مسعود سلطانی - در روزهای نخست امسال مردم آرزو می‌کردند که پس از سال سخت98، روزهای بهتری در سال جدید در انتظارشان باشد، اما دریغ که روند اتفاقات ناخوشایند سال گذشته، در سال99 هم ادامه پیدا کرد. ویروس کرونا نه‌تنها به سلامت جامعه، بلکه به اقتصاد کشور هم لطمات جدی وارد کرد. بر اساس برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حدود 3تا6میلیون نفر بر اثر شیوع ویروس کرونا شغل خود را از دست داده‌اند.
مرکز آمار ایران نیز در پاییز امسال اعلام کرد که از هر 4ایرانی فقط یک نفر دارای شغل است. در عین حال اما نرخ بیکاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش یافت. زیرا نرخ تقاضای کار نیز کاهش یافته بود. به بیان دیگر، از آنجا که متقاضیان کار در بازار کاهش معناداری داشتند، نرخ بیکاری در ظاهر کاهش یافت.
امسال اما افزایش حقوق به شکل تبعیض‌آمیز و ناقصی شکل گرفت. کارکنان و بازنشستگان لشکری و کشوری افزایش حقوق داشتند، اما بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی و البته کارگران از این قافله جا ماندند.
اکنون با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی سال، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه جزئیات میزان و نحوه پرداخت عیدی پایان سال کارمندان دولت را اعلام کرده است. بر این اساس، عیدی کارکنان کشوری و لشکری به میزان یک‌میلیون و 500هزار تومان است و هم‌زمان با حقوق بهمن واریز خواهد شد.
گفتنی است میزان پرداخت پاداش آخر سال (عیدی) بازنشستگان، مستمری‌بگیران، حقوق وظیفه ازکارافتادگی، حقوق وظیفه وراث مستخدمین متوفای مشمول صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و دیگر صندوق‌های بازنشستگی و نیز شهدا و جانبازان ازکارافتاده کلی نیز به مبلغ یک‌میلیون و 500هزار تومان از محل بودجه مصوب صندوق بازنشستگی یا دستگاه اجرایی مربوط پرداخت می‌شود. عیدی کارگران نیز بر اساس قانون، معادل دستمزد دست‌کم 60روز و حداکثر 90روز کار است. از این رو حداقل عیدی کارگران 3میلیون و 822هزار تومان و حداکثر عیدی 5میلیون و 733هزار تومان خواهد بود.
دریغ از تأمین هزینه خوراکی‌های عید
با یک حساب و کتاب ساده می‌توان فهمید که عیدی کارمندان کفاف نیازهای معمول یک خانوار ایرانی در شب سال نو را نمی‌دهد. با رقم یک‌میلیون و 500هزار تومان، نمی‌توان خانه را نونوار کرد، آجیل خرید و دست‌کم یک دست لباس نو برای اعضای خانواده تهیه کرد.
با این رقم در بهترین حالت می‌توان یک کیسه برنج (300هزار تومان)، 4کیلوگرم گوشت (500هزار تومان)، 4کیلوگرم مرغ (100هزار تومان)، 3جفت کفش (450هزار تومان) و قدری روغن و رب گوجه‌فرنگی و... خرید. به زبان ساده، عیدی کارمندان حتی برای خرید مایحتاج خوراکی ماهانه یک خانوار سه‌چهارنفره کافی نیست، چه رسد به آنکه کارمندان بتوانند با این رقم سفر نوروزی برای خانواده خود تدارک ببینند یا مبلمان خانه را نو کنند.
