محبوبه عظیم زاده - «نقش مهم مجله فیلم این بود که از دق کردن یک نسل جلوگیری کرد.» این، برش کوتاهی از صحبت های احمدطالبی نژاد، یکی از فیلم سازان حاضر در مستند سینمایی «کایه دو فیلم»، است؛ مستندی که مدتی پیش با محور قراردادن ماهنامه مجله فیلم یا به عبارت دیگر، نخستین رسانه سینمایی بعد از انقلاب، ساخته شد و همین «نخستین رسانه سینمایی بعد از انقلاب» بودن است که اهمیت چاپ و انتشار این مجله را دوچندان می کند. نکته ای که مدتی پیش فریدون جیرانی هم در یکی از نشست های نقد و بررسی این فیلم مستند به آن اشاره کرد و گفت: «در نیمه دهه60 و بعد از پایان جنگ، وقتی فضای سیاسی ایران برای رشد روشن فکری عرفی کمی باز شد و روشن فکری عرفی ایران در سینما توانست فیلم های خودش مثل هامون، کلوزآپ و مسافران را بسازد، این مجله فیلم بود که به رشد این تفکر در سینما کمک کرد.» حالا که خبر رسیده است هوشنگ گلمکانی و عباس‌یاری، یعنی همان 2عضو اصلی هسته مرکزی این نشریه که تا قبل از درگذشت مسعود مهرابی آن را به جلو می بردند، دیگر امکان همکاری با آن را ندارند، واکنش های منفی زیادی شکل گرفته است. واکنش هایی که به نظر می رسد بیشتر آن ها متعلق به همان عشاق فیلم و سینما باشد که سال هاست هر ماه منتظر می نشستند تا مجله محبوبشان با آن ها از آنچه در سینمای ایران و جهان می گذشته است، صحبت کند. همان جماعتی که با وجود همه دیجیتالی شدن ها و مجازی شدن ها معتقد بود دوران رسانه مکتوب و کاغذ تمام نشده است و همچنان طرف داران خودش را دارد.
40سال سابقه عشق، 40سال عشق
ماهنامه فیلم از سال61 کارش را شروع کرد و تا امروز سابقه ای حدود چهل ساله برای خودش دست وپا کرده است. بااین حال، این مدت مدید هم نتوانست بعد از درگذشت مسعود مهرابی، صاحب امتیاز این مجله، به اختلاف های موجود بین گروه مدیریت کننده این نشریه پایان بدهد. حالا، پسر زنده یاد مهرابی سکان این نشریه را به دست گرفته و به ظاهر عذر گلمکانی و یاری را خواسته است. اتفاقی که البته گلمکانی از آن با عنوان یک اتفاق دوجانبه و این گونه یاد کرد: «نه ما توانستیم با صاحب امتیاز و مدیرمسئول جدید مجله کار کنیم و نه او توانست با ما کار کند.» عباس یاری هم دیگر همراه مجله و هم پای گلمکانی، بعد از انتشار پانصدوهشتادویکمین شماره ماهنامه فیلم، از این گفت که در این سال ها دوره های هولناکی مثل جنگ و موشک و بمب و تحریم بخشی از تهیه کنندگان و بی کاغذی و بی پولی را پشت سر گذاشته اند و آرزو کرد که «این کشتی با پیاده شدن اجباری بنیان گذارانش به وسیله پویا مهرابی، مدیر تازه مجله فیلم که وارث امتیاز پدر شده است، با همان سلامت به راهش ادامه دهد.» هرچند در میان انبوه واکنش‌ها به این تغییر اساسی در مجله فیلم، بودند کسانی که ابراز امیدواری کردند این جدایی اتفاقات بهتری را برای این مجله رقم می زند و معتقد بودند رسانه هم صنعت است و مرگ رسانه ها را نباید دراماتیک کرد. بااین حال، حجم بیشتر واکنش ها به این اتفاق منفی بود. برخی از عِرقی که به این مجله داشتند گفتند و برخی دیگر با انتشار عکس های آرشیو خود خاطره بازی کرده بودند. کاربری نوشته بود: «آدم چیزی رو که 40سال روش وقت گذاشته، به این راحتی از دست می ده. واقعا ناراحت کننده است.» و دیگری گفته بود: «چقدر بعضی ها راحت به 40سال سابقه و مخاطب و عشق و علاقه پشت پا
می زنند.»
