یکپارچگی شهر

شهر‌ها باید ضمن حفظ «ویژگی‌های منحصر به فرد و آداب و فرهنگ‌های خاص» در مناطق و محلات مختلف، از خاصیت یکپارچگی بهره‌مند باشند. بر همین اساس در بند کالبد شهری «چشم انداز جهان شهر برکت و کرامت» شهر «یکپارچه، روان و متصل» توصیف شده است.

یکپارچگی شهری مفهوم کلانی است که هم از زاویه منظر و کالبد شهر، هم از نظر سبک زندگی و رویه‌های حاکم بر رفتار مردم، هم از نظر توسعه یافتگی و توزیع عادلانه امکانات و هم از نظر روح حاکم بر تعاملات شهری، بررسی شدنی است. یکپارچگی شهری در سه زمینه اهمیت دارد:

منظر و حیات: «یکپارچگی»، رویکردی کلیدی در منظر و حیات شهری است که براساس آن ضمن طبیعی، رسمی و محترم شمردن تفاوت‌های منطقه‌ای و محله‌ای به دنبال ایجاد منظر و حیاتی یکپارچه در شهر است. منظور از یکپارچگی منظر و حیات، ایجاد تشابه نیست، بلکه حفظ «تناسب، توازن، تقارن و تعادل» در عین تفاوت هاست. رنگ ها، سازه ها، فضاها، طراحی‌ها و... در این امر نقش مهمی دارند.

مدیریت: مدیریت یکپارچه از مهم‌ترین دستاورد‌های توسعه سازمان‌های محلی است؛ مقوله مهمی که کشور ما تا تحقق آن فاصله زیادی پیش روی خود دارد. اما قطعا تحقق یکپارچگی شهری از مسیر مدیریت یکپارچه میسر می‌شود. در این راستا نکته قابل بحث، ضرورت اصلاح رویه‌های حاکم بر الگوی مدیریت توسعه شهری است که نوعی تعامل مؤثر و هدفمند را با جریان شهرنشینی مطرح می‌کند.

پیشرفت و توسعه: شهر‌ها باید به صورت یکپارچه، همه جانبه و در همه ابعاد رشد کنند. در صورت بروز این حالت است که مفهوم «توسعه شهری» متجلی می‌شود و شهر در مسیر پیشرفت قرار می‌گیرد. اگر این اتفاق (که امری آرمانی و بسیار سخت است) تحقق یابد، مفاهیم حاشیه، بالا یا پایین، کم برخوردار یا برخوردار و... در ادبیات شهری حذف می‌شوند یا تعابیر متفاوتی پیدا می‌کنند.

برای تحقق یکپارچگی شهری، موضوع «تقسیمات شهری» و چگونگی انجام آن اهمیت زیادی پیدا می‌کند. امروزه تدوین تقسیمات شهر مبتنی بر برنامه ریزی و اقتضائات است که سه عامل «شهر»، «شهروند» و «مدیریت شهری» در آن نقش دارند.

تقسیمات شهری حاصل از تعامل این عوامل سه گانه، یگانگی و پایداری شهر را رقم می‌زند و گرداندن شهر تحت مدیریتی واحد و یکپارچه را میسر می‌کند. ارتقای شرایط کار و زندگی همه جمعیت شهر با توجه ویژه به افراد و گروه‌های کم درآمد، زمینه سازی و ایجاد مشوق‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار و حفاظت از محیط کالبدی شهر، از مهم‌ترین دستاورد‌های شهر یکپارچه قلمداد می‌شود.