به گزارش شهرآرانیوز، پرفسور داریوش فرهود، ضمن تاکید بر جایگاه علم ژنتیک، اهمیت سبک زندگی و نقش آموزش و فرهنگسازی در پیشگیری بیماریها در ایران، تأکید کرد که شناخت وضعیت ژنتیکی خانواده، رعایت نظم در خواب و تغذیه، کنترل استرس و خشونت و شخصیسازی درمانها میتواند بیش از هر فناوری پیشرفتهای، سلامت جامعه را بهبود بخشد.
ژنتیک و محدودیتهای عملی
پروفسور فرهود درباره کاربردهای عملی ژنتیک گفت: کار کردن روی ساختار ژنتیکی افراد، کاری هزینهبر و محدود است. انجام تستهای کامل ژنتیکی برای هر فرد هزینههای هنگفتی دارد و هنوز امکان دسترسی عمومی به آن فراهم نیست. با این حال، راهکار سادهتر و در دسترستر، داشتن یک شناسنامه ژنتیکی از بیماریهای ارثی هر خانواده است. این اطلاعات میتواند از طریق مشاوره ژنتیکی فراهم شود و به افراد کمک کند با شناخت ریسکهای خود، سبک زندگی و پیشگیری را مدیریت کنند.
وی ادامه داد: وقتی افراد شناخت ژنتیکی پیدا کنند، میتوانند بفهمند کدام بیماریها در خانوادهشان شایع است و چه اقداماتی برای پیشگیری لازم است. مثلا اگر چند نفر از نزدیکان به سرطان یا دیابت مبتلا بودهاند، شخص میتواند سبک زندگی خود را متناسب با آن تنظیم کند.
بیماریها و سبک زندگی
این پیشکسوت علم ژنتیک با اشاره به تحقیقات خود، توضیح داد: تقریباً ۸۰ درصد بیماریهایی که باعث مرگ و میر و هزینههای درمانی بالا میشوند، ناشی از سبک زندگی هستند. این بیماریها را میتوان به چهار گروه اصلی تقسیم کرد: بیماریهای قلبی عروقی، سرطانها، بیماریهای متابولیک مانند چاقی و دیابت، و اختلالات روانی. این گروهها عمدتاً ناشی از استرس، خشونت و کینه هستند.
وی افزود: خشونت نه فقط در رفتارهای فیزیکی بلکه در رانندگی خطرناک، بلند صحبت کردن، حتی کینههای روزمره و فحاشیهای کوچک دیده میشود. این موارد باعث افزایش ترشح هورمونهای استرس و خشونت میشود که اثر مستقیم بر سلامت قلب، مغز و سیستم ایمنی دارد.
سبک زندگی سالم
پروفسور فرهود درباره اهمیت تغذیه و نظم روزانه گفت: تغذیه باید سر ساعت و به صورت منظم باشد. تحقیقات نشان میدهد افرادی که ریتم غذایی و خوابشان منظم است، طول عمر بیشتری دارند. نمونه بارز این سبک زندگی، روحانیون هستند که با نظم و اعتدال در خواب، تغذیه و عبادت، بیشترین طول عمر و سلامت را دارند.
او تأکید کرد: مشکل امروز جوانان، وابستگی به موبایل، تلویزیون و شبکههای اجتماعی است که باعث بینظمی در خواب و تغذیه و افزایش چاقی و بیماریهای متابولیک شده است. رعایت ریتم فیزیولوژیک بدن، کنترل وزن، مصرف غذای طبیعی و ورزش منظم، ساده، اما حیاتی است.
{$sepehr_key_177142}
دارو و ژنتیک
پروفسور فرهود درباره پزشکی شخصیسازیشده و مبتنی بر ویژگیهای ژنتیکی هر فرد (فارماکوژنومیک) گفت: هر فرد واکنش متفاوتی به داروها دارد. برای مثال در درمان سرطان، دارو باید مطابق با ژنهای فرد انتخاب شود تا مؤثر باشد و عوارض کاهش یابد. متأسفانه هنوز در ایران این موضوع به صورت کامل اجرا نمیشود، اما تلاشهای اولیه در کنگرههای فارماکوژنومیک و سمینارها شروع شده است.
وی ادامه داد: فارماکوژنومیک و داروهای شخصیسازیشده میتوانند از هدر رفت دارو جلوگیری کنند و درمان را دقیقتر و مؤثرتر کنند. آموزش مردم و پزشکان در این زمینه حیاتی است.
ایران و جایگاه علمی جهانی
پروفسور فرهود با افتخار از توان علمی ایرانیان سخن گفت: ایرانیها بسیار باهوش و خلاق هستند. نمونه آن ایرانیهایی است که در خارج از کشور، جزو بهترین متخصصان در هر حوزهای هستند. مشکل ما کمبود زیرساختها و فرصتهاست. ما باید فضایی فراهم کنیم که استعدادها در ایران بمانند و شکوفا شوند.
او با اشاره به محدودیت همکاریهای بینالمللی افزود: علم نباید محدود به مرزها باشد. بیماری کووید-۱۹ نشان داد که دانشمندان از کشورهای مختلف میتوانند در کنار هم کار کنند، بدون توجه به اختلافات سیاسی. ما هم باید چنین همکاریهایی را تقویت کنیم.
اخلاق، مهربانی و سلامت جامعه
پروفسور فرهود بر نقش اخلاق و مهربانی در سلامت تأکید کرد: قرآن کریم ما را به بخشندگی و مهربانی دعوت کرده است. رفتارهای خشونتآمیز، حتی در سطح کوچک مانند رانندگی یا برخورد با همسایه، تأثیر مستقیم بر سلامت جسم و روان دارد. ما باید فرهنگ مهربانی و انصاف را در زندگی روزمره تقویت کنیم.
آموزش و مهارتهای اجتماعی
او درباره ضعف مهارتآموزی گفت: سیستم آموزش ما عمدتاً حفظی است و مهارت زندگی، گوش دادن به نظر مخالف، مهارت گفتوگو و حل تعارض در آن کمرنگ است. این مسائل باعث مشکلات اجتماعی، خانوادگی و حتی اقتصادی میشود.
جمعبندی و توصیهها
پروفسور فرهود در پایان مصاحبه با تاکید بر اهمیت سبک زندگی و آموزش عمومی گفت: ما باید اولویتها را مشخص کنیم. داشتن شناسنامه ژنتیکی، رعایت نظم در خواب و تغذیه، کاهش استرس و خشونت و شخصیسازی درمانها، میتواند ۸۰ درصد سلامت جامعه را بهبود دهد. ایران ظرفیت علمی بالا دارد، ما باید این ظرفیت را در داخل کشور شکوفا کنیم و اجازه ندهیم استعدادها به خارج مهاجرت کنند. مردم باید خودشان نسبت به سلامتشان مسئول باشند، پزشکان باید فرهنگسازی کنند و جامعه به سمت زندگی منظم، مهربانانه و علمی حرکت کند. این تنها راه پیشرفت واقعی و کاهش هزینههای درمانی است.