ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ اگر دیدید قیمت روی بعضی کالا‌ها کم شده است، اشتباه نکنید؛ ارزانی در کار نیست، فقط قرار است بعد از این به جای قیمت مصرف کننده، جمع قیمت تمام شده تولید به اضافه سود تولیدکننده و ارزش افزوده را روی ۱۴ نوع کالا بخوانید. بعد خودتان درصد سود مربوط به کالا را به آن اضافه و مبلغ را پرداخت کنید.
شاید اگر این خبر را نشنیده باشید، حالا ذهنتان با بمباران سوال پر شود. قرار است ما در قالب پویش «بی قیمت نخریم ۲» مرحله به مرحله با مجریان این طرح و مردم پیش برویم تا درکنار تهیه گزارش به سوال‌های مطرح شده نیز پاسخ دهیم؛ برای همین اول خلاصه‌ای از خبر را برایتان می‌گوییم و بعد هم ماجرای همراه شدنمان با بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت در بازرسی از دو کارخانه تولید نوشیدنی و اجرایی شدن این طرح در خراسان رضوی را برایتان تعریف می‌کنیم.
ماجرای درج قیمت تولیدکننده چیست؟
در مرحله اول از ۲۷ آذر درج قیمت تولیدکننده برای چهار قلم کالای مصرفی شامل آب معدنی، نوشابه گازدار، آبمیوه و ماءالشعیر و چهار قلم کالای سرمایه‌ای شامل غذاساز، نوشیدنی ساز، چرخ گوشت و ماکروویو اجباری شد و هفته گذشته در مرحله دوم پودر لباس شویی، دستمال کاغذی، پوشک بچه، یخچال فریزر، تلویزیون و ماشین لباس شویی هم به این فهرست اضافه شد. از حالا به بعد روی این محصولات قیمت تولیدکننده را خواهید دید. این را که به هرکدام حداکثر چقدر سود باید اضافه شود، در جدول زیر برایتان آورده ایم.
درضمن تولیدکننده‌ها فقط حق دارند ۳ درصد تخفیف روی محصولاتشان اعمال کنند و دیگر خبری از اشانتیون نیست. اما اجرای این طرح چه فایده‌ای دارد؟ اصلی‌ترین دلیلی که مسئولان برای فواید طرح بیان می‌کنند، حذف تخفیف‌های دروغین، شفاف سازی قیمت‌ها و حذف دلال‌ها از نظام تولید است که درصورت تحقق، همه این‌ها درنهایت به نفع مصرف کننده است تا سود واسطه و واسطه گری‌ها از جیبمان نرود.
قیمت تولید روی بطری نوشابه
برای اینکه ببینیم اجرای این طرح در خراسان رضوی و مشهد چطور پیش می‌رود، با بازرسان سازمان صمت که این روز‌ها یکی از کار‌های اصلی شان نظارت بر نحوه قیمت گذاری هاست، همراه شدیم و ساعت ۹ صبح وارد یکی از کارخانه‌های تولید نوشیدنی در شهرک صنعتی توس مشهد شدیم تا در کنار بازدید، حرف تولیدکننده‌ها را درباره اجرای طرح بشنویم. اول با عبور از راهروی شیشه ای، خط تولید را تماشا کردیم. بعد به درخواست بازرسان برای بررسی بیشتر نحوه قیمت گذاری، مستقیم وارد سالن تولید شدیم. دوست داشتیم از حال وهوای سالن تولید و شیشه‌هایی بنویسیم که به سرعت پشت سر هم با نوشابه سیاه و زرد پر می‌شدند، اما باید کلماتمان را برای نوشتن از انتقاد‌ها و نگرانی‌های واحد‌های تولیدکننده نگه می‌داشتیم.
سه محصول از تولیدات این کارخانه، مشمول قیمت گذاری جدید می شود که باید بررسی شود. نوشابه ۵/۱ لیتری که قبل از آن قیمت مصرف کننده ۱۴ هزارو ۳۰۰ تومان داشت، حالا با قیمت تولیدکننده ۹ هزارو ۳۰۰ تومان، نوشابه ۳۰۰ سی سی ۵ هزار تومانی حالا با قیمت ۳ هزارو ۵۰۰ تومان و دلستر یک لیتری ۱۱ هزارو ۵۰۰ تومانی با قیمت ۹ هزار تومان تولید می‌شود که به ترتیب ۳۵ درصد، ۳۰ درصد و ۲۱ درصد با قیمت درج شده قبلی (یعنی قیمت مصرف کننده) متفاوت است.
فروش، سکته کرده است
در ادامه بازدید، علی میرزایی، کارشناس اداره نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت، برای ما درباره این طرح و فوایدش می‌گوید و ضمن بررسی اسناد و مدارک از مدیران کارخانه می‌خواهد تا اگر انتقاد یا پیشنهادی درباره اجرای این طرح دارند، مطرح کنند.
همین یک جمله کافی است که باب درددل مدیرعامل کارخانه باز شود و آماری عجیب از کاهش فروش محصولات خود در دو هفته اخیر بدهد. او از اصطلاح «سکته فروش» برای توصیف وضعیت بازار استفاده می‌کند و می‌گوید: اگر پیش از این ۳۰ تا ۴۰ هزار بسته در روز فروش داشتیم، اکنون فروشمان به هزار بسته در روز رسیده و عملا دچار سکته شده است. دلیلش را هم این طور بیان می‌کند که به دلیل کاهش تخفیف ها، توانایی رقابت با رقبایی را که به گفته او بعضی از آن‌ها هنوز با فاکتورسازی تخفیف‌های چشمگیری به خرده فروشان می‌دهند، ندارد.
