به گزارش شهرآرانیوز، سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر استانی خراسان رضوی در حالی برگزار می‌شود که فضای نمایش در مشهد و شهرستان‌های استان، بیش از هر زمان دیگری در تب‌وتاب رشد و بازآفرینی است. داوران این دوره، در ارزیابی‌های خود از آثار رسیده، از تحول محسوس در کیفیت و کمیت تولیدات نمایشی سخن گفته‌اند و این رویداد را یکی از پربارترین دوره‌ها در سال‌های اخیر دانسته‌اند. با این حال، در کنار این روند امیدبخش، نقد‌هایی نیز به تکرار ساختاری، ضعف محتوایی و کم‌توجهی به آموزش‌های تخصصی مطرح شده است؛ مسائلی که همچنان بر مسیر توسعه تئاتر خراسان سایه انداخته‌اند.

مرحله بازبینی آثار «بخش صحنه‌ای» با ۸۵ نمایش و «بخش خیابانی» با ۳۵ نمایش از روز شنبه (سوم آبان‌ماه ۱۴۰۴) با حضور هیئت داوران صورت گرفت.

در این گزارش، دیدگاه‌های رضا حسن‌زاده و حسین ابراهیمی، دو داور این دوره از جشنواره، درباره کیفیت آثار، وضعیت گروه‌های نمایشی و چالش‌های پیش‌روی تئاتر استان مرور می‌شود؛ نگاهی واقع‌بینانه به این پرسش که «تئاتر خراسان رضوی، در مسیر رشد گام برمی‌دارد یا در چرخه تکرار گرفتار شده است؟»

رشد کمی و کیفی آثار

رضا حسن‌زاده، در ارزیابی خود از سطح کیفی آثار این دوره گفت: آثار راه‌یافته به مرحله بازبینی امسال، چه در شهرستان‌ها و چه در مرکز استان مشهد، از نظر کیفی و کمی نسبت‌به سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشته‌اند. خوشبختانه شاهد حضور گروه‌های توانمندی بودیم که اجرای آثارشان نشان‌دهنده پویایی و پیشرفت تئاتر استان است.

وی با اشاره به روند بازبینی آثار افزود: در مجموع طی ۱۴ روز، آثار منتخب از سراسر استان مورد ارزیابی هیئت بازبینی قرار گرفت و تمامی مراحل داوری به‌صورت دقیق و منظم پیش رفت. سطح آثار در مقایسه با دوره‌های گذشته، رشد محسوسی داشته و به نظر می‌رسد در پنج سال اخیر، جشنواره امسال یکی از پربارترین دوره‌ها بوده است.

حسن‌زاده همچنین درباره حضور گروه‌های نمایشی در این دوره اظهار کرد: در این جشنواره، برخی گروه‌هایی که در سال‌های گذشته به دلایل مختلف حضور نداشتند، امسال با استقبال خوبی شرکت کردند و آثار قابل توجهی ارائه دادند. این روند نشان‌دهنده امید و پویایی دوباره در تئاتر استان است و انتظار می‌رود در دوره‌های بعد نیز شاهد مشارکت گسترده‌تر هنرمندان باشیم.

وی در ادامه با اشاره به بخش‌های مختلف جشنواره بیان کرد: در هر دو بخش صحنه‌ای و خیابانی شاهد پیشرفت و ارتقای سطح کیفی آثار بودیم. البته در بخش تئاتر خیابانی هنوز ظرفیت‌های بیشتری برای رشد وجود دارد و انتظار می‌رود هنرمندان برجسته استان در این حوزه فعال‌تر شوند تا ضعف‌های موجود برطرف شود.

این داور تئاتر با ابراز خرسندی از روند انتخاب آثار گفت: هیئت انتخاب در هر دو بخش توانست آثار مناسبی را برای رقابت نهایی برگزیند و سقف ظرفیت تعیین‌شده برای جشنواره به‌طور کامل تکمیل شد. به‌طور کلی، با توجه به رشد کیفی آثار و استقبال هنرمندان، چشم‌انداز تئاتر خراسان رضوی در سال‌های آینده امیدوارکننده است.

{$sepehr_key_164160}

رواج کپی‌کاری و تکرار تکنیک‌های اجرایی

در ادامه، حسین ابراهیمی با تشریح ارزیابی خود از آثار شرکت‌کننده در این دوره، به بیان نکاتی دقیق درباره وضعیت کیفی و کمی تولیدات نمایشی در مشهد و شهرستان‌ها پرداخت و گفت: در مجموع، آثاری که در دو بخش خیابانی و صحنه‌ای از سراسر استان بازبینی شدند، هم از نظر کمی رشد چشمگیری داشته‌اند و هم از نظر کیفی ارتقا یافته‌اند. به‌جرئت می‌توان گفت جشنواره امسال از نظر کیفیت یکی از بهترین دوره‌ها در چهار،پنج سال اخیر خواهد بود.

داور جشنواره تئاتر استانی خراسان رضوی افزود: در شهرستان‌ها آثار بسیار خوبی دیده شد و تلاش و خلاقیت گروه‌های جوان کاملاً مشهود بود. در مشهد نیز در کنار کار‌های شناخته‌شده، گروه‌های تازه‌نفسی حضور داشتند که با ایده‌پردازی خلاقانه وارد عرصه شدند. البته هنوز میان آثار قوی و آثار ضعیف فاصله زیادی وجود دارد، به‌ویژه در مشهد که انتظار می‌رود با این‌همه هنرمند با‌تجربه، آثار ضعیف کمتر دیده شود.

