به گزارش شهرآرانیوز؛ مشهد، شهری که قرنهاست محل تلاقی ایمان، فرهنگ، مهاجرت و زیست شهری است، امروز در آستانه ترسیم افق تازهای از آینده خود ایستاده است. «چشمانداز مشهد۱۴۲۴» نه صرفا یک سند برنامهریزی، بلکه تلاشی جمعی برای پاسخ به این پرسش بنیادین است؛ مشهدِ آینده چگونه شهری خواهد بود و چگونه میخواهیم به آن برسیم؟ به مناسبت روز ملی مشهد، جمال حسن بارانی، معاون برنامهریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد، به چرایی تدوین سند چشمانداز، جایگاه سند در اسناد هدایتگر توسعه شهر و نقش شهروندان و ذینفعان در ساخت مشهد آینده پرداخته است.
*هدف مدیریت شهری مشهد از تدوین چشمانداز ۱۴۲۴ چه بود؟
مشهد در دهههای اخیر با تحولات شتابان جمعیتی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی مواجه بوده است؛ شهری که همزمان «کلانشهر»، «شهر زیارتی بینالمللی» و «کانون هویتی فرهنگ ایرانی-اسلامی» است، نمیتواند بدون یک تصویر مشترک از آینده، مسیر توسعه خود را ادامه دهد.
از سوی دیگر در اسناد بالادستی، وظیفه تدوین چشمانداز شهر بر عهده مدیریت شهری گذاشته شده و دراینراستا شورای اسلامی شهر مشهد این مأموریت را به شهرداری ابلاغ کرده است. در واقع چشمانداز مشهد۱۴۲۴ پاسخی است به نیاز شهر برای جهتدهی واحد، پایدار و مبتنی بر اجماع. ما به این جمعبندی رسیدیم که اگر امروز درباره آینده تصمیم نگیریم، آینده بهجای ما تصمیم خواهد گرفت.
*این چشمانداز چه تفاوتی با برنامههای توسعه قبلی دارد؟
مهمترین تفاوت، تغییر رویکرد از برنامهریزی بالابهپایین، به آیندهنگاری مشارکتی است. در تدوین این چشمانداز، صرفا مدیران شهری تصمیمگیر نیستند، بلکه مشارکت شهروندان، مشارکت همه ذینفعان شهر، نهادهای مدنی، دانشگاهها، بخش خصوصی و فرهیختگان بهعنوان یک اصل بنیادین در نظر گرفته شد.
ما بهدنبال اجماع بازیگران اصلی شهر هستیم؛ زیرا آیندهای که بر پایه توافق جمعی ساخته شود، قابلیت تحقق و ماندگاری بیشتری دارد؛ ازاینرو شهرداری مشهد آمادگی خود برای دریافت نظرات همه ذینفعان را اعلام میکند. دراینراستا ابزارها و رویدادهای ویژهای برای دریافت نظرات در حال استفاده و اجرا داریم.
*فرایند تدوین چشمانداز مشهد ۱۴۲۴ چگونه طراحی شد؟
این فرایند سهگام دارد؛ اول بررسی گذشته و صورتبندی آشفتگی، دوم طراحی تصویر مطلوب شهر و سوم واقعیت بخشی به اهداف. در گام نخست، به بازخوانی اسناد، برنامهها و تجربیات گذشته مشهد پرداختیم؛ بررسی عملکرد چشمانداز۱۴۰۴ مشهد با رویکردهای کمی، نقاط قوت، ناکامیها و مسیرهای طیشده را انجام دادیم.
