به گزارش شهرآرانیوز؛ بعضی فیلمنامهها پیش از آنکه بر پرده نقرهای جان بگیرند، سالها در سایه قدم میزنند؛ با زمان گفتوگو میکنند، زخمی میشوند، صیقل میخورند و سرانجام، زمانی که به مرحله تولید میرسند، گویی تاریخ را نه روایت که احضار میکنند.
«روز واقعه» از همین دست روایتهاست؛ متنی که دیر آمد، اما بهموقع به ثمر نشست و نام بهرام بیضایی را نه تنها بهعنوان یک نمایشنامهنویس، بلکه بهمثابه نویسندهای آییندان و تاریخخوان، به ثبت رساند.
بهرام بیضایی «روز واقعه» به عنوان یک فیلمنامه خلق کرد؛ متنی که از دل علاقه دیرینه او به اساطیر، آیینها و تاریخ برمیآمد. بیضایی از همان سالهای جوانی، شیفته نسبت میان روایت و مناسک بود؛ اینکه چگونه یک واقعه، با تکرار آیینی، میتواند به حافظه جمعی بدل میشود.
«روز واقعه» نه بازگویی مستقیم از کربلا، که روایت «راه افتادن» است؛ داستان کسی که دیر میرسد، اما درست میفهمد. این انتخاب زاویه دید، امضای بیضایی است. تاریخ را از چشم کسانی میبیند که نامشان در هیچ کتابی نیامده است.
متن فیلمنامه «روز واقعه» سالها در کشوقوس زمان ماند. تغییرات اجتماعی، محدودیتهای تولید و همچنین وسواس نویسنده، بارها او را مجبور به بازنویسی کرد. بیضایی انسان عجولی نبود، اهمیت میداد که دیالوگها وزن داشته باشند، سکوتها در موقیعتی مناسب، معنا بگیرند و حرکت قهرمان روایت از تردید به یقین، تدریجی و پذیرفتنی باشد.
طی کردن این مسیر توسط بیضایی در مسیر نگارش نهایی «روز واقعه»، متن از قالب فیلمنامه صرف فاصله گرفت و به اثری بدل شد که تصویر را نیز میشناسد، اما در بند آن نمیماند.
زندگی هنری بیضایی، پیوسته با کاوش در سرگذشت اسطورهها، سوگنامهها و روایتهای کهن گره خورده بود؛ از شاهنامهخوانیهای پنهان تا بازخوانی تعزیه و نمایشهای آیینی. او به تاریخ تنها با نگاهی آرشیوی نگاه نمیکرد و آن را معجزهای زنده میدانست. اعجازی که قصد داشت، برای همه به نمایش بگذارد.
در فیلمنامه «روز واقعه»، این دیدگاه به اوج رسید. در جهانی که بیضایی در این فیلمنامه ساخت، کربلا آن تصویری نبود که پیشتر دربارهاش شنیده بودیم بلکه یک میدان انتخاب بود. میدانی که در آن، قهرمان، با هر قدم به فهم نزدیکتر میشود و مخاطب، با هر سکوت به داوری و شاید به همین دلیل است که «روز واقعه» هنوز پس از گذشت بیش از ۴۰ سال، هنوز با طعم خاطرهای شیرین در گوش و چشم مخاطب خوشنوازی میکند.
پس از ۱۲ سال پس از خلق این فیلمنامه، شهرام اسدی، با استفاده از این اثر ماندگار، فیلمی به همین نام را تولید کرد که در سال ۱۳۷۳ نیز موفق به کسب ۵ جایزه سیمرغ بلورین شد.
{$sepehr_key_177234}