به گزارش شهرآرانیوز؛ یکی از تصورات نادرست درباره خدای متعال، این است که برخی گمان میکنند «اگر ما کار خوبی انجام میدهیم یا عبادت میکنیم و از دستورات خداوند اطاعت میکنیم، خدا هم باید کار ما را راه بیندازد و خواستههای ما را برآورده کند و پاداش عبادتهای ما را بدهد.»
این نگاه، خدا را مانند «طرف معامله» قرار میدهد و عبادت را نوعی معامله میداند؛ انگار رابطه انسان و خداوند، شبیه رابطه دو موجود محتاج است که هرکدام چیزی میدهند تا چیزی بگیرند! اسلام، اینگونه تصورات را عبادت تاجرانه (عِبَادَهالتُّجَّار) مینامد. اینگونه افراد در معرض یک خطر بزرگ هستند. اگر خداوند، خواسته و حاجت چنین افرادی را براساس حکمت خود برآورده نکرد، دست از عبادت برمیدارند و بهتدریج از خدا روی گردان میشوند.
خدا هیچ نقصی ندارد که نیازمند باشد
این تصور نادرست است؛ زیرا خداوند، کمال مطلق است و هیچ نقص و خلائی در ذات مقدس او وجود ندارد. در طول روز، صدهابار او را با عبارت «سبحانا...» تسبیح میکنیم و او را با صفت «اَ... الصَّمَدُ» میخوانیم. بینیاز یعنی کسی که هیچ خلأ و نقصی در ذات او راه ندارد.
حال چه میشود که او را نیازمند عبادتهای خود میدانیم و انتظار داریم او هم درقبال عبادتهای ما، هر کاری گفتیم، انجام دهد؟
حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) در خطبه همام میفرمایند: «خداوند سبحان، موجودات را آفرید، درحالیکه از اطاعتشان بینیاز و از نافرمانیشان درامان است؛ زیرا نه نافرمانی گناهکاران به او ضرری میرساند و نه اطاعتِ مطیعان، به او سودی میبخشد.»
اساسا تمام جهان هستی و موجودات برای خداوند هستند. او خالق کل جهان است؛ اگر نیازمند است، چه دلیلی دارد که از عبادتهای دستوپاشکسته ما، نیاز خود را برطرف کند؟ چرا از جهان هستی استفاده نکند؟
انسان، نیازمند خداوند است
قرآن کریم در آیات متعددی، نیازمندی خدا را نفی میکند و درمقابل، انسان را موجودی سراسر نیازمند میداند: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى ا... وَ ا... هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ:ای مردم! همه شما محتاج خدا هستید و خدا بینیاز و ستوده است.» (فاطر: ۱۵) در جایی دیگر میفرماید: «وَ مَنْ یَبْخَلْ فَإِنَّمَا یَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَ ا... الْغَنِیُّ وَ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ: هرکه انفاق نکند و بخل بورزد، از خودش بخل ورزیده است. خدا به اموال و انفاق ما نیازی ندارد؛ این شما هستید که نیازمند خدا هستید.» (محمد: ۳۸)
سود عبادت به جیب خود ما نمیرود!
این تصور غلط زمانی بهوجود میآید که انسان خود را مالک چیزی بداند، درحالیکه انسان از خودش چیزی ندارد که بخواهد از خدا طلبکار باشد. هرچه دارد، از خداست: «وَ مَا بِکُمْ مِنْ نِعْمَه فَمِنَ ا...» (نحل: ۵۳) حتی همین عبادت، هدیه خدا به ماست، پس چگونه با همان هدیه انتظار معامله داریم؟
اگر تکلیفی (مثل نماز یا انفاق) برعهده ما گذاشته شده است، برای رشد خود ماست، نه برای رفع نیازی از خداوند. درحقیقت، ما با عبادت کردن و عمل به دستورات الهی، همزمان داریم مزد و پاداش خود را دریافت میکنیم.
قرآن کریم میفرماید: «وَ مَنْ یَشْکُرْ فَإِنَّمَا یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ ا... غَنِیُّ حَمِیدٌ: اگر شکرگزار باشید، سودش به جیب خودتان میرود و اگر کفران نعمت کنید، به خدا ضرری نمیرسد؛ چون خدا بینیاز است.» (لقمان: ۱۲) در جایی دیگر بهصراحت میفرماید: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا» (فصلت: ۴۶)؛ هرچه کنی، به خود کنی/ گر همه نیک و بد کنی یا «إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ: اگر نیکی کنید، به خودتان نیکی میکنید و اگر بدی کنید، پس به خودتان بدی میکنید.» (اسراء،۷) بهعبارتی سود همه کارهای خوبمان، به جیب خودمان میرود.
آفرینش انسان و جهان نه برای این است که خدا نقصی دارد و میخواهد نقص خود را با پرستش ما برطرف کند، بلکه خدا با محبت خودش، ما را آفریده است تا از رحمت او استفاده کنیم.
یک مدیر خیلی مهربان و بینیاز را درنظر بگیرید که مدرسهای را تأسیس کرده است و به دانشآموزانش میگوید: «هدف این است که درس بخوانید.» آیا مدیر به درس خواندن این دانشآموزان نیاز دارد؟ خیر؛ او مدرسه را ساخته است که آنها با درس خواندن، وجهه اجتماعی پیدا کنند و رشد کنند.
{$sepehr_key_175960}
خدا با حکمت، خواستهها را برآورده میکند
بنابراین تصور اینکه «من حقم را با عبادت پرداخت کردم، حالا نوبت خداست که بدهیاش را بدهد»، از ریشه غلط است؛ چون ما اصلا چیزی به خدا «ندادهایم»؛ هرچه بوده است، «گرفتهایم».
اگر قرار بود خدا به ازای هر عبادت، دقیقا همان چیزی را بدهد که ما میخواهیم، دیگر او «خدا و مدیر» نبود، بلکه «تابع میل ما» میشد، درحالیکه خداوند براساس «حکمت»، خواستههای ما را برآورده میکند؛ مهم این است که به خدا خوشگمان باشیم.