در مرحله دوم با برگزاری نشستهای آیندهپژوهی، کارگاههای تخصصی و گفتوگوهای بینرشتهای، سناریوهای مختلف آینده مشهد در حال ترسیم است که در نهایت به یک تصویر مطلوب مشترک در قالب بیانیه خواهیم رسید و در گام آخر با واقعیتبخشی از طریق تحلیل شکاف بین اکنون شهر و آینده مطلوب آن (گام اول و دوم)، به دنبال طراحی اقدامات مؤثر با اجماع همه ذینفعان و بازیگران اصلی مدیریتشهری برای تحقق چشمانداز خواهیم بود، ضمنا همزمان با طراحی نظام رصد تحقق چشمانداز مشهد در رصدخانه شهری، میزان تحقق آن را تحتکنترل خواهیم داشت.
*نقش دانشگاهها و فرهیختگان در این مسیر چه بود؟
معتقدیم آینده شهر بدون دانش، ساخته نمیشود. به همین دلیل مشارکت فرهیختگان و دانشگاهها نه در حد مشاوره، بلکه بهعنوان شریک فکری در فرایند تدوین چشمانداز تعریف شد. اساتید دانشگاه، پژوهشگران، صاحبنظران حوزههای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیطزیست در شکلدهی مفاهیم کلیدی، شاخصها و حتی زبان بیانی چشمانداز نقش مؤثر داشتند. این تعامل، کیفیت علمی و واقعگرایی سند را به شکل محسوسی ارتقا خواهد داد.
*در کنار محتوا، به نظر میرسد هویت بصری مشهد آینده نیز موردتوجه قرار گرفته است. این موضوع چه جایگاهی دارد؟
دقیقا همینطور است. چشمانداز فقط یک متن نیست؛ باید دیده، حس و روایت شود. درهمینراستا، فرایند طراحی هویت بصری «مشهد آینده» تعریف شد تا ازاینپس مفاهیم چشمانداز به زبان تصویر با شهروندان ارتباط برقرار کند. این لوگو صرفا یک نشان گرافیکی نیست، بلکه نمادی از امید، پویایی، معنویت و زیستپذیری مشهد در افق ۱۴۲۴ است.
{$sepehr_key_178055}
*اشاره کردید به سفیران آینده؛ این سفیران چه افرادی هستند و چه خواهند کرد؟
برای ما بسیار مهم بود که چشمانداز در سطح مدیران باقی نماند. به همین دلیل عنوان «سفیران آینده» شکل گرفت. این سفیران، دانشآموزان، دانشجویان، کنشگران اجتماعی، جوانان فعال و نمایندگان محلی هستند که به طرق مختلف همچون شوراهای اجتماعی محلات یا سایر تشکلها نقش واسط میان مردم و مدیریت شهری را ایفا میکنند. آنها روایتگران آینده مشهد، دریافتکنندگان بازخوردهای مردمی و حاملان پیام مشارکت هستند. به بیان ساده، سفیران آینده کمک میکنند چشمانداز از یک سند رسمی به یک گفتمان زنده شهری تبدیل شود.
*اگر بخواهید فرایند تدوین چشمانداز مشهد۱۴۲۴ را بهطور خلاصه توصیف کنید، چگونه از آن یاد میکنید؟
چشمانداز مشهد۱۴۲۴ سندی خواهد بود که آینده شهر را با مشارکت شهروندان، اجماع نخبگان و همدلی همه ذینفعان تبیین میکند؛ شهری که گذشتهاش را میشناسد، حالش را اصلاح میکند و آیندهاش را آگاهانه میسازد.
باید گفت که برای ساختن مشهد آینده، سند چشمانداز بیش از آنکه یک مقصد باشد، یک مسیر است؛ مسیری که از گفتوگو، مشارکت، بازخوردسنجی و اعتماد متقابل میگذرد و یادآور یک پیام روشن است. آینده شهر، زمانی محقق میشود که همه خود را در ساختن آن سهیم بدانیم.
از همه شهروندان و نخبگان شهری تقاضا میکنیم ما را در این مسیر یاری کنند و از طریق سایت معاونت برنامهریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد یا نرمافزار شهرمن نکات و دغدغههای ارزشمند خود را به ما منتقل کنند.