مدیرعامل کارخانه ادامه می‌دهد: صنعت نوشابه تنها برند در ایران است که با بهترین‌های دنیا رقابت می‌کند. برخی مردم ترجیحشان، خرید کالا با برند خارجی است که کار را برای شرکت‌های تولیدی داخلی سخت می‌کند.
میرزایی در پاسخ به این انتقاد می‌گوید: همه این‌ها بررسی خواهد شد و این طرح دقیقا برای جلوگیری از تخفیف‌ها و سود‌های غیرواقعی است و ضمن بازرسی از بازار با هر قانون شکنی برخورد خواهیم کرد.
مشکلات تولید با قیمت تولید
دومین بازدید ما از دیگر کارخانه تولید نوشیدنی با دو برند متفاوت است. آنجا هم قبل از هرچیز از خط تولید کارخانه بازدید می‌کنیم و بعد برای نوشتن صورت جلسه دور یک میز می‌نشینیم. حرف‌های این تولیدکننده کمی با تولیدکننده قبلی متفاوت است. او می‌گوید: هنوز برای برند ما کاهش فروش در بازار، خود را نشان نداده است. البته کمی با کاهش مواجه شده ایم، اما دلیلش خرید‌های حجمی مشتریان، قبل از اعمال تغییرات بوده است. مدیرعامل کارخانه به احتمال کاهش تولید و فروش به دلیل کاهش سود توزیع کننده و مغازه دار اشاره می‌کند و می‌گوید: شاید این تغییر در درج قیمت‌ها به ظاهر برای تولیدکننده مهم نباشد، اما محدود شدن سود برای توزیع کننده، باعث می‌شود که حجم درخواست خرید کاهش پیدا کند؛ چون به عنوان مثال ۱۰ درصد سود برای سوپرمارکتی که ماهانه کلی هزینه سربار دارد، توجیه ندارد.
از مشکلات دیگری که این تولیدکننده‌ها مطرح می‌کنند، تغییر مداوم قیمت مواد اولیه و هزینه است که نمونه آن را افزایش ارزش افزوده و رسیدن آن به ۱۶ درصد از ۱۳ دی بیان می‌کنند و می‌گویند: این موضوع باعث می‌شود در هر سری تولید، قیمت تمام شده متفاوتی درج شود.
آن طور که از خلاصه حرف‌های آن‌ها می‌توان فهمید، گویا محدوده تغییر قیمت‌های تولید را پیش از این به جای تغییر در قیمت نهایی درج شده روی محصول با کاهش و افزایش تخفیف ها، متعادل می‌کرده اند.
تفاوت قیمت تمام شده یک کالا با برند مشابه در شهر‌های مختلف، دیگر ایرادی است که به طرح یادشده وارد می‌کنند، اما برخی کارشناسان این موضوع را یک امتیاز می‌دانند؛ زیرا به عنوان مثال اگر هزینه تولید یک کالا در کارخانه مشهد کمتر است، چرا باید مشهدی‌ها قیمت کارخانه‌ای در شهر دیگری را پرداخت کنند؟ همچنین پیش از اجرای طرح، تولیدکننده هزینه حمل را براساس میانگین دورترین شهر‌هایی که کالا به آنجا ارسال می‌شد، محاسبه می‌کرد، اما حالا اگر مبنای ما قیمت تولیدکننده باشد، در این صورت کالایی که در مشهد فروخته می‌شود، با درصدی کمتر نسبت به شهر‌های دورتر عرضه می‌شود.
به هرحال هنوز در قدم اول اجرای این طرح هستیم و حرف وحدیث درباره آن بسیار است. احتمالا یکی از سوال‌هایی که در ذهن شما پیش آمده است، نحوه محاسبه قیمت مصرف کننده در هنگام خرید است یا مشکلاتی که فروشندگان سوپرمارکت‌ها و خرده فروشان با مشتری‌های خود خواهند داشت. به گفته میرزایی، به اصناف اعلام شده است که به اتحادیه‌های زیرمجموعه خود درباره ضرورت درج قیمت مصرف کننده در فروشگاه‌ها تذکر بدهند. البته همان طور که گفتیم، در ادامه این پویش، قوت‌ها و ضعف‌ها در لایه‌های مختلف از تولید تا مصرف را بررسی خواهیم کرد.
شفاف سازی نظام توزیع، ضروری است
کارشناس مسئول نظارت بر کالا و خدمات سازمان صمت خراسان رضوی با اشاره به اجرایی شدن طرح درج قیمت تولیدکننده بر روی کالا‌ها در خراسان رضوی می‌گوید: در این راستا، بازدید‌های میدانی ما آغاز و مشخص شده است که واحد‌های تولیدی درحال اجرای این طرح هستند. بازرسان سازمان صمت، چند نمونه از این واحد‌های تولید را رصد و قیمت‌های تمام شده آن‌ها را بررسی کردند.
عباس اخوان با تاکید بر اینکه درج قیمت روی کالا لازم است، اما کافی نیست، می‌افزاید: به موازات درج قیمت تولیدکننده که شرطی لازم است، شفاف سازی نظام توزیع یک ضرورت است. گاهی چرخش کالا در کشور هرز می‌رود که این نظام توزیع باید هوشمند و شبکه دار شود.
او ادامه می‌دهد: تا انتظارات برحق مردم فاصله داریم، اما برای یکنواختی قیمت در سطح عرضه باتوجه به همت دولت و اجرای طرح‌هایی که در پیش گرفته است، امیدواریم در کوتاه مدت به این هدف برسیم.