آیا ماهواره‌ها زندگی‌مان را ساده‌تر کرده‌اند؟
مریم ملی | شهرآرانیوز -امروز که این مطلب را می‎خوانید، هفته جهانی فضا به پایان رسیده است و ما به همین بهانه درباره این موضوع نوشتیم. ۶۰ سال پیش در چنین روزهایی ماهواره اسپوتنیک ۱ بهعنوان اولین دستساخته بشر به فضا پرتاب شد. باتری این قمر مصنوعی بعد از ۳هفته به اتمام رسید و مأموریت آن پایان یافت، ولی در این مدت، اسپوتنیک ۱۴۰۰بار به دور زمین چرخید و مقدمه‎ای شد برای اینکه بدانیم می‎توانیم با فرستادن ماهوارهها به خارج از جو چه کارهای مهمی انجام بدهیم. بر اساس قطعنامهای که در سال ۱۹۹۹میلادی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد، هرسال از ۴ تا ۱۰ اکتبر (۱۳ تا ۱۹ مهر) هفته جهانی فضا نامیده میشود و شعار امسال هفته جهانی فضا این است: «ماهواره‌ها زندگی را بهتر می‎کنند.»

 

ماهواره‌ها زندگی‎مان را ساده‌تر کرده‌اند؟

 

اما چطور ماهواره‎ها بر زندگی ما اثر می‎گذارند؟ بیایید یک روز عادی زندگی‎مان را با هم مرور کنیم. صبح که بیدار می‎شوید، قبل از خروج از خانه می‎خواهید بدانید هوا چطور است. پس خیلی زود یکی از اپلیکیشن‎های هواشناسی را باز می‎کنید یا به اخبار گوش می‎دهید که در هردو صورت به کمک ماهواره‎های هواشناسی که بیرون از جو زمین هستند، می‎توانید از دمای هوا باخبر شوید. برای انتخاب مسیری که ترافیک نداشته باشد و بدون دردسر شما را به محل کارتان برساند، بازهم دست به دامن اپلیکیشن‎ها و نقشه‎های اینترنتی می‎شوید که اطلاعاتشان را از ماهواره‎های تعیین موقعیت جهانی (GPS) می‎گیرند. وقتی خسته‌اید و می‌خواهید جلو تلویزیون استراحت کنید، پخش ماهواره‎ای تلوزیونی به کمک ماهواره‎های ارتباطی برایتان فراهم است تا با کیفیت بهتری برنامه‎های دلخواهتان را تماشا کنید. شما حتی می‎توانید عکس‎هایی از مناطق مختلف کره زمین را با کیفیت بسیار بالایی ببینید و از مناطقی که می‎خواهید به آن‎ها سفر کنید، باخبر شوید. ماهواره‎های تصویربرداری منطقه وسیعی از زمین را زیر پوشش خود دارند و می‎‏توانند اطلاعات جالبی را به شکل رایگان در اختیارتان قرار دهند. در گذشته چنین دادههایی اطلاعات نسبتا محرمانه نیروهای نظامی به حساب می‎آمد، اما امروزه تقریبا هرکسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد، میتواند خانه خود را با استفاده از نرم‌افزاری مانند Google Earth پیدا کند. اگر در این بین سیل و زلزله‎ای اتفاق بیفتد، ماهواره‎های نظارت بر زمین می‎توانند از منطقه حادثه‌دیده اطلاعات جمع کنند و تصاویر مربوط به خانه‎های تخریب‌شده را تهیه کنند.

 

ماهواره‌ها زندگی‎مان را ساده‌تر کرده‌اند؟

 

از طرفی برج‌های دیده‎بانی رادیویی با ارسال اطلاعات به یک ماهواره جست‌وجو و نجات، این امکان را فراهم می‎کنند تا نجات‎دهندگان به‌سرعت به مکان دقیق حادثه در خشکی، دریا یا موقعیت‌های اضطراری هوایی برسند. غیر از تمام این‎ها، انسان‌ها همیشه کلی سؤال درباره کیهان و نحوه شکل‎گیری‎اش دارند که برای رسیدن به پاسخش نیاز به تلسکوپ‎ها و داده‎گیری نجومی خارج از جو وجود دارد. چرا؟ چون جو زمین نمی‎گذارد خیلی از پرتوها از آن عبور کند، درحالی‎که با دریافت همان پرتوها و امواج اطلاعات جذابی درباره عالم به دست می‎آید که آن هم در سال‎های اخیر به لطف ماهواره‎های علوم فضایی محقق شده‎است.

 

ماهواره‌ها زندگی‎مان را ساده‌تر کرده‌اند؟

 

ماهواره‌های نظامی و هشدار سریع هم از دیگر نمونه‎های مهمی هستند که شاید خیلی از آن‎ها خبر نداشته باشیم، ولی وجودشان برای امنیت و توان دفاعی کشورها ضروری است. این ماهواره‎ها با حسگرهای فروسرخی که دارند، می‌توانند پرتاب موشک را از خروجی گاز گرمشان شناسایی کنند. فناوری‌های جدیدتری هم وجود دارد که میتواند مسیر موشک‌ها را با دقت بررسی کند و به مرکز زمینی‎اش ارسال کند، اما این ماهواره‎ها با چه نیرویی در مدار زمین حرکت می‎کنند و به کارشان ادامه می‎دهند؟ یک ماهواره با ۲ عامل اصلی در مدار خود باقی می‌ماند: اول سرعت آن و بعد هم کشش گرانشی که زمین به آن وارد می‎کند. یک مدار ماهواره‌ای که به زمین نزدیکتر است، برای مقاومت در برابر نیروی گرانشی قوی‌تر، نیاز به سرعت بیشتری دارد. ماهواره‎ها به‌وسیله راکت‌ها از زمین به فضا فرستاده می‎شوند تا از جو خارج شوند. وقتی که موشک به مکان تعیین‌شده خود رسید، ماهواره را به مدار خود پرتاب می‎کند. سرعت اولیه ماهواره‎ای که از وسیله نقلیه پرتاب، جدا می‎شود، کافی است تا ماهواره برای صدهاسال در مدار خود باقی بماند.

 

ماهواره‌ها زندگی‎مان را ساده‌تر کرده‌اند؟