به گزارش شهرآرانیوز؛ حال‌وروز بیمارستان‌های شهر را باید از دریچه نگاه پرتلاطم مهمانانش تماشا کرد، وقتی گرد کمبود تخت و پزشک از یک‌سو و ازسوی دیگر، عرق سرد بی‌عدالتی آن‌هم از جنس سلامت بر جبین بیماران منتظر بهبود می‌نشیند؛ وقتی عدالت در توزیع سرانه‌های درمانی رعایت نمی‌شود و در شهر پرزائر و مجاوری، چون مشهد، فقط از نظر تخت بیمارستانی معادل ۶ هزارو ۲۰۰ تخت کمبود به‌نظر می‌آید.
این داستان، روایت امروز و دیروز مراکز درمانی این شهر نیست؛ ریشه‌ای چنددهه‌ای دارد و همچنان همچون بختک بر سینه مشهد و مشهدی سایه انداخته است و گلوی مبتلایان به رفت‌وآمد‌های بیمارستانی را می‌فشارد.
شهری که در باب جمعیتش هم حرف‌وحدیث‌های زیادی مطرح است؛ از آخرین آمارگیری نفوس‌ومسکن حدود یک دهه می‌گذرد و جمعیت مشهد روی کاغذ همان ۳ میلیون‌و ۵۰۰ هزار نفر باقی است، با این حال نیم‌نگاهی به نرخ بالای حاشیه‌نشینی و مهاجرت داخلی و خارجی به این شهر، در همین مدت نشان می‌دهد که عدد واقعی جمعیت دومین کلان‌شهر ایران، حالا احتمالا به ۶ میلیون نفر هم می‌رسد.
این را اگر بگذارید کنار آمار چندده‌میلیونی زائر و مسافری که سالانه به این شهر پای می‌گذارند، اوج کمبود‌های سرانه‌ای به‌ویژه در حوزه بهداشت و درمان، بیشتر توی ذوق می‌زند.
هشدار استاندار درباره سرانه درمانی مشهد
استاندار خراسان رضوی نیز چند روز قبل در نشست با هیئت رئیسه دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به صراحت سراغ کمبود سرانه‌های درمانی این شهر رفت و درباره نارسایی موجود در شریان حیاتی خدمات رسانی در این حوزه، زبان به گلایه گشود.
غلامحسین مظفری در این جمع گفت: مشهد از ۲۲استان کشور جمعیت بیشتری دارد و میزبان جمع زیادی از زائران و مسافران است، بنابراین باید برای افزایش سرانه درمانی که کمبود آن نگران کننده به نظر می‌رسد، راهی پیدا کنیم. به گفته استاندار خراسان رضوی، باید به جای گلایه مندی، همه مدیران تلاش کنند؛ در بسیاری از شاخص‌ها در استان باتوجه به جمعیت شناوری که به آن سفر می‌کنند، عقب هستیم و چاره این مشکل، همت مضاعف مدیران دستگاه‌های اجرایی را می‌خواهد.
ضعف در زیرساخت‌ها
براساس آماری که کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی دراختیار ما گذاشته است، جمعیتی بیش از ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر تحت پوشش خدمات بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار دارند که به این عدد باید جمعیت شناور زائران را نیز اضافه کرد.
مقایسه جمعیت ثابت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد با سایر دانشگاه‌های علوم پزشکی بزرگ کشور، نشان می‌دهد که با درنظر گرفتن جمعیت ثابت تحت پوشش، این دانشگاه در رتبه دوم قرار دارد و با اضافه شدن جمعیت شناور، می‌توان گفت این مجموعه بیشترین جمعیت تحت پوشش را در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی داراست.
اما ماجرا از همین نقطه شروع می‌شود؛ از مقایسه همین شاخص‌های کلیدی که بالاوپایین کردن هرکدامشان، ضعف زیرساختی بهداشت و درمان شهرستان مشهد را به رخ می‌کشد؛ البته این مشکل فقط معطوف به مشهد نیست و سایر شهر‌ها و شهرستان‌های خراسان رضوی نیز از این بی مهری رنج می‌برند که در همین مجال به گوشه‌ای از این بی عدالتی درمانی اشاره می‌کنیم.
سرانه ناچیز بیمارستان‌ها
براساس آمار سامانه صدور پروانه‌ها و مدیریت اطلاعات مؤسسات وزارت بهداشت، ۳۹ بیمارستان در شهرستان مشهد مشغول درمان و مداوای بیماران مختلف هستند که سرانه بیمارستانی این شهرستان را معادل یازده بیمارستان به ازای ۱۰۰ هزارنفر جمعیت قرار می‌دهد؛ این عدد کمتر از میانگین کشوری سیزده بیمارستان به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.
