دشمن، کار خود را می‌کند و ذاتاً دشمنی می‌ورزد. اما در مقابل، ما نیز در این مسیر هم مجهزتر شده‌ایم، هم نقاط قوت و ضعف خود را شناخته‌ایم و هم یاد گرفته‌ایم چگونه تاب‌آوری ملی را تقویت کنیم. این مسیر، مسیری است که باقدرت ادامه خواهد یافت.
جامعه ایران، تک‌صدایی نیست؛ بلکه پویا و زنده است
معاون وزیر امور خارجه تأکید کرد: یکی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران این است که جامعه‌ای تک‌صدایی ندارد، بلکه جامعه‌ای پویا و چندصدایی است که در آن، همه نظرات خود را آزادانه بیان می‌کنند؛ چه در حوزه رسانه و چه در جامعه مدنی.
وی افزود: ممکن است برخی از این نظرات مورد پسند من نباشد، اما همین اختلاف دیدگاه‌ها باعث پویایی جامعه شده است. انسجام و همدلی مردم در دفاع از کشور، به‌ویژه در مواجهه با تهاجمات اخیر، نتیجه همین جامعه مدنی فعال است.
بقایی درباره جایگاه دیپلماسی در سیاست خارجی گفت: سیاست اعلامی و اعمالی جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه دوگانه نبوده است. زمانی که به این جمع‌بندی رسیدیم که دیپلماسی می‌تواند به تأمین منافع ملی کمک کند، بدون تردید از آن استفاده کردیم. تشخیص زمان و شکل به‌کارگیری دیپلماسی، تصمیمی جمعی در سطح کلان نظام است.
مذاکره فقط برای توافق نیست
بقایی با اشاره به روند مذاکرات در مقاطع مختلف تصریح کرد: مذاکره تنها برای دستیابی به توافق نیست. گاهی مذاکره برای تبیین مواضع، گاهی برای اتمام‌حجت و گاهی برای مدیریت بحران صورت می‌گیرد. بنابراین، هدف نهایی ممکن است رسیدن به توافق باشد، اما مسیر آن متفاوت است.
وی خاطرنشان کرد: ما هیچ‌گاه از مواضع اصولی خود کوتاه نیامده‌ایم؛ اگر چنین بود، امروز با این سطح از فشار‌ها و تهدید‌ها روبه‌رو نمی‌شدیم. تصمیم به مذاکره و بهره‌گیری از دیپلماسی، تصمیمی جمعی در سطح نظام است و وزارت خارجه به عنوان چشم و گوش نظام در عرصه بین‌الملل، موظف است در این مسیر، کارشناسی و تخصصی عمل کند.