یک شهروند مشهدی با استفاده از دستگاهی ساده و خانگی، ضایعات آلی و پوست میوه‌های خانگی را به کمپوست تبدیل می‌کند. او معتقد است این اقدام نه تنها به زباله صفر کمک می‌کند، بلکه منبعی غنی برای تولید خاک مناسب گل و گیاه فراهم می‌آورد و فرهنگ مدیریت پسماند را از خانه تا جامعه ترویج می‌دهد.
به گزارش شهرآرا، پسماند و کاهش زباله‌های خانگی و شهری، از مهم‌ترین چالش‌های محیط زیستی امروز به شمار می‌آید. در این میان، طرح‌های نوآورانه‌ای مانند تولید کمپوست خانگی و استفاده از کمپوستر‌های چرخان می‌توانند نقش مؤثری در کاهش زباله، حفاظت منابع طبیعی و ترویج فرهنگ بازیافت داشته باشند.
گزارش پیش‌رو به دو تجربه موفق در این زمینه می‌پردازد؛ تجربه شخصی سید مسعود هاشمی در تولید کمپوست خانگی و اجرای پایلوت کمپوستر چرخان توسط شهرداری مشهد: سید مسعود هاشمی، کارمند دانشگاه فردوسی و فارغ‌التحصیل رشته بیوشیمی، در گفت‌و‌گو با شهرآرا، درباره علاقه‌مندی خود به محیط زیست و فعالیت‌هایش در زمینه کاهش زباله و تولید کمپوست سخن گفت.
هاشمی که ۵۶ سال دارد، اظهار داشت: علاقه من به گل‌ها و طبیعت، علاقه‌ای عمومی است که از دوران جوانی شکل گرفته و به مرور به سمت فعالیت‌های زیست‌محیطی و تعهد به محیط زندگی سوق پیدا کرده‌ام.
وی درباره شروع فعالیت خود در زمینه تولید کمپوست توضیح داد: برای کاهش هزینه‌ها و استفاده بهینه از پسماند‌های گیاهی در باغچه و اطراف خانه، تصمیم گرفتم ضایعات برگ‌ها و گیاهان خشک شده را جمع‌آوری و آنها را به کمپوست تبدیل کنم. ابتدا از سبد‌های پلاستیکی میوه استفاده می‌کردم و با افزودن مقداری آب و هم زدن مرتب، فرآیند تخمیر و تبدیل به خاک برگ را انجام می‌دادم.
هاشمی افزود: با آشنایی با طرحی که سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد، انجام و یک نمونه هم در اختیار من قرار گرفت، از اوایل سال جاری کمپوست سازی را آغاز کردم. او درباره نحوه کار با این دستگاه گفت: دستگاه دارای دو مخزن شش وجهی است که به صورت دستی کار می‌کند و برای مصرف خانگی طراحی شده است. ضایعات خانگی مانند پوست میوه‌ها و برگ‌های باغچه به نسبت تقریباً ۵۰-۵۰ وارد مخزن می‌شود. با گذشت چند روز فرآیند تخمیر شروع می‌شود و باید هر دو تا سه روز یکبار مواد را هم زد تا به طور یکنواخت تجزیه شود. هاشمی تصریح کرد: مدت زمان تبدیل ضایعات به کمپوست بسته به فصل و دما متفاوت است. در تابستان حدود یک ماه تا یک ماه و نیم طول می‌کشد، اما با سردتر شدن هوا این زمان افزایش می‌یابد. او گفت: این طرح علاوه بر کمک به کاهش زباله‌های خانگی، امکان تولید خاک مناسب برای گل‌ها و گیاهان را فراهم می‌کند و می‌تواند به صورت گسترده‌تری در جامعه مورد استفاده قرار گیرد.
