به گزارش شهرآرانیوز، حرم نورانی امام رضا (ع) سالانه میزبان میلیون‌ها دل‌باخته‌ای است که از سراسر ایران و اقصی‌نقاط جهان برای زیارت امام هشتم خود راهی مشهد مقدس می‌شوند. طبق آمار‌های رسمی، این بارگاه منور حداقل ۲۰ میلیون زائر در سال دارد و در برخی سال‌ها شمار زائران به ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر نیز می‌رسد.
این حجم عظیم ورود و خروج، در کنار اقامت و حضور طولانی زائران در صحن‌ها و رواق‌ها، نشان می‌دهد که مدیریت چنین مجموعه‌ای تنها یک کار خدماتی نیست، بلکه نوعی عملیات بزرگ انسانی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌آید؛ عملیاتی که باید لحظه به لحظه برنامه‌ریزی، هدایت و کنترل شود تا کوچک‌ترین خللی در مسیر زیارت ایجاد نشود.
جایگاه ویژه غذای حضرتی بین دیگر خدمات حرم
در میان صد‌ها خدمتی که در آستان قدس رضوی انجام می‌شود، غذای متبرک حرم یا همان «غذای حضرتی» جایگاهی ویژه دارد. این غذا، که از نذورات مردم تهیه می‌شود و به‌نوعی نماد تبرک و توسل به امام رضا (ع) است، سال‌هاست برای زائران حکم هدیه‌ای آسمانی دارد. بسیاری از زائران مسیر‌های طولانی طی می‌کنند تا ساعتی را در جوار حرم باشند و اگر توفیق یابند که از غذای حضرتی بهره‌مند شوند، آن را نشانه لطف امام می‌دانند.
با این حال، ناآگاهی درباره شیوه صحیح دریافت غذا باعث شده تعداد زیادی از زائران به امید دریافت غذای متبرک، به خدام، دفاتر نذورات، دفاتر خدماتی و حتی دفاتر اجرایی آستان قدس مراجعه کنند و در نهایت با پاسخ منفی میدانی روبه‌رو شوند. این در حالی است که هیچ‌یک از این مسیر‌ها راه دریافت غذا نیست.
نرم‌افزار نسیم رضوان تنها مسیر رسمی دریافت غذا
برای مدیریت شفاف، عادلانه و دقیق توزیع غذای حضرتی، آستان قدس رضوی از چند سال پیش نرم‌افزار «نسیم رضوان» را راه‌اندازی کرده است؛ نرم‌افزاری که اکنون تنها مسیر رسمی ثبت‌نام دریافت غذای متبرک محسوب می‌شود. زائران کافی است این برنامه را روی گوشی خود نصب کرده و پس از وارد کردن اطلاعات، در فرآیند پیش‌ثبت‌نام قرار گیرند.
طبق مقررات، از ساعت ۷ صبح تا ۸ شب هر روز، امکان ثبت درخواست برای روز بعد وجود دارد. به محض تکمیل ظرفیت سامانه، درخواست فرد در حالت ثبت‌شده باقی می‌ماند تا ساعت ۸ شب فرا برسد؛ زمانی که سامانه به‌صورت کاملاً رندوم و بر اساس قرعه اسامی دریافت‌کنندگان را اعلام می‌کند. هیچ افراد، کارمندان، خدام یا واسطه‌ای در این انتخاب نقشی ندارند و همه چیز به‌صورت خودکار و با رعایت عدالت انجام می‌شود. همین امر باعث شده ساختار سنتی و در برخی موارد ناعادلانه گذشته کنار گذاشته شود و امروز هر فرد صرف‌نظر از موقعیت اجتماعی، مالی یا ارتباطات برای دریافت فیش در یک صف مشترک و برابر قرار گیرد.
{$sepehr_key_170556}
جایگاه نذر غذا و فیش‌های محدود نذری
در کنار سامانه نسیم رضوان، آستان قدس رضوی سال‌هاست طرح نذر غذای متبرک را اجرا می‌کند. در این طرح، هر فردی می‌تواند مبلغی به نیت اطعام زائران امام رضا (ع) پرداخت کند. این نذر‌ها یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین هزینه‌های غذای حضرتی هستند.
در دو حالت ممکن است فرد ناذر فیش غذا دریافت کند، اول قصد کند بخشی از غذای نذری را خود یا خانواده‌اش مصرف کنند. دوم به‌طور مشخص درخواست دریافت فیش داشته باشد.
با این حال، تجربه نشان می‌دهد بیشتر ناذران ترجیح می‌دهند کل نذرشان صرف اطعام زائران دیگر شود و خودشان فیش دریافت نمی‌کنند. به همین دلیل، تعداد فیش‌هایی که در دفاتر نذورات صادر می‌شود بسیار محدود است و این فیش‌ها جایگزین سامانه نسیم رضوان نیستند.
چرا نام من در سامانه انتخاب نشد؟
سؤالی که هر روز در صحن‌ها و رواق‌ها تکرار می‌شود این است: «چرا نام من در سامانه انتخاب نشد؟» پاسخ این سؤال ساده است: ظرفیت محدود، تقاضای بسیار زیاد. چند آشپزخانه صنعتی آستان قدس توان طبخ میانگین ۲۰ هزار پرس غذا در روز را دارند. اما این عدد میانگین است و ترکیب آن به این صورت است که در روز‌های عادی حدود ۱۰ هزار پرس، و در روز‌های شلوغ حدود ۳۰ هزار پرس یا بیشتر غذا طبخ می‌شود.
