ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ آذر سال ۷۸ بود که کلنگ احداث قطارشهری مشهد بر زمین خورد. اولین صدای سوت این قطار، اسفند ۸۹ در شهر پیچید و شهروندان دومین کلان‌شهر کشور پس از ۱۱ سال انتظار از نعمت این وسیله حمل‌ونقل عمومی و پاک برخوردار شدند. اولین مسافرانش هم یک عروس و داماد بودند که برای رفتن به خانه بخت، این وسیله نقلیه پاک را انتخاب کرده بودند، با این حال در یک دهه استفاده از مترو و پیشرفت‌های صورت‌گرفته در آن، این روز‌ها بخت با قطارشهری مشهد یار نیست و هرچه بر هزینه ساختش افزوده می‌شود، ردیف بودجه ملی‌اش آب می‎‌رود.

بگذارید به چند سال قبل برویم و بودجه ساخت قطارشهری مشهد را در سال ۱۳۹۰ با سال ۱۴۰۰ مقایسه کنیم. بودجه تخصیص‌یافته در سال ۹۰ معادل ۶۱/۸۷ میلیارد تومان بوده است، اما میزان بودجه درنظرگرفته‌شده در سال ۱۴۰۰ حدودا به نصف، یعنی ۲۲/۴۵ میلیارد تومان کاهش یافته است، این درحالی است که هزینه ساخت هر کیلومتر مترو در سال ۹۰ بنا به گفته مسئولان وقت، حدود ۳۵ میلیارد تومان بوده و امسال به هزارمیلیارد تومان رسیده است. این یعنی ردیف بودجه در سال ۱۴۰۰ نسبت‌به اولین سال از دهه ۹۰ حدود ۴۹ درصد کاهش یافته، درحالی‌که هزینه ساخت مترو حدود ۲۹ برابر شده است.

تا نیمه‌های دهه ۹۰ این اعتبار‌ها رو به افزایش بود، اما پس از آن، سراشیبی کاهش را در پیش گرفت. براساس این داده‌ها، بیشترین اعتبار مربوط به سال ۹۵ درحدود ۱۲۰ میلیارد تومان بوده است.
همان‌طور که گفتیم، ردیف بودجه مستقیم احداث قطارشهری مشهد در آلبوم اقتصادی سال آینده، ۲۲/۴۵ میلیارد تومان درنظر گرفته شده است. حال باتوجه‌به هزینه هزارمیلیارد تومانی ساخت هر کیلومتر از قطارشهری، با یک حساب سرانگشتی می‌توانیم بگوییم که این ردیف فقط کفاف ساخت ۴۵ متر از خطوط متروی مشهد را می‌دهد.

با این حال به اعتقاد مدیرعامل شرکت قطارشهری مشهد، بودن این ردیف از نبودنش بهتر است. کیانوش کیامرز به خبرنگار ما می‌گوید: بودجه مستقیم احداث قطارشهری از سال ۸۲ در سند بودجه پدیدار شد. از آن زمان تاکنون، مبالغ مختلفی برای این ردیف درنظر گرفته شده است که تا نیمه‌های دهه ۹۰ به ۲۰۰ میلیارد تومان هم رسید، اما بعد از آن رو به کاهش رفت.
او ادامه می‌دهد: بودجه مستقیم به دو صورت اسناد خزانه و وجه نقد پرداخت می‌شود. این مبلغ در امسال حدود ۵۹ میلیارد تومان است که تاکنون ۳۶ میلیارد تومان آن را از دولت دریافت کرده‌ایم.

مدیرعامل شرکت قطارشهری مشهد می‌افزاید: یک ردیف بودجه دیگر نیز برای قطارشهری وجود دارد به نام اوراق مشارکت که ۵۰ درصد آن را دولت و ۵۰ درصد دیگرش را شهرداری‌ها پرداخت می‌کنند. مبلغ این اوراق از قدیم تاکنون، بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان متغیر بوده است. اعتبار این اوراق در سال قبل ۷۰۰ میلیارد تومان بود که تا تیرماه امسال به دست ما رسید، اما اعتبار درنظرگرفته‌شده برای امسال کاهش یافته و به ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

کیامرز با اشاره به اینکه ساخت هر کیلومتر از مترو هزارمیلیارد تومان هزینه دارد، می‌گوید: این ردیف‌ها چه به‌صورت مستقیم و چه به‌صورت اوراق مشارکت، سهم بسیار کمی در ساخت مترو دارند. بر این اساس، اگر منابع خود شهرداری نباشد، مترو را نمی‌توانیم بسازیم.
به گفته او بیشترین هزینه شهرداری برای افتتاح فاز یک خط ۳ قطارشهری مربوط‌به ابتدای سال آینده است که حدود ۲ هزار میلیارد تومان پول لازم دارد. باتوجه‌به گفته‌های این مسئول، هزینه ساخت هر متر از مترو یک‌میلیارد تومان تمام می‌شود.

به نظر نایب‌رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر مشهد، اگر بنا بود به بودجه‌های دولتی امیدوار باشیم، مترو تابه‌حال ساخته نشده بود. شهناز رمارم به شهرآرا می‌گوید: ساخت و پیشرفت قطارشهری مشهد، بیشتر با بهره گیری از توانمندی، مدیریت و جسارت اعضای شورای شهر و مدیران شهری بوده است.
او با تاکید بر اینکه شهر با بودجه‌های دولتی نمی‌چرخد، می‌افزاید: ما کلان‌شهری هستیم که از ۱۰۰ درصد بودجه موردنیاز شهر حدود ۹۵ درصد را خودمان تولید می‌کنیم و فقط ۵ درصد از سایر منابع تامین می‌شود.

عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر مشهد ادامه می‌دهد: برای آینده فرزندانمان و توسعه پایداری که آیندگان هم بتوانند از این منابع شهری استفاده کنند و شهر‌ها زیست‌پذیر بمانند، مجبور به توسعه حمل‌ونقل ریلی و پاک هستیم. هرچند که ساخت قطارشهری، گران و هزینه‌بر شده است، سلامتی و جان شهروندان ما بیشتر از این‌ها اهمیت دارد، از این‌رو با قدرت مسیر خود را ادامه می‌دهیم.