البته همه آمار‌های سرانه‌ای مربوط به درمان و بهداشت شهر مشهد، در زمره آمار منفی قرار ندارد و گواه آن را در کمال تعجب باید تعداد تخت‌های بیمارستانی موجود این شهر دانست. آمار‌ها حکایت از وجود ۹ هزارو ۳۳۳ تخت درمانی فعال در این شهرستان دارد.
سرانه تخت درمانی مشهد، معادل ۶/۲ تخت درمانی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است؛ چیزی بیشتر از میانگین کشوری که عدد ۱/۲ تخت به ازای هزار نفر جمعیت را نشان می‌دهد، با این حال مقایسه تعداد تخت بیمارستانی شهرستان مشهد با میانگین کشور‌های سازمان توسعه وهمکاری اقتصادی، نشان دهنده کمبود بیش از ۶ هزارو ۲۰۰ تخت درمانی در این شهرستان است.
در خراسان رضوی نیز شاخص تعداد تخت‌های بیمارستانی نسبت به جمعیت استان، معادل ۱/۲ تخت به ازای ۱۰۰۰ نفر جمعیت است که این استان را در رتبه یازدهم نسبت به سایر استان‌های کشور قرار می‌دهد. پرواضح است که این جایگاه در شأن استان بزرگی، چون خراسان رضوی با جمعیت ثابتی بالغ بر ۶ میلیون نفر (براساس آخرین سرشماری نفوس ومسکن سال ۱۳۹۵) نیست.
{$sepehr_key_161764}
ناترازی پزشک
کمبود‌های درمانی مشهد و خراسان رضوی فقط منحصر به بیمارستان‌ها نیست؛ به گفته حجتالاسلام والمسلمین نصرا... پژمان فر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ و نماینده مشهدوکلات در مجلس شورای اسلامی، بررسی سرانه پزشک خراسان رضوی به تفکیک سرانه پزشک عمومی و سرانه پزشک متخصص و مقایسه آن با سایر استان ها، نشان می‌دهد که سرانه پزشک در این استان از میانگین کشور پایین‌تر است.
پژمان‌فر می‌افزاید: سرانه پزشک عمومی در خراسان رضوی، ۱۰۴ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است، درحالی که میانگین کشور عدد ۱۲۰ پزشک را به ازای ۱۰۰ هزار نفر نشان می‌دهد. همچنین سرانه پزشک متخصص در این استان، معادل ۶۹ پزشک و میانگین کشور برابر با ۷۶ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است.
او بر این نکته نیز تأکید می‌کند که سرانه پزشک در ایران درمقایسه با سایر کشور‌ها نیز وضعیت نامناسبی دارد و بسیاری از مناطق کشور با کمبود پزشک روبه رو هستند.
وضعیت لق سرانه دندان پزشک
نماینده مشهد وکلات در مجلس شورای اسلامی سرانه حضور دندان پزشک در خراسان رضوی را نیز نامناسب می‌داند و می‌گوید: این سرانه معادل ۳۹ دندان پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است که این میزان، کمتر از میانگین کشور یعنی ۴۲ دندان پزشک است؛ البته این موضوع نیز همچون سرانه پایین ناترازی پزشک، چالشی کشوری است و در تمامی استان‌ها با این مسئله مواجه هستیم.
درحال حاضر میانگین سرانه دندان پزشک در کشور‌های اروپایی، بیش از دوبرابر این شاخص در ایران است. وی اضافه می‌کند: درنتیجه این کمبود، دسترسی به خدمات درمانی دندان پزشکی دچار اختلال است و شاخص از دست دادن دندان در ایران درمقایسه با کشور‌های دیگر، وضعیت نامناسبی دارد؛ به نحوی که بیش از نیمی از سالمندان کشور به طورکامل بی دندان هستند.
تهدیدی به نام کمبود ۱۰۰۰ پرستار
کادر درمان و خط مقدم نظام سلامت یعنی پرستاران مشهدی هم از گزند این چالش درامان نمانده‌اند؛ به گفته عضو هیئت مدیره نظام پرستاری مشهد، با وجود صدور مجوز جذب ۱۰۰۰ نیروی شرکتی در گروه پرستاری از سمت استانداری و شورای تأمین استان و همچنین افزایش ۴/۲ درصدی مبلغ اضافه کاری از آبان سال گذشته -که مبلغ آن را حداقل به ۵۰هزار تومان رساند- همچنان کمبود پرستار به میزان ۴۰درصد در مراکز درمانی گزارش می‌شود.
