شیوع کرونا نه فقط دولت ایران که دولت‌های دیگر کشور‌ها را در برابر چالش «نان» و «جان» قرار داد و حالا پس از ماه‌ها قدرت‌نمایی این ویروس، اقتصاد کشور‌های دنیا با پدیده تاب‌آوری در برابر یک تهدید ناشناخته و ناگهانی در آینده مواجه هستند و در سایه تضعیف نسبی هم‌گرایی بین‌المللی در مواجهه با تهدید جدید کرونا، همه درصدد یافتن راهی مطمئن و تدبیر راهبردی برای ایجاد یک سپر دفاعی همه‌جانبه برای جلوگیری از آب شدن اقتصادشان هستند. این چالش البته برای مردم ایران که زیر فشار سنگین‌ترین تحریم‌ها و به گفته دولتمردان در یک جنگ تمام‌عیار قرار دارد، سخت‌تر و پیچیده‌تر به نظر می‌رسد. زیرا به‌واسطه تحریم‌های یک‌جانبه و ظالمانه دولت آمریکا و انفعال کشور‌های اروپایی حاضر در برجام، فشار‌ها بر اقتصاد ایران تشدید شد و درعمل بخش درخور توجهی از درآمد‌های ارزی ایران ناشی از صادرات نفت از دست رفت و اقتصاد کشور در یک بزنگاه سخت و دشوار قرار گرفت.

 

در چنین وضعیتی بود که شیوع کرونا سلامت و معیشت مردم را هم‌زمان هدف حمله قرار داد و بیم آن می‌رود که ضربات ناشی از کرونا، پایه‌های اقتصاد کشور را سست و لرزان کند. البته که کرونا جان‌های بسیاری را در ایران گرفت و سفره‌ها را کوچک‌تر کرد و بسته شدن مرز‌ها مسیر ورودی ارز ناشی از صادرات غیرنفتی را هم بست و تحت‌تأثیر قرنطینه و محدودیت‌های ماه‌های نخستین بسیاری از کسب‌وکار‌ها هم در بخش تولید و هم خدمات آسیب‌های جدی دید، اما اکنون فرصت خوبی است تا اندیشه کنیم چگونه می‌توان پایه‌های اقتصاد کشور را مقاوم‌تر کرد و سطح تاب‌آوری معیشت مردم را بهبود بخشید.

اظهارنظر رئیس‌کل بانک مرکزی درباره خروج اقتصاد ایران از شوک کرونا یک واقعیت مسلم است که می‌توان نشانه‌هایی از آن را در میزان تولید و فروش دست‌کم شرکت‌های حاضر بورس در بازه زمانی ۵ ماه نخست سال رصد کرد، ولی مهم این است که آمار‌های رسمی از شاخص رشد اقتصادی و ارزش افزوده در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت، ساختمان و خدمات منتشر شود تا بتوان از آنچه بر اقتصاد کرونازده گذشته و آنچه در آینده ممکن است رخ دهد، ارزیابی دقیق‌تری ارائه کرد.

نه فقط اقتصاد ایران که اقتصاد دیگر کشور‌ها در برابر شوک‌های مختلف بیرونی بسته به میزان تاب‌آوری آن‌ها و ظرفیت‌های حمایتی آسیب‌پذیر هستند و البته مختصات اقتصاد کشورمان به سبب سال‌های تمرین در برابر فشار تحریم‌ها و تهدید‌ها متفاوت و دست سیاست‌گذاران و دولتمردان بسته‌تر است. ازجمله اینکه تاکنون تلاش‌ها برای دریافت کمک فوری از صندوق بین‌المللی پول برای مقابله با کرونا جواب نداده است و سیاست انبساطی بانک مرکزی برای حمایت از آسیب‌دیدگان کرونا هم باعث رشد پایه پولی و نقدینگی و نرخ تورم شد. البته محدودیت‌ها بیشتر از این‌هاست ولیکن مهم این است که در شرایط خروج تدریجی اقتصاد از حالت کما و انتقال آن به دوران رونق نسبی خطای تصمیم‌گیری رخ ندهند. زیرا هرگونه خطا و انحراف سطح تاب‌آوری اقتصاد را پایین می‌آورد و بازار‌ها را متشنج و اوضاع روبه‌بهبود تولید را دگرگون می‌سازد.

تجربه نشان داد که دوگانه جان و نان در مواجهه با کرونا به‌صورت سیاه و سفید و ترجیح یکی بر دیگری در بازه زمانی بلندمدت اشتباه است و مهم این است که سیاست‌گذاران تدبیر امور را دست‌کم برای آینده در مواجهه با تهدیدها، تحریم‌ها و مخاطرات بیرونی جدی‌تر بگیرند و سطح تاب‌آوری اقتصاد را از طریق حمایت از تولید ملی به‌صورت منطقی و نه گلخانه‌ای، اعمال سیاست‌های حمایتی و یارانه‌ای هوشمندانه به‌جای پخش هلی‌کوپتری پول و پرداخت یارانه‌های کور افزایش داد. باور کنیم خواستن، توانستن است، اما فهمیدن و درست تصمیم گرفتن، شرط نباختن است. سطح تاب‌آوری اقتصاد و استحکام پایه‌های معیشت و سلامت، اشتغال و انگیزه مردم برای مشارکت در اقتصاد را افزایش دهیم تا فشار‌ها بیش از این اثر نکند.