نجفی| شاخ درآر و بسیار عجیب. اگر این گزارش را غیر از یک نشریه معتبر اقتصادی در سطح جهان، نهاد دیگری منتشر می کرد احتمالا کسی توجهش جلب نمی شد. «فوربس» گزارش داده اگر تحریم و کرونا عده ای را در ایران زمین گیر کرده و حتی به خاک سیاه نشانده، برای برخی ها نان وآب داشته و آن ها را میلیونر کرده است، البته ارزش پول ملی ما باعث شده دیگر میلیونربودن و حتی میلیاردربودن آن قدرها اهمیتی نداشته باشد ولی مسئله اینجاست که در گزارش فوربس همه چیز به دلار محاسبه شده نه به ریال! با وجود تشدید تحریم های آمریکا و شیوع گسترده کرونا، تعداد میلیونرها (کسانی که یک میلیون دلار و بیشتر ثروت دارند) به طرز درخورتوجهی بیشتر شده است. روزنامه «هفت صبح» اما در گزارشی به آمار و ارقام «فوربس» اِن قلت های زیادی وارد کرده و نوشته است: «اگر صاحب یک خانه متوسط در تهران باشید از نظر ریالی میلیاردر محسوب می شوید، اما به دلیل تفاوت خیلی زیاد نرخ دلار و ریال هنوز هم در ابعاد دلاری حتی با میلیونر شدن هم فاصله زیادی دارید و چه بسا به دلیل جهش نرخ دلار در 3 سال گذشته، ثروت دلاری تان نسبت به قبل کمتر هم شده باشد با این حال این طور که نشریه فوربس گزارش داده است؛ شمار میلیونرهای دلاری ایران طی سال های اخیر به ویژه طی سال ۲۰۲۰ نه تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده است و حالا ایران حتی بیشتر از عربستان میلیونر دارد.»
ثروتمندان کشورهای درحال توسعه از فقرای کشورهای توسعه یافته هم فقیرترند
بر اساس گزارش ثروت جهانی مرکز مشاوره «کپ جمینی»، تعداد میلیونرهای ایران ۲۵۰هزار نفر است و ایران از عربستان که با ۲۱۰هزار میلیونر در رتبه هفدهم دنیاست، پیشی گرفته است. نشریه آمریکایی «فوربس» که این گزارش را تحلیل کرده است از رشد فراتر از تصور تعداد و ثروت میلیونرهای ایرانی طی دوران تحریم و کرونا خبر داده و دلایلی هم برای این موضوع آورده است. این نشریه در ادامه ادعاهایش نوشت: از زمان خروج دولت ترامپ از برجام، اقتصاد ایران با مشکلات بیشتری روبه رو شده و نرخ تورم عموما رو به افزایش بوده است. نرخ تورم در ایران به محدوده ۵۰ درصد رسیده است .این نشریه در ادامه به نقل از یک کارشناس می نویسد: «این اختلاف طبقاتی باعث شده است تا برخی از شهروندان ایرانی احساس تبعیض در توزیع امکانات رفاهی و اقتصادی داشته باشند.» فوربس نوشته: «تعداد میلیونرها در ایران به رغم اینکه این کشور از تحریم های ایالات متحده و بیماری همه گیر کووید ۱۹ رنج می برد، شاهد رشدی انفجاری بوده است. در سال ۲۰۲۰ تعداد افراد با ارزش ثروت خالص بالا (HNWI) در ایران ۲۱٫۶درصد رشد کرده در حالی که میانگین جهانی این آمار در سال ۲۰۲۰ حدود ۶٫۳ درصد بوده است. همچنین میزان ثروت این طبقه در ایران نیز طی همین سال (۲۰۲۰) بیش از ۲۴٫۳درصد رشد داشته و بسیار بیشتر از میانگین جهانی بوده است.» لنت پریچت، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد و اقتصاددان سابق بانک جهانی، در مقاله ای به نام «مرز ثروت» در این باره می نویسد: «وقتی به ثروتمندان کشورهای فقیر فکر می کنیم، تصورمان میلیاردهایی در قصرهای باشکوه است، اما در واقعیت بسیاری متمولین کشورهای درحال توسعه از فقرای کشورهای توسعه یافته هم فقیرترند. با وجود مشکل بودن مقایسه ثروت بین کشورها، یک روش خوب نگاه کردن به خرج کرد غذایی مردم است. به طور تاریخی یک همبستگی منفی بین ثروت و نسبت پول خرج شده برای غذا وجود دارد. به عبارت دیگر اگر مجبورید تمام پول خود را صرف غذا کنید این یعنی وضعیت مالی خوبی ندارید. در آمریکا دهک اول جمعیتی حدود ۷ درصد درآمد خود را صرف غذا می کنند. در مقابل این رقم برای دهک دهم یعنی ثروتمندان در هند برابر ۴۰ درصد است. حتی فقرای آمریکا هم از قرن نوزدهم تا به امروز این قدر خرج غذا نکرده اند.»
