توحید آرش‌نیا | محرمانه‌های امروز مثل محرمانه‌های دیروز نیستند؛ خیلی راحت و سریع در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند. سطح دسترسی مردم به اطلاعات در حوزه‌های مختلف نیز افزایش پیدا کرده و در این میان خواسته مردم برای در اختیار داشتن اطلاعات کامل و جامع نیز رو به فزونی رفته است؛ به‌طوری‌که امروز صحبت محرمانه بودن برخی از نامه‌ها در حوزه‌هایی که به‌صورت مستقیم با مردم سروکار دارد، به هیچ عنوان پذیرفته نیست. اتاق شیشه‌ای هم که تقریبا شعاری همیشگی برای مدیران شهری بوده نیز با این واژه محرمانه نامأنوس است. رأی به لیستی که در ابتدای شروع به کار خود وعده شفافیت را برای مردم داده بود نیز گواهی دیگر بر این مسیر است که مردم این شهر تشنه شفافیت هستند. سامانه فاش نیز بر اساس پاسخ به همین مطالبات در مدیریت‌شهری مشهد راه‌اندازی شد. سامانه‌ای که با همه کم و کاستی‌هایش یک گام بزرگ در مسیر شفافیت شهر به حساب می‌آید. همین پنجشنبه‌ای که گذشت، سامانه فاش شهرداری مشهد بالأخره فهرست مأموریت‌های خارجی مدیریت‌شهری مشهد را منتشر کرد. فهرستی که به نظر می‌رسد برای نخستین‌بار در کلان‌شهر مذهبی ایران حاوی نکاتی ارزنده است و قاعدتا پژوهشگران و متخصصان می‌توانند با بهره‌گیری از قبل داده‌های آن برنامه‌ریزی بهینه و بهتری را انجام دهند و مردم نیز به‌راحتی به فهرست هزینه‌ها و چند و چون ماجرای سفرهای خارجی مدیران شهری دسترسی پیدا کنند. آنچه که دیروز محرمانه بود، امروز دیگر محرمانه نیست، اما فهرست اطلاعاتی که در سامانه برای سفرهای خارجی بارگذاری شده، دارای نکات مثبت و منفی است که در ذیل به برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت.
1- این برای نخستین‌بار است که موضوع و ضرورت سفر، مدت، تاریخ شروع و پایان مأموریت، سال، مقصد سفر، محل تأمین اعتبار، برآورد هزینه و اعضای هیئت همراه از سال۱۳۸۲ جمع‌آوری و بدون هیچ‌گونه پیش‌شرطی برای عموم به نمایش درمی‌آید که این موضوع خود یک اقدام بسیار بزرگ در راستای شفافیت مدیریت‌شهری مشهد خواهد بود. اقدامی که قطعا می‌تواند دستاوردهای بسیار ارزشمندی را به همراه داشته باشد.
2- مروری سطحی بر این سامانه در وهله نخست ما را به این سمت می‌برد که چه مقدار از سفرهای خارجی که مدیران شهری با بودجه بیت‌المال انجام می‌دهند، ارزشمند است و چه مقدار از این سفرهایی که انجام شده، بی‌حساب، کتاب باعث اسراف منابع مالی شده است. سفرهایی که حتی از عنوانشان پیداست بیشتر شبیه یک ماجراجویی برای برخی از مدیران شهری بوده تا آنکه بتواند گرهی از مشکلات شهری را باز کند. میزان و مدت سفرها در این میان نیز جای بسی تأمل دارد که چطور برخی از سفرها به کشورهای دور در یک زمان کوتاه‌تر و سفر به کشورهای نزدیک در زمانی طولانی‌تر انجام شده است!
3- آخرین داده‌ای که در این سامانه بارگذاری شده، مربوط به سال1382 سفر آقای غلامرضا زعیمی از طرف سازمان پایانه‌های مسافربری برای بازدید از پایانه‌های موفق مسافربری کشورهای چین و مالزی و آشنایی با جدیدترین فناوری کشورهای پیشرفته در زمینه احداث پایانه‌های مسافربری است. یعنی این سامانه هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره سال‌های قبل ندارد. معلوم نیست از ابتدای تشکیل شوراها تاکنون مدیرانی که متولیان امور بوده‌اند، کدامشان به کدام کشورها سفر کرده‌اند؟ چه نظارتی بر سفرهای خارجی وجود داشته است؟ به نظر می‌رسد عدم شفافیت در گذشته باعث شده که اطلاعات صحیحی برای مردم در این زمینه وجود نداشته
باشد.
4- از بین 86عنوان که در این سامانه بارگذاری شده، به غیر از 2مورد آخرش هیچ‌گونه گزارش سفری موجود نیست. این نبود گزارش 2معنی دارد؛ یا اینکه کارگروهی که مسئولیت جمع‌آوری این اطلاعات را داشته، نتوانسته است گزارش‌ها را دقیق ارزیابی کند، یا اینکه رسم بر این بوده که صرفا افرادی که به سفرهای خارجی و با هزینه بیت‌المال می‌روند هیچ گزارشی از سفر خود را نیز ارائه ندهند! با توجه به اینکه در گذشته هیچ سامان‌دهی مدونی برای موضوع سفرهای خارجی و ارائه گزارش‌های درست وجود نداشته است، پذیرفتنی است که چنین اطلاعاتی نیز موجود نباشد، اما انتظار می‌رفت حداقل گزارشی جامع از تمامی سفرهای خارجی مدیران که در این دوره از مدیریت‌شهری انجام‌شده ارائه شود.
5- با توجه به اینکه لایحه شفافیت مالی و عملکردی مأموریت‌های خارجی در دوره پنجم مدیریت‌شهری مشهد به تصویب رسیده است و پیش از آن الزامی برای انتشار این اطلاعات وجود نداشته است. به نظر می‌رسد مستند به همین لایحه شفافیت و با توجه به تبصره۵ این لایحه که اعلام می‌دارد؛ «شهرداری مشهد مقدس مکلف است داده‌های مأموریت‌های خارج از کشور اعضای شورای اسلامی شهر را پس از ارائه شورا در سامانه مذکور بارگذاری نماید»، اطلاعات مربوط به این ردیف، تنها پس از ارائه شورای شهر قابلیت انتشار خواهد داشت. در همین زمینه انتظار می‌رود شورای شهر مشهد نیز در این مسیر همچون گذشته پیش‌گام باشد تا اولین شورایی باشد که فهرست سفرهای خارجی خود را به‌صورت کامل منتشر می‌نماید.
6- با مروری خیلی سطحی با افرادی مواجه می‌شویم که در طول دوره‌های مختلف مدیریت‌شهری از پایه‌های ثابت سفرهای خارجی بوده‌اند. سفرهایی که تقریبا دستاوردهای آن‌ها نه در این سامانه بارگذاری شده و نه برای مردم قابل لمس است. فرصت‌سازی برای حضور کارشناسان در بخش‌های مختلف مدیریت‌شهری مهم‌ترین دستاوردی است که می‌تواند برای آینده مدیریت‌شهری مشهد به کار بیاید و به نظر مي رسد در اين دوره گام هاي مؤثري در اين زمينه برداشته شدهاست.