چقدر میوه می‌توان خرید؟
هر کیلوگرم پرتقال یافا اکنون در بازار حدود 12تا15 هزار تومان قیمت دارد. سیب زرد ایرانی نیز در حدود 11تا14 هزار تومان به فروش می‌رسد. موز در حدود 50هزار تومان و خیار نیز حدود 20هزار تومان قیمت دارد. کیوی، خرمالو، لیموشیرین و دیگر میوه‌های مرسوم نیز بیشتر در حدود 15تا20 هزار تومان قیمت دارند. به‌طور میانگین اگر قیمت هر کیلوگرم میوه شب عید را در کمترین حالت، معادل 15تا18 هزار تومان در نظر بگیریم، یک خانوار سه‌نفره برای خرید 20کیلوگرم میوه شب عید باید حدود 300تا360هزار تومان هزینه کند. این در حالی است که نوسانات قیمتی در این بازار به‌خصوص در شب عید بسیار زیاد است و البته ستاد تنظیم بازار نیز بیشتر در این ایام با توزیع میوه با نرخ تنظیم بازار در مناطق پیرامونی کلان‌شهرها، فقط موفق به کنترل محدود قیمت در این مناطق می‌شود و درعمل کارمندان و کارگرانی که در مناطق متوسط شهر زندگی می‌کنند، چاره‌ای جز پذیرش نرخ‌های حاکم بر بازار آزاد را ندارند.
عیدی پایان سال، معادل 4کیلوگرم آجیل
از زمانی که قیمت آجیل شب عید آسمانی شده است، خیلی از مردم خاطره آجیل را بوسیده‌اند و بین عکس‌های قدیمی از نوروزشان گذاشته‌اند. از این رو ممکن است برای خوانندگان جالب باشد که بدانند اکنون برای خرید هر کیلوگرم آجیل مغز باید حدود 350تا400 هزار تومان هزینه کنند. آجیل مخلوط اقتصادی که نیمی از آن را تخمه کدو و نخود و کشمش تشکیل می‌دهد نیز بین 90 تا 120 هزار تومان قیمت دارد.
این نرخ‌های آسمانی آن‌قدر عجیب هست که کارمند و کارگر دیگر نتواند حتی به خرید آجیل فکر کند، چه رسد به آنکه این خوراکی خوش‌مزه را به نیت پذیرایی از میهمانان خود تهیه کند. شاید عجیب باشد، اما با عیدی یک کارمند فقط می‌توان 4کیلوگرم آجیل مغز تهیه کرد که از این حیث می‌توان این اتفاق را به‌عنوان یک رکورد در تاریخ ثبت کرد.
عیدی به لباس شب عید هم می‌رسد؟
شاید پاسخ‌دادن به این سؤال و برآورد هزینه‌های خرید لباس نو شب عید کمی بی‌مورد باشد. زیرا برای همه واضح است عیدی پایان سال حتی کفاف خرید مایحتاج خوراکی شب عید را هم نمی‌دهد. با این وجود، اگر فرض را بر این بگیریم که سلیقه شما لباس، کیف و کفش‌های اقتصادی بازار را می‌پسندد، می‌توان این‌گونه حساب کرد که خرید هر جفت کفش مردانه حدود 150تا200 هزار تومان، کفش زنانه 100تا150 هزار تومان، کفش بچگانه نیز 100تا150 هزار تومان هزینه می‌برد. کیف زنانه نیز 150تا200 هزار تومان هزینه نیاز دارد. علاوه بر این، خرید یک دست کت‌وشلوار مردانه در کمترین حالت نیازمند 400تا500 هزار تومان هزینه است. یک دست مانتو، شلوار و شال یا روسری نیز در حدود 400تا500 هزار تومان بودجه نیاز دارد. لباس عید بچه نیز چیزی از این رقم کمتر نیست. با در نظر گرفتن جمع این هزینه‌ها، می‌توان گفت خرید لباس شب عید برای یک خانوار سه‌نفره هزینه‌ای بیش از 2تا2.5 میلیون تومان به خانوار تحمیل می‌کند. بدیهی است که در این وضعیت، خانواده‌ها امکان تعویض فرش، خرید مبلمان جدید یا جایگزین‌کردن لوازم خانگی کهنه‌شان را با لوازم نو را ندارند و اگر شانس بیاورند، می‌توانند هزینه شست‌وشوی فرش‌ها و پرده‌های خانه را تأمین کنند.