ابراهیمی ادامه داد: در بازبینی حدود ۵۰ تا ۶۰ اثر نمایشی، مشخص شد که این فاصله عمدتاً به دلیل نبود انتقال تجربه و کم‌توجهی به آموزش‌های مستمر است. لازم است دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی با محور مشاهده و نقد آثار بیشتر برگزار شود تا این شکاف میان گروه‌های حرفه‌ای و تازه‌کار کاهش یابد.

وی در تحلیل خود از وضعیت کیفی تئاتر مشهد گفت: در حال حاضر تقریباً تمام پلاتو‌های شهر درگیر تمرین و تولید نمایش هستند، اما از نظر کیفیت، فاصله در دو بعد اجرایی و محتوایی احساس می‌شود. در بخش متون نمایشی، ضعف در محتوا و فنی‌بودن آثار مشهود است. بسیاری از کارگردان‌ها هنوز درک درستی از اقتصاد تئاتر ندارند و به جنبه‌های تولیدی و پایداری مالی گروه‌های خود توجه کافی نمی‌کنند. در حالی‌که تئاتر، اگر قرار است به‌عنوان یک فعالیت جدی و مداوم ادامه یابد، باید تابع اصول اقتصادی باشد و گروه‌ها بتوانند از محل تولید و اجرا، حیات خود را حفظ کنند.

این داور تئاتر افزود: برخی آثار سطحی و بدون هدف مشخص تولید می‌شوند. از هنرمند می‌پرسیم با چه انگیزه‌ای کار را تولید کرده و چه هدفی دنبال می‌کند، اما پاسخ قانع‌کننده‌ای ندارد. نه جنبه سرگرم‌کنندگی دارد، نه ارزش هنری، نه توجیه اقتصادی. این وضعیت نگران‌کننده است و باید در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی استان بازنگری شود.

ابراهیمی یکی دیگر از چالش‌های تئاتر مشهد را رواج کپی‌کاری و تکرار تکنیک‌های اجرایی دانست و اظهار کرد: در بسیاری از نمایش‌ها مشاهده کردیم که گروه‌ها از تکنیک‌های مشابهی استفاده کرده‌اند که پیش‌تر در آثار دیگر جواب داده است. اما چون فلسفه و دلیل استفاده از آن را نمی‌دانند، در کار‌های جدید، این روش‌ها بی‌منطق و نابه‌جا تکرار می‌شود. نتیجه این امر، افت خلاقیت در میان هنرمندان و کاهش تنوع اجرایی در آثار است. لازم است پیشکسوتان و مدیران تئاتر استان نسبت به این روند بازنگری جدی داشته باشند و زمینه بازگشت گروه‌ها به مسیر خلاقیت اصیل را فراهم کنند.

وی با تأکید بر نقش آموزش در ارتقای سطح کیفی نمایش‌های خیابانی گفت: در حوزه تئاتر خیابانی، یکی از مشکلات اساسی این است که بسیاری از گروه‌ها با شاخصه‌ها و پارامتر‌های این نوع تئاتر آشنا نیستند. در واقع، گاهی اثری صحنه‌ای را بدون تغییرات لازم در خیابان اجرا می‌کنند، در حالی‌که هیچ‌کدام از ویژگی‌های تئاتر خیابانی در آن رعایت نشده است. به همین دلیل به دبیرخانه جشنواره پیشنهاد دادیم که از سال آینده، پیش از مرحله بازبینی، دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدتی برای گروه‌های خیابانی برگزار شود تا هنرمندان با اصول و ساختار این نوع تئاتر آشنا شوند.

ابراهیمی با اشاره به کمبود آثار شاخص در تئاتر خیابانی استان تصریح کرد: در بسیاری از شهرستان‌ها اثری که بتوان آن را شاخص این حوزه دانست، نداشتیم. حتی در مشهد هم بیشتر آثار از نظر ساختاری با اصول تئاتر خیابانی فاصله داشتند. این موضوع باید جدی گرفته شود، زیرا ظرفیت و پتانسیل بالایی در این حوزه وجود دارد که در صورت آموزش درست، می‌تواند به فرصت فرهنگی و اجتماعی ارزشمندی تبدیل شود.

وی در پایان با ابراز امیدواری نسبت به آینده تئاتر خراسان رضوی گفت: با وجود همه کاستی‌ها، چشم‌انداز امسال امیدوارکننده است. استقبال گروه‌های جوان، تکاپوی هنری در شهرستان‌ها و تلاش دبیرخانه برای ارتقای کیفیت، نویدبخش برگزاری جشنواره‌ای پربار و موفق است. مطمئنم تماشاگران نیز از تماشای آثار این دوره رضایت خواهند داشت و اگر نقد‌ها و پیشنهاد‌ها به‌درستی مورد توجه قرار گیرد، تئاتر استان می‌تواند در مسیر رشد و تعالی گام‌های بلندتری بردارد.

{$sepehr_key_164161}