آیا ماهنامه فیلم، مجازی می شود؟
حالا که سخن جدایی گلمکانی و یاری از مجله فیلم به گوش می رسد، هم زمان از ادامه این روال کاری با شکل وشمایل دیگری هم صحبت می شود. نکته ای که گلمکانی با بیان اینکه «مجله جدیدی با همان نویسندگان راه اندازی و منتشر خواهد شد»، حسابی به آن قوت بخشید. هرچند تاکنون ممکن و محتمل به نظر نمی رسید. همان طور که عباس‌یاری حدود 4سال پیش در پاسخ به این سؤال که آیا مجله از حالت کاغذی بیرون می آید یا نه، گفته بود: «در هر شرایطی از آغاز انتشار تا امروز، انتشار مجله به شکل کاغذی در اولویت درجه یک ما بوده است و به شکل خودخواسته مجله کاغذی فیلم رضایت خوانندگانش را جلب کرده و خیلی روی فضاهای مجازی مانور نداشته است.» برخی کاربران توئیتر هم دراین باره صحبت هایی کرده بودند. کاربری نوشته بود: «دیگه همه چی مجازی شده، شاید وقتشه ماهنامه فیلم هم به همین جرگه مجازی ها بپیونده.» و کاربر دیگری از ریسک این کار نوشته بود: «آه و فغانی که از بسته شدن مجله فیلم راه افتاده، داره آقایان گلمکانی و یاری رو به سمت اشتباه تأسیس یک مجله جدید می بره. اول اینکه دوران فعلی دوران مجله کاغذی نیست و دوم اینکه فضای مجازی به نوعی دیگر از تفکر نیاز دارد.»
حالا این 2 بنیان گذار اصلی مجله در بیانیه ای با شرح جزئیات مفصل از مشکلاتی در مسیر پیشبرد این مجله گفتند و بصورت رسمی اعلام کردند از این مجله جدا شده‌اند. هوشنگ گلمکانی همچنین صبح جمعه هشتم اسفند ماه در یک پست اینستاگرامی، از انتشار مجله تازه‌ای با نام «فیلم امروز» خبر داده است.
نباید اجازه بدهیم میراث مشترکمان را نابود کنند
لابه لای همه حرف وحدیث ها درباره این اتفاق، برخی از مجله گل آقا هم یاد کرده بودند. اینکه پوپک فومنی صابری، فرزند کیومرث فومنی صابری، پایه گذار مجله گل آقا، بعد از او نتوانست از این میراث معنوی پرمخاطب خوب مراقبت کند و انتشار آن را متوقف کرد. کاربری نوشته بود: «امیدواریم عاقبت یکی دیگر از مجلات محبوبمان نیستی و نابودی نباشد.» پژمان موسوی، عضو هیئت مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران، هم یکی دیگر از افرادی بود که در برابر این اتفاق جبهه گرفت و نوشت: «مجله فیلم تمام اعتبار خود را از نویسندگان، دبیران و کسانی گرفته است که در این 40سال در آن نوشته اند. مجله ملک شخصی نیست که وارثان هرطور دلشان خواست برایش تصمیم بگیرند. اگر قانون این حق را به وراث می دهد، جلو آن بایستیم، اعتراض کنیم و اجازه نابودی این میراث مشترک را ندهیم.» مهدی یزدانی خرم، نویسنده، هم دوباره به بحث اهمیت حفظ میراث معنوی اشاره کرد و از این گفت که میراث معنوی در کشور ما اهمیتی ندارد و فقط چون مجوز به پسر مرحوم مهرابی منتقل شده است، او می تواند پایان حضور ایده پردازان این مجله را اعلام کند. به همین راحتی!