اگر به فضای مجازی سری بزنید و ترکیب «زنان معلول» را جست‌وجو کنید به‌راحتی با زنانی روبه‌رو می‌شوید که با وجود معلولیت‌های جسمی، به دلیل اراده قوی و ذهن توانمند خود، توانسته‌اند بسیار موفق عمل کنند، اما موفقیت آن‌ها مدالی بر گردن شهر نیست، بلکه حکایت‌هایشان شهر را بیش‌ازپیش شرمنده خود خواهد کرد.

 

آنجا که می‌خوانیم دختری دانش‌آموز با معلولیت جسمی از ناحیه پا تنها به دلیل وجود پله‌های زیاد مدرسه نتوانسته به تحصیل خود ادامه دهد و مادری معلول با چند فرزند برای انجام ابتدایی‌ترین فعالیت‌های روزانه خود با چه سختی‌هایی روبه‌رو بوده است، تصویر شهری ناکارآمد در مقابل زنانی توانمند و سرسخت در نظرمان نقش می‌بندد، زنانی که به دلیل معلولیتی که دارند، در مقایسه با زنان دیگر جامعه، با دشواری‌ها و محدودیت‌های بیشتری برای حضور در فضای شهری روبه‌رو هستند. در واقع آن‌ها محدودیت‌های مضاعفی را به دلیل معلولیتشان تحمل می‌کنند. اما راه چاره چیست؟ به‌واقع آیا این زنان حق حضور و بهره‌مندی از تسهیلات شهری را ندارند؟ واقعیت این است که اگر دسترسی به فضا‌های شهری و تسهیلات عمومی برای معلولان فراهم آید، حضور در اجتماع و برقراری ارتباط با مردم برای آن‌ها نه‌تن‌ها ممکن که بسیار ساده خواهد بود، اما متأسفانه دسترسی به فضا‌ها و تسهیلات شهری که خود یکی از پیش‌نیاز‌های اساسی اجتماعی شدن است، اساسی‌ترین معضل شهر‌های ماست. هر شهری باید به گونه‌ای ساخته شود که هر کسی، مرد یا زن، معلول یا سالم، بتواند از آن استفاده کند. با این حال، امروز می‌بینیم که بیشترین مشکل معلولان به‌ویژه زنان برای تردد در شهر در ارتباط با شبکه معابر شهری است. بیشتر معلولان جسمی به فضای حرکتی کافی جلو پای خود نیاز دارند. از این رو باید مسیر‌های خاص حرکتی برای آن‌ها تعریف شود. این در حالی است که وجود پله، پیاده‌رو‌هایی پر از چاله، بدون رمپ و همراه با موانع فضایی، رفت‌و‌آمد مستقل معلولان در شهر را در عمل ناممکن کرده است. کشور سوئد گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته است. سوئد یکی از کشور‌هایی است که در آن معلولان حقوق مشخصی برای برخورداری از تسهیلات شهری دارند.

 

در این کشور استاندارد‌ها و کد‌های دقیقی تعریف شده است که باید در سطوح مختلف برنامه‌ریزی شوند و طراحی از سطح شهر تا خانه و محله به مرحله اجرا درآیند. امروزه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان شهری به این نتیجه رسیده‌اند که فردی متخصص به‌عنوان نماینده‌ای از اجتماع معلولان باید در فرایند‌های برنامه‌ریزی شهری نقش اساسی داشته باشد. در کشور ما اگرچه ۲۰‌سالی می‌شود که موضوع دسترسی بهتر معلولان به فضا‌ها و خدمات شهری در دستور کار دولت و مجلس قرار گرفته است و در قانون به‌صراحت تأکید شده همه افرادی که دارای معلولیت هستند باید فرصت‌های برابری برای حضور در شهر و استفاده از خدمات شهری داشته باشند، به دلیل نبود برنامه‌ریزی عادلانه برای کاربری زمین‌های شهری و نبود نمایندگانی متخصص برای جامعه معلولان در فرایند برنامه‌ریزی شهرها، تاکنون اقدامات چشمگیری در این زمینه انجام نشده است.