به گزارش شهرآرانیوز؛ «آقای وزیر یارانه ندهید ولی ما را با ثروتمندان در یک دهک قرار ندهید.» «دهک ۹ هستم! نه خانه‌ای دارم و نه ماشین. فقط به واسطه حقوق ۲۰ میلیون تومانی در یک شهر کوچک، من را با ثروتمندان جامعه در یک دهک قرار دادند.»
بعد از چالش مجلس با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر سر حذف یارانه سه دهک درآمدی بالا و به جای آن پرداخت کالابرگ الکترونیک از این دست پیام‌ها در روز‌های در فضای مجازی زیاد منتشر شده است. چند روز قبل این موضوع به صحن علنی مجلس شورای اسلامی کشیده شد و بعد از آن واکنش به سخنان وزیر و نمایندگان مجلس شدت گرفت.
این موضوع بهانه‌ای شد تا از چندین نفر با شغل‌های مختلف درباره دهکشان سؤال کنیم. عجیب است، در موارد متعددی افراد با وجود داشتن سرمایه و اشتغال در کار‌های پردرآمد در دهک‌های ۶ یا ۷ قرار دارند و عده‌ای با اینکه نه خانه دارند و نه ماشین در دهک ۹ و حتی در مواردی ۱۰ قرار گرفته‌اند. پیش از این نیز در گزارشی به این موضوع پرداختیم.
یارانه چه دهک‌هایی حذف می‌شود؟
بگذارید برای اینکه دقیق‌تر بدانیم قرار است یارانه چه کسانی حذف شود، بخشی از مکالمه وزیر کار و رئیس مجلس را بازگو کنیم. وزیر کار در سخنان خود در مجلس گفته بود که طبق مصوبه مجلس باید یارانه ۲۷ میلیون نفر حذف شود. نکته این سخن اینجاست که دهک ۱۰ از ابتدا یارانه نمی‌گرفت، پس آیا حرف میدری به معنای حذف یارانه برای سه دهک ۷، ۸ و ۹ است؟
از سوی دیگر رئیس مجلس پاسخ داد دهک‌ها را قانون تصویب کرده است. هفت دهک یارانه دریافت می‌کنند و سه دهک نباید یارانه دریافت کنند. چند سال متوالی هم هست که خلاف قانون انجام می‌شود. تنها این دولت هم نبوده، بلکه دولت قبل هم خلاف قانون عمل کرده است. از اول این دولت هم می‌خواهید این دهک‌ها را حذف کنید. عملا قادر نیستید حذف کنید.
رئیس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: آقای میدری نگویید مجلس به ما گفته است ۲۰میلیون یا ۳۰میلیون یا ۴۰میلیون از یارانه بگیران را کم کنید، مجلس در قانون آورده است که بر اساس نظام تأمین اجتماعی و با آزمون وسع بین ۱۰دهک، ۷دهک را شناسایی کنید. آیا آزمون وسع سنجی را انجام داده‌اید؟ پس طبق گفته رئیس مجلس قرار است یارانه دهک‌های ۸ و ۹ حذف شود.
۲۷ میلیون نفر پردرآمد؟
وقتی حرف از دهک بندی می‌شود، یعنی از حدود ۹۰ میلیون نفر جمعیت ایران هر ۹ میلیون نفر در یک دهک قرار می‌گیرند. یعنی درمجموع اگر بخواهیم دهک‌های ۸ به بعد را با سطح درآمدی بالا در نظر بگیریم ۲۷ میلیون نفر از جمعیت کشور را شامل خواهد شد.
انتقاد برخی کارشناسان از همین نقطه آغاز می‌شود. در جامعه تورم زده ایران که جامعه متوسط روز به روز به زیر خط فقر کشیده می‌شوند و شکاف طبقاتی عمیق‌تر می‌شود، دهک بندی درآمدی معنای خود را از دست خواهد داد. در مواردی شکاف درآمدی میان افراد قرار گرفته در یک دهک فاصله معناداری پیدا خواهد کرد. موضوع دهک بندی نه فقط در این دولت، بلکه از ابتدا مورد نقد بوده است و حالا خود را بیش از گذشته نشان می‌دهد.
فاصله ۲۳ میلیونی از فقر تا ثروت
حدود دو هفته قبل سخنگوی دولت در پاسخ به خبرنگاران گفته بود که خط فقر بر اساس شش شاخص اصلی شامل خوراک، مسکن، پوشاک، حمل ونقل، بهداشت و آموزش محاسبه می‌شود. در سال ۱۴۰۳ خط فقر برای هر یک نفر حدود ۶ میلیون و ۱۲۸ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
حالا این صحبت را در کنار گفته‌های وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی در مجلس قرار دهید. احمد میدری گفته است که هر خانواده سه نفره که در تهران مالک خانه باشد و ۳۰میلیون تومان درآمد داشته باشد، جزو سه دهک بالا قرار می‌گیرد. چناچه خانواده مستأجر باشد با ۴۲میلیون تومان درآمد ماهانه در این دهک قرار خواهد گرفت.
