مسئله بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری، در دهه‌های اخیر از اولویت اصلی حاکمیت‌های ملی و محلی بوده است. طبق آمار، بیش از ۱۴۰هزار هکتار از عرصه‌های شهری کشور در بافت‌های ناکارآمد قرار دارد و بیش از ۳۰درصد جمعیت کشور در این بافت‌ها ساکن هستند. کلان‌شهر مشهد، پس از تهران و تبریز، سومین شهر از لحاظ میزان پهنه‌های بافت فرسوده و ناکارآمد شهری با حدود ۱۶ درصد از مساحت محدوده شهر است.
در این میان، محله وکیل‌آباد در غرب مشهد با قدمتی بیش از نیم‌قرن، یکی از محلات هدف بازآفرینی شهری مشهد است که به‌رغم برخورداری از سرمایه‌های اجتماعی، فرهنگی و تاریخی فراوان، با مشکلاتی همچون کمبود خدمات محلی، نفوذپذیری پایین و ضعف در ساختار شبکه معابر، فرسودگی ابنیه، ریزدانگی و... روبه‌روست. به همین دلیل، این محله نتوانسته است از ظرفیت‌های مکانی خود مانند هم‌جواری با محور وکیل‌آباد، پارک ملی چهل‌بازه، پارک وکیل‌آباد، تپه سنگی، ییلاقات طرقبه‌وشاندیز و... بهره‌مندی مناسبی داشته باشد.
بافت محله آبکوه نیز با عرصه‌ای حدود ۳۱ هکتار و مشتمل بر ۱۶۸۸ خانوار، در منطقه یک مشهد، ازجمله محلاتی است که باوجود قرارگیری در مرکز نوین شهری مشهد و پهنه با الگوی سکونت خانوار‌های گروه‌یک درآمدی، از مسائلی مشابه رنج می‌برد. از سال ۱۳۹۱ براساس طرحی که برای نوسازی برمبنای شاخص‌های فرسودگی آن زمانِ بافت تهیه شده، قرار بود بر اساس روش‌های مرسوم اعم از تملک اراضی، بازگشایی معابر و احداث خدمات، هم‌زمان با تجمیع قطعات ریزدانه، نوسازی شود.
تاکنون ۳۹ درصد از اراضی این محله، معادل ۷۴۲ قطعه، توسط شهرداری مشهد تملک شده است. با توجه به ویژگی‌ها، ظرفیت‌های فرهنگی-هویتی و وجود سرمایه ها‌ی اجتماعی قوی در محله‌های وکیل‌آباد و آبکوه، اتخاذ رویکرد مشارکتی و استفاده از نظرات مردمی در فرایند شناخت و تهیه طرح ضرورت یافت؛ بنابراین معاونت شهرسازی برآن شد تا الگو و مدلی نوین برای ایجاد زمینه مشارکت هرچه بیشتر شهروندان در فرایند تهیه و تصویب طرح‌های محلات، پایه‌ریزی و تجربه کند.
{$sepehr_key_168179}
در این الگو از گام اول که شناخت مسائل محله است تا بررسی مسائل راهبردی، نیازسنجی و... تا گام انتهایی که تدوین جزئیات شامل اسناد اصلی کاربری زمین و فعالیت، سلسله‌مراتب دسترسی، تراکم ساختمانی و ضوابط و مقررات است، جلسات استماع عمومی در مساجد و با حضور گروه‌های مختلف مؤثر و ذی‌نفع ازجمله ساکنان، شورای اجتماعی و معتمدان محله، مدیران و متخصصان شهری برگزار شد و شهروندان مشارکت‌پذیری چشمگیری داشتند.
درنهایت، طرح‌های اصلاح‌شده براساس نظرات مردمی به‌عنوان ذی‌نفعان اصلی آن در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید تا این دو محله تاریخی به سمت چشم‌انداز ترسیم‌شده آن، یعنی «محله‌ای امن، پایدار و سرزنده» در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی از طریق بازآفرینی پایدار گام بردارند.