وی درباره تجربه خود در استفاده از دستگاه تولید کمپوست خانگی توضیح داد و به تشریح فرآیند کار و نتایج آن پرداخت. هاشمی اظهار داشت: دستگاه تولید کمپوست دارای دو مخزن است و این امکان را فراهم می‌کند که در حین پر بودن یک مخزن و شروع فرآیند تخمیر، مخزن دوم آماده پر شدن با ضایعات تازه باشد. وی افزود: از آنجا که حجم ضایعات خانگی معمولا کم است، ضایعات تازه را در باغچه به صورت خوشه‌ای جمع‌آوری می‌کنم تا خشک شوند و سپس برای پر کردن مخزن دوم استفاده می‌کنم.
این شهروند درباره میزان تولید کمپوست گفت: من ضایعات را وزنی اندازه‌گیری نکردم ولی بر اساس حجم، معمولاً سه تا چهار بار مخزن دستگاه پر می‌شود. در طول یک ماه، حجم مواد به تدریج کاهش می‌یابد، زیرا ضایعات تجزیه شده و به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌شوند. در نهایت حجم کمپوست به حدود یک سوم حجم اولیه می‌رسد.
هاشمی درباره کیفیت خاک برگ تولید شده توضیح داد: این خاک برگ کیفیت بسیار خوبی دارد و بهتر از خاک‌هایی است که از بیرون خریداری می‌کنیم. عمدتاً این خاک برای گلدان‌ها استفاده می‌شود، زیرا ترکیب خاک مورد نیاز برای هر گل متفاوت است. خاک برگ تولید شده فاقد بوی نامطبوع و حشرات مزاحم است، زیرا حرارت داخل دستگاه بالا بوده و شرایط زندگی حشرات را از بین می‌برد. او درباره بوی تولید شده در فرآیند تخمیر افزود: در ابتدای کار ممکن است بوی خاصی احساس شود، اما این بو در فضای باز مانند حیاط، پشت‌بام یا بالکن قابل حس نیست و به داخل خانه منتقل نمی‌شود.
هاشمی در پاسخ به پرسش درباره استفاده از کمپوست در فضای دانشگاه گفت: هنوز استفاده از این کمپوست را به صورت رسمی در دانشگاه مطرح نکرده‌ام، اما در محیط خانه و نزد خانواده و همسایگان استقبال خوبی شده است. خانواده من که علاقمند به گل و گیاه هستند از این خاک برگ به خوبی استفاده می‌کنند و نیازشان به خرید خاک از بیرون کمتر شده است. وی درباره کیفیت محصول نهایی گفت: دستگاه عملکرد بسیار مطلوبی برای مصرف خانگی دارد. مواد اولیه متنوعی مانند پوست پرتقال و ضایعات گیاهی مختلف که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، استفاده می‌شود که موجب تولید خاک برگ با کیفیت بالا و بافت خوب می‌گردد.
هاشمی بیان کرد: همان‌طور که اشاره کردم، این طرح علاوه بر ضایعات آلی، منبع مناسبی برای تولید خاک برگ با کیفیت است و می‌تواند به صورت گسترده‌تری برای مصارف خانگی و حتی در محیط‌های دیگر کاربرد داشته باشد.
هاشمی درباره تولید کمپوست خانگی با اشاره به تولید خاک برگ اضافی از دستگاه کمپوست‌ساز خود اظهار داشت: علاوه بر مصرف خانگی، مقداری کمپوست اضافی تولید می‌کنم که در سبد‌هایی ذخیره می‌کنم و گاهی به همسایه‌ها، دوستان و فامیل نیز می‌دهم. در یک خانواده چهار نفره معمولاً ضایعات خانگی به اندازه کافی برای تامین نیاز گلدان‌ها تولید می‌شود، اما در صورت داشتن تعداد گلدان‌های بیشتر، می‌توان کمپوست بیشتری تولید کرد. وی درباره اهمیت این فعالیت افزود: من این کار را یک کار دلی می‌دانم و معتقدم که همه ما باید سرزمین خودمان را مثل خانه خود بدانیم. اگر بتوانیم ضایعات را در همان محل تولید مدیریت کنیم، از ورود پلاستیک‌ها و زباله‌های دیگر به طبیعت جلوگیری می‌شود و آلودگی محیط زیست کاهش می‌یابد.