سؤال اینجاست که آیا اجاره مسکن در تهران برای یک خانواده که قرار است در دهک‌های ۷ به بالا قرار بگیرد ۱۲ میلیون تومان است؟ مبنای اجاره بها در محاسبات هنوز بر داده‌های سال۱۴۰۰ است؛ داده‌هایی که در شرایط تورمی امروز دیگر کارایی ندارند. در همین حال، رقم «حق مسکن» کارگران بیش از سه سال است که روی ۹۰۰هزار تومان ثابت مانده، در حالی که همین شاخص می‌تواند در دهک بندی مؤثر باشد.
از این بگذریم. اگر بعد خانوار را ۳ در نظر بگیریم بنا بر گفته‌های سخنگوی دولت خط فقر این خانواده ۱۸ میلیون و ۳۸۴ هزار تومان است. حالا سؤال اینجاست، یعنی تفاوت درآمدی خانواده‌ای که در خط فقر قرار دارد با خانواده‌ای که در دهک پردرآمد جامعه قرار گرفته (با فرض نداشتن مسکن) فقط در حدود ۲۳ میلیون تومان است؟
{$sepehr_key_163785}
چطور برای حذف یارانه انتخاب می‌شوید؟
همان طور که پیش از این گفتیم، نحوه انتخاب این افراد و مبنای تصمیم هنوز شفاف نیست و توضیحات ضدونقیض مسئولان، تنها ابهام را بیشتر کرده است.
به گفته احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خانوار‌هایی که پس از کسر اجاره بها بیش از ۱۰میلیون تومان سرانه درآمد دارند، مشمول حذف یارانه می‌شوند. یعنی اگر یک خانواده سه نفره پس از کسر اجاره ۳۰میلیون تومان درآمد داشته باشد، دیگر یارانه‌ای دریافت نمی‌کند. از سوی دیگر حدود سه ماه قبل حسن نوروزی، رئیس سازمان هدفمندی یارانه ها، گفته که از شهریورماه امسال یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی حذف می‌شود تا منابع اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی برای اقشار کم درآمد تأمین شود.
از همان شهریور، پیامک‌هایی با مضمون «سرانه درآمد ماهانه خانوار شما بیش از ۱۰میلیون تومان برآورد شده و واجد شرایط دریافت یارانه نیستید.» برای بسیاری از مردم ارسال شده است؛ پیامکی که به جای توضیح، بیشتر سردرگمی ایجاد کرده است. تصمیم گیری در ابهام اختلاف میان شاخص‌های اعلام شده با مفاد قانون بودجه و نبود معیار دقیق برای محاسبه هزینه اجاره، اعتماد عمومی را خدشه دار کرده است.
افزون بر این، چندگانگی نهادی میان وزارت رفاه، سازمان هدفمندی و سازمان برنامه وبودجه، اجرای هماهنگ طرح را دشوار کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت، نه تنها کارآمدی سیاست‌های حمایتی را تضعیف می‌کند، بلکه شکاف اعتماد میان مردم و دولت را نیز عمیق‌تر می‌کند.
سبد معیشت زیر سایه تورم
حذف یارانه فقط بخشی از ماجراست؛ پرسش مهم‌تر این است که تورم چه اثری بر سبد معیشت دهک‌های مختلف دارد؟ بر اساس گزارش مهرماه مرکز آمار، در سبد خانوار‌های دهک اول، مواد خوراکی ۴۱.۳۵درصد و مسکن ۳۹.۳۸درصد اهمیت دارد. در حالی که برای دهک دهم، این ارقام به ترتیب ۲۱.۲۲ و ۳۲.۸۷درصد است. به زبان ساده، تورم مواد غذایی برای دهک‌های پایین حدود دوبرابر اهمیت بیشتری دارد.
مثلا در مهر گذشته، تورم ماهانه خوراکی‌ها برای دهک اول ۳.۱۳درصد و برای دهک دهم ۱.۶۸درصد بود. در دهک‌های پایین، سهم مسکن نیز بالاتر است و دیگر جایی برای هزینه‌هایی مثل آموزش باقی نمی‌ماند. به همین دلیل، ضریب اهمیت آموزش در سبد دهک‌های کم درآمد نزدیک به صفر است؛ چون خوراک و مسکن، تمام توان آن‌ها را می‌بلعد.
قطع یارانه در انتظار یک میلیون ۷۰۷ هزار نفر در استان
یارانه یک میلیون و ۷۰۷ هزار و ۸۸۶ نفر از ساکنان خراسان رضوی در تصمیمی غیرشفاف در آستانه حذف قرار دارد. طبق آخرین آمار اعلامی تا اردیبهشت امسال تعداد جمعیت یارانه بگیر استان ۶ میلیون و ۶۹۸ هزار و ۷۳۳ نفر است. از این تعداد ۴ میلیون و ۹۹۰ هزارو ۸۴۷ نفر در دهک‌های یک تا هفت قرار دارند. این یعنی یک میلیون و ۷۰۷ هزار و ۸۸۶ نفر از ساکنان خراسان رضوی در دهک ۸ و ۹ قرار دارند. البته طبق آخرین آمار اعلامی تا شهریور یارانه حدود ۲۱۹ هزار نفر از مردم استان حذف شده است.