آن طور که حمید نخعی گفته است: وزارت بهداشت ضریب اشتغال پرستار را به ازای هر تخت در ۲۴ساعت، ۸/۱ تا ۹/۱ پرستار تأیید کرده، اما در مشهد این ضریب نزدیک به یک پرستار است که نشان دهنده کمبود حدود ۴۰درصدی اشتغال پرستاران در شهرمان است؛ البته این ضریب در بیمارستان‌های مختلف، متفاوت است.
وضعیت اورژانسی اورژانس
از کنار سرانه‌های درمانی شهر مشهد که بگذریم، وضعیت اورژانس و امور پیش بیمارستانی هم چندان روبه راه نیست و تقریبا می‌توان از واژه «اورژانسی» برای آن استفاده کرد. براساس اطلاعاتی که کمیسیون اصل ۹۰ دراختیار ما قرار داده است، میزان کمبود پایگاه اورژانس در مشهد به ازای هر ۲۵هزار نفر جمعیت، ۷۷/۰ پایگاه است.
با این حال میانگین کشوری، میزان کمبود پایگاه به ازای هر ۲۵هزار نفر، عددی اندک‌تر و معادل ۴۶/۰ کمبود را نشان می‌دهد؛ کمبودی که در مشهد حتی نسبت به سرانه ۶۳/۰ پایگاه در استان هم بدچشمی می‌کند. علی یزدانی، رئیس اورژانس پیش بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأیید کمبود‌های موجود در این زمینه می‌گوید: درحال حاضر به طور تقریبی، به میزان پنجاه پایگاه کمبود داریم و براساس استاندارد‌های موجود، تعداد پایگاه‌های موردنیاز برای پوشش مطلوب این کلان شهر و حومه، باید به ۱۲۰پایگاه برسد.
{$sepehr_key_161765}
خانه‌های بهداشت مشهد؛ عقب‌تر از کشور
جالب است بدانید که سرانه درمانی شهر مشهد و استان خراسان رضوی در برخی شاخص‌های جانبی دیگر همچون وجود خانه‌های بهداشت روستایی، پایگاه‌های سلامت شهری و مراکز بهداشت شهری و روستایی هم نسبت به سرانه کشوری پایین‌تر است.
درحال حاضر در سرانه مشهد از نظر خانه‌های بهداشت روستایی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر، رقم ۴۶/۰ خانه بهداشت ثبت شده است، درحالی که اعداد استانی و کشوری این بخش، ۸۵/۰ خانه بهداشت را نشان می‌دهد. همچنین مشهد به ازای هر ۱۰ هزار نفر، ۷۹/۰ پایگاه سلامت شهری دارد که میانگین استانی و کشوری این بخش به ترتیب ۹۸/۰ و ۲۳/۱ پایگاه سلامت شهری است.
درباره مراکز بهداشت شهری و روستایی مشهد هم همین وضعیت ادامه پیدا می‌کند. درحال حاضر میانگین این شهر در دارا بودن مراکز بهداشت شهری به ازای هر ۱۰ هزار نفر، ۲۶/۰ مرکز و از نظر وجود مراکز بهداشت روستایی، ۱.۱۱ مرکز است، درحالی که ارقام کشوری این دو بخش به ترتیب ۳۶/۰ و ۴۵/۱ مرکز برآورد شده است.
این آمار و ارقام در هر بخش، دردنامه‌ای از کمبود‌های بهداشتی و درمانی شهر و استانی است که سالانه بار میزبانی جمع زیادی از ایرانیان را بر دوش می‌کشد. به زبانی ساده‌تر وقتی یک شهر هر سه سال یک بار ظرفیتی به اندازه یک کشور را در خود جای می‌دهد، باید اسباب و لوازم پذیرایی شایسته را هم از مهمانان خود داشته باشد.
دولت و مجلس از همین امروز باید نگاه واقع گرایانه‌ای به مسائل درمانی شهر مشهد به عنوان یکی از قطب‌های مهم درمانی کشور، به ویژه قطب‌های گردشگری سلامت بیندازند و کمبود‌های موجود را با بودجه ریزی منطقی و عدالت محور و از آن مهم‌تر تخصیص به موقع این اعتبارات جبران کنند.
