راه معیت و با اهل‌بیت‌ بودن در نوشتار امام‌جواد(ع)

راه معیت و با اهل‌بیت (ع) بودن چیست؟ پیامبر خدا (ص) و امامان (ع)، این راه را نشان داده‌اند. در احادیث اهل‌بیت (ع) چگونگی قرار گرفتن با آنها بیان شده است. اسماعیل‌بن‌سهل گفته است: «کَتَبْتُ إِلَى أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه‌السلام) عَلِّمْنِی شَیْئاً إِذَا أَنَا قُلْتُهُ کُنْتُ مَعَکُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَه: به امام‌جواد (ع) نوشتم چیزی به من یاد دهید که اگر آن را بگویم، در دنیا و آخرت با شما باشم؛ «قَالَ فَکَتَبَ بِخَطٍّ أَعْرِفُهُ أَکْثِرْ مِنْ تِلاَوَه إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ رَطِّبْ شَفَتَیْکَ بِالاِسْتِغْفَارِ: امام‌جواد (ع) با خط خود که می‌شناختم، نوشت: زیاد سوره إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ را تلاوت کن و بخوان و لب‌هایت را به استغفار،‌تر کن.» [۱] 

در این مکاتبه و پرسش‌وپاسخ کتبی صحابی امام‌جواد (ع) با ایشان، راه معیت با اهل‌بیت (ع) در دنیا و آخرت، نشان داده شده است. در این حدیث، راه گفتاری و قولی برای با اهل‌بیت (ع) بودن آموزش داده می‌شود. پرسشگر از امام‌جواد (ع) درخواست تعلیم راه معیت با امامان (ع) در دنیا و آخرت را کرده است. وی به امام نوشته است به من چیزی بیاموزید که اگر آن را بگویم، «کُنْتُ مَعَکُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَه.» او راه معیت با امام را طلب کرده است. معکم یعنی باشمابودن. «معیت» به معنای بودن با امام معصوم (ع) است.

با امام بودن، درجه و مقام بلندی است و ارزش فراوانی دارد. با امام بودن در دنیا و آخرت، مطلوب همه پیروان اهل‌بیت (ع) است.

معیت با امامان (ع)، هدف و آرمان همه مسلمانان راستین است که اسماعیل‌بن‌سهل در این مکاتبه، از امام‌جواد (ع) راه قولی رسیدن به آن را پرسیده است و امام‌جواد (ع) در این نوشتار، راه وصول به درجه عالی معیت و با اهل‌بیت (ع) بودن در دنیا و آخرت را برای او نوشته‌اند.

او در سؤالش از گفتار و قول تحقق معیت با امام، پرسیده است و امام، همین راه گفتاری را به او آموزش داده‌اند. امام در این نوشتار دو گفتار را، راه رسیدن به مقام با اهل‌بیت (ع) بودن دانسته‌اند.

تلاوت سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَه الْقَدْرِ

امام‌جواد (ع) به خط خود (که اسماعیل‌بن‌سهل خط زیبای ایشان را می‌شناخته است) به او نوشته‌اند: «أَکْثِرْ مِنْ تِلاَوَه إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ.» امام یک عامل رسیدن به معیت را کثرت تلاوت سوره «إِنَّا أَنْزَلْناه» دانسته‌اند. این سوره از سوره‌های کوچک قرآن و دارای پنج آیه است و در جزء سی‌ام قرآن قرار دارد و سوره شماره ۹۷ می‌باشد.

نام سوره «قدر» است که از دو آیه نخست آن، گرفته شده است. این دو آیه، از نزول قرآن در شب قدر و اهمیت و فضیلت این شب سخن می‌گوید. سوره قدر از سوره‌های مکی است و در ترتیب نزول، بیست‌وپنجمین سوره‌ای بوده که بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده است. نام دیگر سوره، «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ» است؛ چون سوره با این جمله شروع می‌شود.

{$sepehr_key_178140}

استغفار

عامل دوم گفتاری که در رسیدن به درجه با امام‌بودن نقش دارد، در جمله «رَطِّبْ شَفَتَیْکَ بِالاِسْتِغْفَارِ» بیان شده است. امام‌جواد (ع) می‌فرمایند لبانت را به استغفار‌تر کن! پیوسته استغفار کن و دو لبت به استغفارکردن،‌تر باشد. طلب غفران و تقاضای غفران الهی با الفاظ و جملات متفاوت، امکان‌پذیر است. جمله معروف و مشهور برای استغفار، همان «أَسْتَغْفِرُا... رَبّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» است. استغفرا... به‌تنهایی یا جمله «أَسْتَغْفِرُ ا... ذَو الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ» نیز برای استغفار به‌کار می‌رود.

استغفار و طلب آمرزش از خدای سبحان، بهترین دعا و عبادت و ارزش است و آثار زیادی دارد. پیشگیری از عذاب الهی، آمرزش گناهان و افزایش روزی، از آثار استغفار است. استغفار و توبه، شرایطی دارد. براساس آموزه‌های اسلامی، پشیمانی از گناهان گذشته، تصمیم برای بازنگشتن به گناه، ادا کردن حقوق مردم و انجام واجبات، از شرایط استغفار است. استغفار واقعی، طریق اصلاح و پاک زیستن و حرکت در راه وارستگی و رستگاری و سعادت است. استغفار در همه وقت‌ها و همه مکان‌ها، سفارش شده است.

هدف از استغفار، درخواست مصونیت از آثار بد گناه و عذاب الهی است. با استغفار حقیقی تک‌تک افراد جامعه اسلامی، سبک زندگی برتر اسلامی تحقق می‌یابد و با استغفار و اصلاح افراد، اصلاح جامعه روی می‌دهد.


۱. (ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال شیخ‌صدوق، ص‌۱۶۵ * جامع‌الاخبار محمدبن‌شعیری، ص‌۵۶ * مکارم‌الاخلاق حسن‌بن‌فضل طبرسی، ص‌۳۱۳ * تفصیل وسایل‌الشیعه شیخ حرعاملی، ج ۱۶، ص‌۶* * بحارالانوار علامه‌مجلسی، ج‌۹۲، ص‌۳۲۸ و ج‌۹۳، ص‌۲۷۹).