دولت سرمایه اش را به بورس تزریق کرده و باعث ثروتمندشدن عده ای شده است
یکی از دلایلی که فوربس در مقاله اش به آن اشاره کرده، فعالیت مردم در بازار سرمایه است. به همین دلیل هم شاید حالا که بورس ایران به این شکل زمین خورده، بتوان به این بخش از گزارش فوربس به دیده تردید نگاه کرد یا به این نتیجه رسید که احتمالا اگر الان آمار بگیرند دیگر تعداد میلیونرها این قدر نخواهد بود. به هر حال فوربس در توضیح این دلیل نوشته: «بین ماه های مارس و ژوئیه (بهار ۱۳۹۹) ارزش معاملات بورس اوراق بهادار تهران در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن بیش از ۶۲۵درصد افزایش یافته است. در حالی که رشد ارزش معاملات اس اند پی (شاخص بورس آمریکا) طی دوره مشابه تنها شاهد ۱۶درصد رشد بوده است.» این نشریه مدعی است که، دولت ایران با سرازیر کردن سرمایه ها به بورس به رشد این طبقه میلیونر در ایران کمک کرده است. در سپتامبر سال گذشته (شهریور ۹۹) دولت ایران یک درصد از ذخایر صندوق توسعه ملی را به بازار بورس تزریق کرد و در ژانویه 2021 (دی ماه ۱۳۹۹) هم مبلغ ۲۵ تریلیون ریال (حدود ۵۹۵٫۲ میلیون دلار) به این بازار تزریق کرده است.»
رمزارزها، برق ارزان و بچه پولدارهای تهرانی
یکی از فعالان استخراج رمز ارز در ایران می گوید: استخراج رمز ارز سودی فوق العاده در ایران دارد و بسیار بیشتر از شغل وکالت برای او درآمد داشته است. گزارش «ثروت جهانی» مرکز مشاوره «کپ جمینی» می گوید حدود ۷۲درصد از میلیونرهای ایران در بازار رمز ارز سرمایه گذاری کرده اند. طبق این گزارش افزایش سریع میلیونرها در ایران، این کشور را به لحاظ تعداد میلیونرها در مقام چهاردهم جهان و نخست خاورمیانه قرار داده است. ایران اکنون حتی از بزرگ ترین رقیب خود یعنی عربستان سعودی که با ۲۱۰هزار میلیونر در رده ۱۷ جهانی قرار دارد، پیش افتاده است.»
جالب اینکه در بخشی از گزارش فوربس به بچه پولدارهای جنجالی تهران هم اشاره شده و آمده است: «ثروت شدید در ایران چیز جدیدی نیست. در دهه ۱۹۹۰ به فرزندان ثروتمندان به دلیل سبک زندگی عجیب و غریب اصطلاحات «آقازاده» یا «نجیب زاده» داده می شد. امروز ، تصاویر اتومبیل و تعطیلات آن ها اغلب در اینستاگرام به چشم می خورد، بسیاری از آن ها توسط کانال بچه های پولدار تهران بازنشر می شوند«.
اگرچه بخش بزرگ تر و اصلی گزارش فوربس به ایران و افزایش چشمگیر میلیونرهای ایرانی مربوط است، اما در قسمت انتهایی آن به بالا رفتن تعداد پولدارهای آمریکای شمالی هم اشاره کرده و نوشته است: «آمریکای شمالی به عنوان ثروتمندترین منطقه از آسیا پیشی گرفته است. در واقع این اتفاق بعد از 5سال برای اولین بار افتاده که آمریکای شمالی بیش از کل آسیا و اقیانوسیه میلیونر داشته باشد. گویا آمریکای شمالی اکنون میزبان 7میلیون میلیونر است، در حالی که منطقه آسیا و اقیانوسیه ۶٫۹ میلیون میلیونر دارد. در بین میلیونرهای جهانی معمولا بیشتر رقابت ها مربوط به ایالات متحده و چین است، اما فهرست کنونی پس از ایالات متحده ژاپن و آلمان بالاترین تعداد میلیونر را در خود جای داده اند و چین در مکان چهارم قرار دارد.»