در مقابل، حضور زائران در حرم در روز‌های عادی سال حدود ۸۰ هزار نفر در روز و در ایام خاص مانند میلاد امام رضا (ع)، دهه کرامت، شهادت حضرت، نوروز یا تعطیلات مناسبتی، گاه به چند صد هزار نفر می‌رسد. طبیعی است که امکان تأمین غذای متبرک برای همه وجود ندارد.
اگر قرار بود غذای حضرتی بدون نظم و سامانه توزیع شود، انبوهی از ازدحام، صف‌های طولانی، مشکلات امنیتی و نارضایتی‌ها به وجود می‌آمد. اما با طراحی سیستم هوشمند نسیم رضوان، این امکانات محدود به شکلی هدفمند، منظم و عادلانه توزیع می‌شود.
تلاش شبانه‌روزی در آشپزخانه‌های حرم
کمتر کسی می‌داند پشت‌صحنه پخت این غذای متبرک چه حجم عظیمی از فعالیت‌های انسانی و صنعتی در جریان است. آشپزخانه‌های مرکزی آستان قدس، مجموعه‌هایی کاملاً صنعتی، مجهز و مدرن هستند که در آنها ده‌ها خادم افتخاری و پرسنل رسمی از ساعات اولیه صبح تا پایان شب مشغول کارند.
در این آشپزخانه‌ها مواد اولیه به‌طور روزانه و با استاندارد‌های بهداشتی ویژه تامین می‌شود. پخت غذا به‌صورت متمرکز و با دستگاه‌های بزرگ صنعتی انجام می‌گیرد. فرآیند نظارت شامل کنترل کیفیت، بهداشت و توزیع، با دقت بالا پیگیری می‌شود. ظرفیت تولید در روز‌های خاص به‌صورت مدیریت‌شده افزایش می‌یابد.
تمام این فرآیند گواه آن است که غذای حضرتی تنها یک وعده غذا نیست، بلکه نتیجه یک نظام دقیق، پاکیزه و مبتنی بر نیت‌های الهی است، نیت‌هایی که در قالب نذرهای مردم شکل می‌گیرد و در آشپزخانه‌های حرم به عطر خدمت و اخلاص درمی‌آید.
عدالت؛ بزرگ‌ترین دستاورد نسیم رضوان
تا چند سال قبل، بخشی از زائران با اتکا به ارتباطات، آشنایی با برخی افراد یا حضور مکرر در مکان‌های خاص، شانس بیشتری برای دریافت غذای حضرتی داشتند. این وضعیت ناخودآگاه نوعی نابرابری ایجاد می‌کرد. اما اکنون، با اجرای سیستم الکترونیک، تمام زائران در یک بستر مشترک قرار گرفته‌اند و هیچ‌کس حتی خدام امکان اضافه کردن نامی خارج از چارچوب را ندارند.
به بیان دیگر، نرم‌افزار نسیم رضوان عدالت را از یک شعار به یک سازوکار تبدیل کرده است. هر فرد صرفاً بر اساس قرعه انتخاب می‌شود و این موضوع باعث شده رضایت عمومی نسبت به شفافیت توزیع افزایش یابد.
چرا غذای حضرتی این‌قدر محبوب است؟
بخش مهمی از محبوبیت این غذا نه فقط به‌خاطر مزه یا کیفیت، بلکه به‌خاطر نیت و معنویت پشت آن است. غذایی است که از نذرهای پاک مردم تهیه می‌شود، در جوار حرم امام مهربانی طبخ می‌شود، با نیت تبرک بین مردم توزیع می‌شود و بسیاری آن را یادگاری معنوی و نشانه‌ای از لطف امام رضا (ع) می‌دانند.
به همین دلیل حتی اگر فردی تنها یک‌بار در زندگی‌اش از این غذا بهره‌مند شود، آن را تجربه‌ای فراموش‌نشدنی می‌داند و همین موضوع تقاضا را بیش از ظرفیت واقعی بالا می‌برد.
با وجود آماری نزدیک به ۲۰ میلیون زائر در سال و ۸۰ هزار زائر در روز، طبیعی است که امکان بهره‌مندی همه از غذای متبرک وجود ندارد. اما تلاش‌های آستان قدس برای افزایش ظرفیت، بهبود تجهیزات، ایجاد سامانه هوشمند و مدیریت دقیق توزیع نشان می‌دهد هدف اصلی این مجموعه تکریم زائر و رعایت عدالت است.
از این‌رو هرچند دریافت غذای حضرتی برای همه امکان‌پذیر نیست، اما مسیری که امروز طی می‌شود از هر زمان دیگری شفاف‌تر، محترمانه‌تر و منظم‌تر است؛ مسیری که نشان می‌دهد خدمت به زائر امام رضا (ع) تنها یک کار اجرایی نیست، بلکه ادامه همان سنت مهمان‌نوازی و کرامت رضوی است که قرن‌ها در دل این شهر جریان داشته است.
{$sepehr_key_170557}