به گزارش شهرآرانیوز، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در گزارشی آورده است: در عصر شبکه‌های اجتماعی و دسترسی بی‌سابقه به اینترنت، خانواده‌ها بیش از هر زمان دیگری با چالش‌های اخلاقی و هویتی مواجه شده‌اند.
نوجوانانی که میان ارزش‌های خانوادگی و الگو‌های زندگی دیجیتال سردرگم هستند، والدینی که نمی‌دانند چگونه گفت‌و‌گو کنند و بحران‌هایی که می‌توانند بنیان خانواده را تهدید کنند.
چالش‌های جدید خانواده‌ها در عصر جهانی‌شدن
خانواده، به‌عنوان نهاد اصلی تربیت و انتقال ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی، امروزه با تحولات شگرف اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیک روبه‌روست. افزایش آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، خشونت خانگی، طلاق و بحران‌های اقتصادی وهمچنین تغییر نگرش‌ها نسبت به هنجار‌ها و نقش‌های جنسیتی، خانواده‌ها را در مواجهه با چالش‌های اخلاقی نوپدید دچار پیچیدگی کرده است.
از مهم‌ترین این چالش‌ها می‌توان به تأثیر فضای مجازی و رسانه‌ها اشاره کرد، کاهش کیفیت ارتباطات خانوادگی، انزوای اجتماعی، دسترسی آسان نوجوانان به محتوای نامناسب و ایجاد تعارضات بین‌نسلی ارمغان فضای مجازی برای نهادی به‌نام خانواده بوده است.
{$sepehr_key_161752}
بحران هویت جنسی و جنسیتی چالش‌های اخلاقی نوپدید محسوب می‌شود، به‌طوری که نوجوانان و جوانان در مواجهه با الگو‌های مختلف اجتماعی و رسانه‌ای، دچار سردرگمی و شک در هویت خود می‌شوند، همچنین تغییر نگرش نسبت به روابط عاطفی و جنسی از دیگر چالش‌های اخلاقی نوپدید است، دسترسی به محتوای پورن و تبلیغات رسانه‌ای باعث شکل‌گیری رفتار‌های پرخطر و سردرگمی اخلاقی می‌شود.
تجارب خانواده‌ها در مواجهه با چالش‌ها
بر اساس پژوهش‌های صورت‌گرفته در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، خانواده‌ها در مواجهه با چالش‌های اخلاقی نوپدید از راهبرد‌های مختلفی همچون گفت‌وگوی باز و مستمر، آموزش تدریجی و مستمر، نظارت هوشمند بر فضای مجازی و ارزش‌های فرهنگی و مذهبی استفاده کرده‌اند.
البته خانواده‌هایی که فاقد چارچوب اخلاقی مشخص بودند، با مشکلاتی مانند تناقض در تربیت، سردرگمی فرزندان و افزایش آسیب‌های اخلاقی مواجه شده‌اند.
راهکار‌های موفق خانواده‌ها
نتایج پژوهش‌ها نشان داد والدین موفق از روش‌هایی همچون آموزش مهارت نه گفتن و مقاومت در برابر فشار‌های اجتماعی، تشویق به فعالیت‌های جایگزین و متنوع مانند ورزش، هنر و مهارت‌آموزی، تبیین واقع‌گرایانه خطرات فضای مجازی بدون ایجاد ترس یا اجبار و تقویت هویت فرهنگی و شخصیتی نوجوانان با ارائه الگو‌های مثبت و توضیح ارزش‌ها استفاده کرده‌اند.
همچنین، خانواده‌هایی که گفت‌وگوی باز، اعتماد و تعامل عاطفی داشتند، توانستند فرزندان خود را در برابر بحران‌های اخلاقی و هویتی محافظت کنند.
پیشنهاد‌های عملی برای حمایت از خانواده‌ها
بر اساس یافته‌های پژوهش صورت‌گرفته در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، طراحی دوره‌های والدگری نوین در سرا‌های محله برای افزایش آگاهی و مهارت‌های والدین، توسعه مراکز مشاوره خانوادگی با رویکرد فرهنگی و بومی، تولید محتوای رسانه‌ای آموزشی برای خانواده‌ها درباره تربیت اخلاقی و مدیریت فضای مجازی و حمایت از شکل‌گیری شبکه‌های محلی خانواده‌محور برای تقویت انسجام و همیاری میان خانواده‌ها، چهار محور پیشنهادی در راستای بهبود وضعیت برای شهرداری تهران بوده است.
همچنین بازنگری در سیاست‌های تربیتی مدارس و ایجاد هم‌افزایی میان خانواده، مدرسه و رسانه‌ها ضروری است تا ساختار حمایتی خانواده‌ها با تحولات اجتماعی همسو شود.
این پژوهش نشان داد که خانواده‌ها در مواجهه با چالش‌های اخلاقی نوپدید، نیازمند آموزش، حمایت مشاوره‌ای و ابزار‌های تربیتی مدرن هستند.
ایجاد شبکه‌های حمایتی و ارتقای سواد رسانه‌ای و اخلاقی نوجوانان، می‌تواند خانواده‌ها را در مسیر تربیت صحیح و حفظ انسجام اخلاقی و فرهنگی یاری کند.
منبع: تسنیم