دیگر بر هیچکس پوشیده نیست که دوران «کم‌آبی» سپری شده و وارد مرحله «بی‌آبی» شده‌ایم. هر روز خبر تازه‌ای از وضع بحرانی سدها، خشک‌شدن رودخانه‌ها و مقایسه‌های دردناک از میزان بارش امسال و سال‌های قبل در رسانه‌ها منتشر می‌شود و البته واکنش‌ها نیز به این مسئله متفاوت است؛ برخی آن را ناشی از تغییرات اقلیمی و امری طبیعی می‌دانند، بعضی انگشت اتهام را به سمت دشمنان ایران و خرابکاری‌های فوق‌پیشرفته می‌گیرند و البته مسئولان و رسانه‌ها به‌طور مداوم بر ضرورت صرفه‌جویی منابع آبی موجود تأکید می‌کنند. درحالی‌که همه امیدواریم این روز‌ها هرچه سریع‌تر بگذرد و دوباره باران رحمت الهی از آسمان بر جغرافیای ایران عزیزمان ببارد، بررسی دقیق دلایل شکل‌گیری وضع امروز از دیدگاه تخصصی خالی از لطف نیست.
نمی‌دانم تابه‌حال نام «پُر ارتفاع جنب حاره‌ای» به گوشتان خورده یا نه؛ اما از دیدگاه کارشناسان، این پدیده هم‌اکنون اصلی‌ترین متهم کم‌بارشی در ایران عزیز ماست. این سامانه در واقع مراکز پرفشار از هوایی است که روی هم انباشته و در حاشیه خط استوا سرد می‌شود تا مثل یک سقف نامرئی در لایه‌های فوقانی جو شکل بگیرد. این سقف نامرئی، در عمل مانعی می‌شود برای اینکه رطوبت صعود کند، سرد شود، ابر بسازد و باران ببارد.
وقتی سامانه پُر ارتفاع جنب حاره‌ای در فضای یک کشور باشد، آسمان همیشه صاف می‌ماند، بارندگی رخ نمی‌دهد و علاوه بر این‌ها، حتی مسیر وقوع سامانه‌های بارشی مرسوم و سنتی در جغرافیای جهانی تغییر می‌کند. همین الان، رهگیری نشانه‌های هواشناسی هم تصدیق می‌کنند که سامانه‌های بارشی از مبدأ اقیانوس هند، دریای سرخ و دریای مدیترانه تشکیل می‌شود، اما به جو ایران که می‌رسند، اقلیم ما را دور می‌زنند و بار خود را در موقعیت‌های اطراف تخلیه می‌کنند.
موارد متعددی در قرن معاصر داریم از کشور‌هایی که به سامانه پر ارتفاع جنب حاره‌ای دچار شده‌اند. براساس قاعده کارشناسی، این سامانه در زمستان روی خشکی‌ها و در تابستان روی اقیانوس‌ها قوی‌تر می‌شود و مثل وضعی که امروز ما دچارش هستیم، برای سالیان طولانی در بخش‌هایی از چین و مغولستان در شرق و اردن و مصر در غرب ما حاکم بوده است. به همین دلیل است که می‌گوییم اگرچه نظریه‌پردازی درباره سلاح‌های فوق‌مدرن و خرابکاری‌های سازمان‌یافته دشمنان ممکن است جذاب باشد، اما دلیل کم‌بارشی امروز ما فراتر از این حرف‌ها ریشه متقن و مستدلی در علم هواشناسی دارد.
ختم کلام، این روز‌ها علم هواشناسی آب پاکی را روی دست ما می‌ریزد؛ اولاً سامانه پر ارتفاع جنب حاره‌ای در ایران ما موقتی و گذرا نیست و ثانیاً با توجه به شرایط موجود، میانگین دما در اغلب نقاط کشور تا پایان آذرماه بالاتر از میانگین دهه‌های اخیر خواهد بود. صریح بگویم؛ بدترین وضع بارندگی ما در دهه‌های اخیر حداقل تا پایان آذر نیز ادامه خواهد داشت. به عبارت دیگر، اگر هم باران بیاید، به شکل تجمعی به گونه‌ای پیش می‌رود که هسته اصلی آن متمرکز بر کرانه‌های غربی دریای خزر باشد. در این شرایط، شاید تنها راهکار منطقی، مدیریت منابع موجود باشد. باید صرفه‌جویی کنیم، به این امید که به‌زودی آسمان ایران عزیزمان از ابر‌های متراکم زمستانی تیره‌وتار شده و دل‌هایمان به رحمت الهی دوباره روشن شود.
{$sepehr_key_166838}